Gatunki roślin synantropijnych jako wskaźniki stopnia przekształcenia biocenoz leśnych

• Autorzy: Falencka-Jablonska M.

Warianty tytułu

EN

Species of synantropic plants as indicators of the transformation level of forest biocenosis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Synantropizacja to proces antropogenicznych przemian prowadzących w przyrodzie do zastępowania elementów charakterystycznych i swoistych flory lokalnej o wąskiej amplitudzie ekologicznej przez rośliny kosmopolityczne o szerokim zakresie tolerancji względem warunków środowiska. Pojaw i zadomowienie się w fitocenozach leśnych gatunków synantropijnych może stanowić kryterium ich zakłócenia oraz wskazywać na kolejną fazę ich przekształcania w układ mniej stabilny. Przedmiotem prezentacji są wyniki wieloletnich badań mechanizmów oraz tempa wkraczania gatunków synantropijnych do zbiorowisk leśnych na przykładzie jednego z najstarszych w Polsce rezerwatów Grzędy, powołanego w 1921 r., a aktualnie położonego w granicach Biebrzańskiego Parku Narodowego. W badaniach i analizach określone zostały gatunki roślin obcych oraz ich szczególna rola jaką odgrywają one w procesie synantropizacji. (Falencka-Jabłońska 2006) Stąd też mogą one stanowić w waloryzacji szczególnie cennych przyrodniczo obszarów leśnych naszego kraju. Problematyka ta jest szczególnie istotna w czasie, gdy określa się praktyczne wskaźniki klasyfikacji regionów o różnym statusie ochrony przyrody nie tylko Polski (inwentaryzacja przyrodnicza) ale i Europy, zgodnie z obowiązującymi dyrektywami UE oraz zobowiązaniami naszego kraju, wynikającymi z ratyfikacji konwencji i umów międzynarodowych. Jednocześnie ma to znaczenie w ochronie ekosystemów leśnych przed gatunkami roślin inwazyjnych, których obecność i rozprzestrzenianie się prowadzi do istotnych zmian ilościowych i jakościowych oraz zakłócenia struktury wewnętrznej zbiorowisk leśnych.

EN

Synanthropization is the process of anthropogenic changes in environment leading to replace characteristic elements of local flora of narrow ecological amplitude by cosmopolitan plants of wide range of tolerance for environmental conditions. Appearance and staying of synanthropic species in forest fitocenosis may be the criterion of their disturbance and can point to next phase of their transformation into system that is less stable. The subject of the present paper are the results of many years research of mechanisms and speed of appearance of synanthropic species do forests on the example of one of the oldest in Poland Grzędy reserve, founded in 1921 and currently situated within Biebrzanski National Park. In research and analyses there were stated the alien plant species and their peculiar role in the process of synanthropization (Falencka-Jabłońska 2006). Thus they can be important in valorization of the most biologically valuable of the forest territories of our country. These matters are especially important in time when there are specified practical factors of classification of regions with different status of environmental protection not only of Poland (bio inventory) but also of Europe according to pending EU directives and Poland’s commitment resulting from ratification of conventions and international agreements. Simultaneously, it is important in protection of forest ecosystems against invasive plants which presence and spreading leads to significant quantity and quality changes and disturbance of internal structure of forests.

Słowa kluczowe

PL

Biebrzanski Park Narodowy; ekosystemy lesne; przeksztalcenia srodowiska; stopien przeksztalcenia; synantropizacja; rezerwat Grzedy; rosliny; gatunki obce; gatunki synantropijne; apofity; antropofity; wystepowanie; rozmieszczenie przestrzenne; dynamika roslinnosci; gatunki inwazyjne; Lupinus polyphyllus; Impatiens parviflora

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.1
• Opis fizyczny: s.279-287,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Falencka-Jablonska M.

• Zakład Ekologii Lasu i Łowiectwa, Instytut Badawczy Leśnictwa

Bibliografia

• Braun-Blanquet J. 1964. Pflanzensociologie. Springer–Verlag, Wien–New York.
• Falencka-Jabłońska M. 2006. Dynamika i zróżnicowanie szaty roślinnej rezerwatu Grzędy 1935–2005– stan i prognozy 11–30, współred. 85 lat ochrony obszaru Grzęd w Dolinie Biebrzy, Osowiec Twierdza, Biebrzański Park Narodowy.
• Faliński J.B. 1972. Synantropizacja szaty roślinnej – próba określenia istoty procesu i główne kierunki badań. Phytocoenosis 1.3: 157–170, Warszawa–Białowieża.
• Górecki W.A. 1997. Zróżnicowanie stopnia penetracji przez „obce” gatunki roślin leśnych zbiorowisk roślinnych kompleksu „Grzędy” w Biebrzańskim Parku Narodowym msc. SGGW, Warszawa.
• Kornaś J. 1968. Geograficzno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. Mat. Zakł. Fitosoc. Stos. UW, nr. 25: 33–42, Warszawa–Białowieża.
• Kornaś J. 1977. Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski W: Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.
• Kostrowicki A.S., Plit J., Solon J. 1988. Przekształcenia środowiska geograficznego. Prace Geograf. IGiPZ PAN.
• Krawiectwa A., Rostafiński K. 1972. Projekt usprawnienia klasyfikacji roślin synantropijnych. Phytocoenosis 1.3: 217–221, Warszawa–Białowieża.
• Solon J., Richling A. 1994. Ekologia krajobrazu, PWN, Warszawa.