W sprawie zmiany statusu ochronnego gawrona Corvus frugilegus

• Autorzy: Zbyryt A.

Warianty tytułu

EN

Change in the conservation status of the Rook Corvus frugilegus

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ciągu ostatnich 20 lat status ochronny gawrona Corvus frugilegus ulegał licznym zmianom – od gatunku nieobjętego ochroną do ściśle chronionego. Obecnie podlega ochronie częściowej, która jednak jest niezadowalająca. Liczebność gawrona w Polsce w trakcie ostatnich 13 lat zmniejszała się corocznie w tempie około 4%, a lokalnie nawet do około 5%. Obecnie przeważająca część populacji tego gatunku zasiedla miasta, wskutek czego w stosunku do synurbijnych populacji (zarówno lęgowych, jak i zimujących) nasila się poziom antropopresji. Na zmniejszenie liczebności krajowej populacji gawrona negatywnie oddziałuje także aktualna struktura upraw rolnych i postępująca intensyfi kacja rolnictwa, czego rezultatem są m.in.: ubytek małych gospodarstw (1- –10 ha), spadek powierzchni trwałych użytków zielonych, zmniejszenie się areału pastwisk wskutek zmiany metody hodowli bydła. Porównując obecny trend i zdiagnozowane zagrożenia populacji lęgowej gawrona w stosunku do innych ściśle chronionych gatunków ptaków, należy uznać, że gawron w pełni zasługuje na podniesienie poziomu ochrony prawnej. Szansą na poprawę statusu ochronnego wielu gatunków, w tym gawrona, jest zmiana rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, która ma nastąpić do końca 2014 roku

EN

Over the past 20 years, the conservation status of the Rook underwent numerous changes, from not protected to strictly protected species. Currently, the species is partially protected. Unfortunately, all available data indicate that protection is inadequate. Over the past 13 years, the number of Rooks declined in Poland at an average annual rate of about 4%, and locally even higher. As the species colonizes large cities, we can observe higher levels of human impact. In addition, the current structure of agricultural crops and the increasing growth of agriculture have a negative impact on the Rook population across the country. In view of the fact that other species in Poland are strictly protected, for example Mute Swan Cyngus olor, European green woodpecker Picus viridis, Woodlark Lullula arborea, Skylark Alauda arvensis, Song Th rush Turdus philomelos, Mistle Th rush Turdus viscivorus, Corn Bunting Emberiza calandra, it is considered that the conservation status of the Rook should be improved. Furthermore, since all the regulations on the protection of species are going to be changed in the near future, this is a good opportunity to improve the conservation status of many species, including the Rook.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; gawron; Corvus frugilegus; spadek liczebnosci; ochrona zwierzat; ochrona czesciowa; ochrona scisla

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2014
• Tom: 70
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.343-350,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zbyryt A.

• Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, ul.Ciepła 17, 15-471 Białystok

Bibliografia

• Antczak J. 2005. Populacja lęgowa gawrona Corvus frugilegus na Pobrzeżu Koszalińskim w latach 1986-2004. W: Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 627-640.
• Bajdak T. 2011 Populacja gawrona na Lubelszczyźnie w roku 2011 [http://lto.org.pl/gawron%20na- %20lubelszczy%C5%BAnie%20201 l.pdf]; dostęp: 15.09.2014 r.
• Biaduń W, Wójciak J. 2005. Atlas ptaków lęgowych Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne, Lublin: 394-395.
• BirdLife International 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 12.
• BirdLife International 2014. Corvus frugilegus. In: IUCN 2014. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. [www.iucnredlist.org]; dostęp: 15.09.2014 r.
• Bocheński M., Ciebiera O., Dolata P., Jerzak L., Zbyryt A. 2013. Ochrona ptaków w mieście. RDOŚ w Gorzowie Wielkopolskim.
• Brenchley A., Tahon J. 1997. Corvus frugilegus - Rook. W: Hagemeijer W.J.M., Blair M.J. (red.). The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T&AD Poyser, London: 682-683.
• Chodkiewicz T, Neubauer G., Chylarecki R, Sikora A., Cenian Z., Ostasiewicz M., Wylęgała P., Ławicki Ł., Smyk B., Betleja J., Gaszewski K., Górski A., Grygoruk G., Kajtoch Ł., Kata K., Krogulec J., Lenkiewicz W, Marczakiewicz R, Nowak D., Pietrasz K., Rohde Z., Rubacha S„ Stachyra R, Świętochowski R, Tumiel T., Urban M., Wieloch M., Woźniak B., Zielińska M„ Zieliński P. 2013. Monitoring populacji ptaków Polski w latach 2012-2013. Biuletyn Monitoringu Przyrody 11: 1-72.
• Czapulak A., Betleja J. 2002. Liczebność i rozmieszczenie kolonii lęgowych gawrona Corvus frugilegus na Śląsku w latach 90. XX wieku. Ptaki Śląska 14: 5-25.
• Dolata P.T. 2005. Gawron Corvus frugilegus w Ostrowie Wielkopolskim i powiecie ostrowskim. W: Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 671-679.
• EBCC 2013. European Bird Census Council. Trends of common birds in Europe, 2013 update [http://www. ebcc.info/trends2013.html[; dostęp: 15.09.2014 r.
• GUS 2010. Powszechny spis rolny 2010 - Raport z wyników.
• Hordowski J. 2009. Gawron Corvus frugilegus na Podkarpaciu. Monografia gatunku i znaczenie gospodarcze. Arboretum i Zakład Fizjografii, Bolestraszyce.
• Huntley B., Green R.E., Collingham Y., Willis S.G. 2007. A climatic atlas of European breeding birds. Durham University, RSPB and Lynx Edicions, Durham, Sandy and Barcelona.
• Indykiewicz P. 2007. Gawron Corvus fragilegus i inne krukowate. PM LOGO.
• Jakubiec J. 2005. Gawron Corvus frugilegus w Polsce - stan poznania, perspektywy badawcze. W: Jerzak L., Kavahagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 89-111.
• Jakubiec Z., Cichocki W. 2005. Zmiany liczebności lęgowej populacji gawrona Corvus frugilegus w wybranych rejonach Karpat. W: Jerzak L., Kavangh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk.: 577-586.
• Jerzak L., Piekarski R. 2005. Rozmieszczenie i liczebność kolonii gawrona Corvus frugilegus w województwie lubuskim w 2004 r. W: Jerzak L., Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 599-611.
• Józwiak W, Michna W, Mirkowska Z. 2011. Procesy zachodzące w rolnictwie polskim w latach 1990- -2010, projekcje na rok 2013 i pożądana wizja rolnictwa w 2020 roku - zagadnienia wybrane. Konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• Kasprzykowski Z. 2001. Liczebność populacji lęgowej gawrona Corvus frugilegus na Wysoczyźnie Siedleckiej. Kulon 6: 63-69.
• Kasprzykowski Z. 2002. Biologia rozrodu gawrona Corvus frugilegus w krajobrazie rolniczym wschodniej Polski. Notatki Ornitologiczne 43:219-227.
• Kasprzykowski Z. 2003. Habitat preferences of foraging Rooks Corvus frugilegus during the breeding period in the agricultural landscape of eastern Poland. Acta Ornithologica 38: 27-31.
• Kasprzykowski Z. 2005. Dynamika lęgowej populacji gawrona Corvus frugilegus w krajobrazie rolniczym Wysoczyzny Siedleckiej w latach 1998- -2003. W: Jerzak L., Kavahagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 655-663.
• Kitowski I. 2013. The importance of rural parks for the occurrence of the Rook Corvus frugilegus in the eastern part of the Lublin region (E Poland) - ecological and social factors. Ekologia (Bratislava) 32 (3): 283-298.
• Kuczyński L., Chylarecki P. 2012. Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski. Rozmieszczenie, wybiórczość siedliskowa, trendy. GIOŚ, Warszawa.
• Kuźniak S., Lorek G., Maćkowiak S., Kosicki J.Z. 2005. Gawron Corvus frugilegus na Ziemi Leszczyńskiej. W: Jerzak L., Kavangh B.P., Tryjanow- ski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 641-654.
• Ławicki Ł., Wójcik C., Ziółkowski M. (red.) 2011. Populacja lęgowa gawrona na Pomorzu w 2011 roku. [http://ztp.home.pl/ptakipomorza/region/ pliki/podsumowanie_Akcji_201 l.pdf]; dostęp: 15.092014 r.
• Maksym T., Sławska M. 2011. Wpływ ptaków krukowatych na roślinność i faunę glebową rezerwatu Las Bielański. Studia i Materiały CEPL Rogów 2: 126-135.
• Mazgajski T.D. 2001. Zmiany wielkości kolonii gawrona (Corvus frugilegus) w Warszawie. W: Indykiewicz P., Barczak T., Kaczorowski G. (red.). Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych. Wyd. NICE, Bydgoszcz: 272-276.
• Neubauer G., Sikora A., Chodkiewicz T., Cenian Z., Chylarecki R, Archita B„ Betleja J., Rohde Z., Wieloch M., Woźniak B., Zieliński R, Zielińska M. 2011. Monitoring populacji ptaków Polski w latach 2008-2009. Biuletyn Monitoringu Przyrody 8/1: 1-40.
• Nowicki W. 2001. Ptaki śródmieścia Warszawy. Wyd. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa.
• Orłowski G., Czapulak A. 2007. Different extinction risks of the breeding colonies of Rooks Corvus frugilegus in rural and urban areas of SW Poland. Acta Ornithologica 42: 145-155.
• Orłowski G., Kasprzykowski Z., Zawada Z., Kopij G. 2009. Stomach content and grit ingestion by Rook Corvus frugilegus nestlings. Ornis Fennica 86: 117-122.
• Pinowski J. 1956. Gospodarcze znaczenie gawrona (Corvus frugilegus L.). Ekologia Polska, Seria B, 2: 109-117.
• Projekt 2014. Projekt z dnia 11 czerwca 2014 roku rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt gatunki zwierząt objęte ochroną częściową oraz właściwe dla tych gatunków szczególne zakazy [http://www.mos.gov.pl/g2/big/2014_06/428e- 6168ecec496a34c689a4a7cdc208.pdf]; dostęp15.092014 r.
• Ptaszyk J., Winiecki A. 2005. Gawron Corvus frugilegus w Wielkopolsce - liczebność populacji lęgowej i jej zmiany oraz wybrane elementy biologii i ekologii rozrodu. W: Jerzak L„ Kavanagh B.P., Tryjanowski P. (red.). Ptaki krukowate Polski. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 557-577.
• Pugacewicz E. 2002. Mniej gawronów na Równinie Bielskiej. Biuletyn Informacyjny Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptataków 3: 13-15.
• Rozporządzanie 2014. Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt [http://www.mos.gov.pl/artykul/5676_ opiniowanie/22860_projekt_rozporzadzenia_ ministra_srodowiska.htm]; dostęp: 15.09.2014r.
• Rozporządzenie 1952. Rozporządzenie Ministra Leśnictwa z dnia 4 listopada 1952 roku w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony zwierząt (Dz.U. z 1952 r. Nr 45, poz. 307, ze zm.).
• Rozporządzenie 1983. Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 grudnia 1983 roku w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony zwierząt (Dz.U. 1984 r. Nr 2, poz. 11).
• Rozporządzenie 1995a. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 6 stycznia 1995 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 61, ze zm.).
• Rozporządzenie 1995b. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 30 stycznia 1995 roku w sprawie uznania niektórych gatunków dzikich zwierząt za łowne oraz wyłączenia niektórych gatunków ze spisu dzikich zwierząt łownych (Dz.U. z 1995 r. Nr 11, poz. 50)
• Rozporządzenie 2001. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. Nr 130, poz. 1456).
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237).
• Rozporządzenie 2011. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1419).
• Tomiałojć L. 2009. Spadek liczebności śródpolnych ptaków krukowatych Corvidae w południowo- -zachodniej Polsce. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 65: 415-422.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
• Tryjanowski P., Kuźniak S., Kujawa K., Jerzak L. 2009. Ekologia ptaków krajobrazu rolniczego. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• TSUE 2012. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ósma izba) z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie C-46/11 (Komisja Europejska przeciwko Polsce). Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego - Dyrektywa 92/43/EWG - Ochrona siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory - Niewystarczająca ochrona niektórych gatunków, w szczególności wydry (Lutra lutra) [http://curia.europa.eu/juris/document/ document.jsf?text=&docid= 120441 &pagelnde- x=0&doclang=PL&mode=req&dir=&occ=fir- st&part=l&cid=505649]; dostęp: 15.09.2014 r.
• Ustawa 1959. Ustawa z dnia 17 czerwca 1959 roku o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim (Dz.U. z 1973 r. Nr 33, poz. 197, ze zm.).
• Ustawa 2004. Ustawa z 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, ze zm.).
• Ustawa 2012. Ustawa z 13 lipca 2012 roku o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 985).