Zasoby pracy w polskim rolnictwie indywidualnym i ich wykorzystanie

• Autorzy: Karwat-Wozniak B.

Warianty tytułu

EN

Labour potential and input in Polish agriculture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest określenie zmian liczebności, cech społeczno-demograficznych i aktywności zawodowej populacji związanej z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego oraz wykorzystania potencjału pracy. Rozpoznano także przeobrażenia w nakładach i stosunkach pracy w rolnictwie indywidualnym oraz czynniki warunkujące zachodzące zmiany. Pracę przygotowano na podstawie wyników panelowych badań terenowych prowadzonych przez IERiGŻ-PIB, głównie z lat 2000, 2005 i 2011. Ankieta obejmowała swoim zasięgiem wszystkie gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 1 ha UR, będące w dyspozycji osób fizycznych, położone w 76 wsiach z różnych regionów kraju. Miejscowości były dobrane celowo, tak by wielkość badanych gospodarstw była proporcjonalna do rzeczywistej struktury obszarowej indywidualnych gospodarstw rolnych. Każdorazowo badaniem objęto 0,2% faktycznej liczby indywidualnych gospodarstw rolnych, a próbę badawczą w 2011 r. stanowiło 3,3 tys. gospodarstw. Materiał z badań terenowych został uzupełniony o dane GUS. Badania wykazały systematyczne zmniejszanie populacji związanej z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego, a tempo tego procesu było wyznaczane nie tylko skalą ubytku gospodarstw, ale również migracjami. Nieznacznie zauważalnym symptomom starzenia się towarzyszył wzrost poziomu skolaryzacji i dywersyfikacji aktywności zawodowej ludności rolniczej. Te tendencje skutkowały spadkiem zatrudnienia i profesjonalizacją stosunków pracy w rolnictwie. Jednak nadal ten sektor cechuje nadmierne zatrudnienie i duża skala niewykorzystanych zasobów pracy.

EN

The presented analysis assessed changes in resources and use of labour force of individual agriculture in 1992-2011, with particular emphasis on the final preparatory period and the years of participation in EU structures. The length of the analysis period allows the conclusion to be drawn that the population related to the user of an individual agricultural holding experiences significant quantitative and qualitative transformations. It was found that the population associated with the user of an individual agricultural holding systematically decreased and the pace of this process was determined not only by the scale of the loss of agricultural holdings, but also migration. Minor demographic trends were accompanied by an increase in school enrolment ratio and diversification of professional activity of the agricultural population. These trends resulted in a decrease in employment and professionalisation of labour relations in agriculture. However, this segment is still characterised by excessive employment and high scale of unused labour resources (16% - rate of unnecessary workers).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Tom: 102
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.70-84,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Karwat-Wozniak B.

• Zakład Polityki Społecznej i Regionalnej, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, ul.Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa

Bibliografia

• Baer-Nawrocka Agnieszka, Poczta Walenty, 2014: Przemiany w rolnictwie, [w] Iwona Nurzyńska i Walenty Poczta (red.). Polska wieś 2014. Raport o stanie wsi, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 85-124.
• Checchi Daniele, Lucifora Claudio, 2004: Education, Training and Labour Market Outcomes in Europe, Palgrave Macmillan, s. 12-13.
• Chmieliński Paweł, 2013: Ludność wiejska na rynku pracy zarobkowanie, bezrobocie, przedsiębiorczość i praca za granicą w latach 2005-2011, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 20, 25-26.
• Chmieliński Paweł, Otłowska Agnieszka, 2009: Źródła utrzymania niechłopskich rodzin wiejskich, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 9.
• Dudek Michał, 2010: Kapitał ludzki w rolnictwie oraz instrumenty wspierające jego rozwój, Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy, z. 540, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 16-18.
• Gospodarstwa rolne w Polsce na tle gospodarstw Unii Europejskiej – wpływ WPR. 2013: Walenty Poczta (red.), Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa, s. 56.
• Kaleta Andrzej, 2005: Wielozawodowość na obszarach wiejskich – perspektywa globalizacji, [w] Polska wieś 2025, Jerzy Wilkin (red.), Fundusz Współpracy, Warszawa, s. 127-132.
• Karwat-Woźniak Bożena, 2009: Gospodarstwa wysokotowarowe w rolnictwie chłopskim. Synteza wyników badań 2005-2009, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 41, 87.
• Karwat-Woźniak Bożena, 2013: Przeobrażenia w cechach społeczno-demograficznych kierowników rodzinnych gospodarstw rolnych w warunkach nasilającej się konkurencji w świetle badań terenowych, [w] Cechy społeczno-demograficzne i aktywność ekonomiczna kierowników gospodarstw rolnych, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 56-91.
• Kulawik Jacek, 2007: Efektywność a konkurencyjność, [w] Jacek Kulawik, Wojciech Józwiak (red.), Analiza efektywności gospodarowania i funkcjonowania przedsiębiorstw rolnych powstałych na bazie majątku byłych PGR, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 27-31.
• Kowalski Andrzej, Rembisz Włodzimierz, 2005: Rynek rolny i interwencjonizm a efektywność i sprawiedliwość społeczna, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 42-45.
• Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych. 2012: Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa, opracowanie przygotowane na Kongres Demograficzny w dniach 22-23 marca 2012 r., s. 21.
• Raport z wyników. 2012: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa, s. 59.
• Rosiek Janusz, 2007: Procesy migracyjne w Unii Europejskiej a funkcjonowanie rynku pracy w Polsce, [w] D. Kopycińska (red.), Wykorzystanie zasobów pracy we współczesnej gospodarce, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 80-89.
• Sikorska Alina, 2006: Przemiany w strukturze agrarnej gospodarstw chłopskich, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 39
• Sikorska Alina, 2013: Przemiany w strukturze agrarnej indywidualnych gospodarstw rolnych, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 9, 39.
• Sikorska Alina, 2001a: Zmiany strukturalne na wsi i w rolnictwie w latach 1996-2000 a wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Synteza, IERiGŻ, Warszawa, s. 12.
• Sikorska Alina, 2001b: Zmiany w wielkości badanych wsi oraz mobilność rodzin, [w] Alina Sikorska (red.), Przemiany strukturalne we wsiach objętych badaniem IERiGŻ w latach 1996-2000, IERiGŻ, Warszawa, s. 7-15.
• Tomczak Franciszek, 1998: Gospodarstwo rodzinne, [w] Encyklopedia agrobiznesu, Fundacja Innowacja, Warszawa, s. 340-341.
• Tomczak Franciszek, 2005: Gospodarka rodzinna w rolnictwie. Uwarunkowania i mechanizmy rozwoju, IRWiR-PAN, Warszawa, s. 204.
• Woś Augustyn, 2000: Rolnictwo polskie 1945-2000. Porównawcza analiza systemowa, IERiGŻ, Warszawa, s. 56-59
• Zegar Józef Stanisław, 2008: Dochody w rolnictwie w okresie transformacji i integracji europejskiej, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 73-74.
• Zegar Józef Stanisław, 2009: Sytuacja ekonomiczna polskiego rolnictwa po akcesji do Unii Europejskiej, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 11.
• Zegar Józef Stanisław, 2006: Źródła utrzymania rodzin związanych z rolnictwem, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 73-74.
• Zwoliński Łukasz, 2006: Mobilność przestrzenne i społeczno-zawodowa ludności wiejskiej w latach 2000-2005, IERiGŻ-PIB, Warszawa, s. 45-46.