Ewolucja pola wydmowego w okolicach Douz (południowo-wschodnie obrzeżenie szottu Dżerid)

• Autorzy: Dluzewski M.

Warianty tytułu

EN

Development of the dune field in the area of Douz (SE Margin of the Chott Jerid)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article describes evolution of a dune field located in a vicinity of Douz on south-eastern margin of the Chott Jerid. The aim of the research was to assess the migration rate of dunes and to find determining factors. Between 1997 and 2000 location of selected dunes was measured every month. Textural features of dune sediments were analysed in order to determine dynamics of aeolian processes and a source of the sediment. The dunes, mostly barchans in a youthful stage of development, 1,5-2m high and 40 m wide, migrated generally in two directions: E and NE in spring and SW and W in autumn. In winter and in summer the migration rate was much lower which is explained by seasonal changes in wind direction and speed. The dunes migrated with an average rate of 80m/yr eastwards with a maximum rate of 40m/month and 2-3m/day. The dune sediment mostly consists of fine and very well to well sorted sand which testifies for a long-lasting aeolian process. A share of quartz, very resistant to mechanical abrasion, is high and a share of gypsum is low which is a result of multiple and long-lasting process of redeposition. This is also supported by an analysis of heavy minerals among which minerals highly resistant to mechanical abrasion dominate (mostly garnet and epidotes). Results of sedimentological analysis combined with a broad phypico-geographical view of the area allow to conclude that, the migration rate of the researched dunes is determined by textural features of dune sediments. Such a high migration rate, much higher comparing with other dune fields in the world, is an effect of finer and better sorted sand which can be easily transported by weaker winds.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2006
• Tom: 37
• Opis fizyczny: s.81-97,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dluzewski M.

• Zakład Geomorfologii, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Ashri A.H., 1973. The movement of Sand Dunes at Kharga Oasis. Egypt. J. Geol., 17, 37-46.
• Barczuk A., 1992. Petrology of the Precambrian Clastics and the Evolution of the Midcontinent Rift System (USA). Arch. Miner. T. XLVIII, z. 1-2, 123-204.
• Barczuk A., Dłużewski M., 2002. Wpływ cech teksturalnych na tempo rozprzestrzeniania się wybranych form wydmowych obniżenia Khargi, [w:] Warsztaty geomorfologiczne, Egipt 5-22. 04. 2002. WGiSR UW, SGP Mat. Konf., Warszawa.
• Bellair P., 1940. Les sables de la Dorsale saharienne et du bassin de l'oued Rhir. Bull. Serv. Carte géol. Algérie, 5e série: Pétrographie, 5.
• Bellair P., Jauzein A., 1953. Sables désertiques et morphologie éolienne. C.R. XIXe Congr. geol. int., fasc. Algier, VII, 113-118.
• Borkowska M., Smulikowski K., 1973. Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol., Warszawa.
• Brogowski Z., Czerwiński Z. 1971. Materiały do ćwiczeń z gleboznawstwa. Dział Wydawnictw SGGW, Warszawa.
• Capot-Rey R., 1957. Recherches récentes et tendances nouvelles en morphologie désertique, [w:] Baillière J.B. (red.), La Géographie française au milieu du XXe siècle, Paryż, 43-51.
• Cardy F., 1993. Desertification - A fresh approaches, Desertification Control Bulletin, Nairobi, 22.
• Coque R., 1962. La Tunisie présaharienne. Etude géomorphologique. Armand Colin, Paris.
• Dłużewski M., 2000. Evolution of selected dune fields in Southern Tunisia as an example of desertification of the Sahara northen borders. [w:] Dulias R., Pełka-Gościniak J. (red.), Aeolian processes in diferent landscape zones. Sosnowiec, 179-189.
• Dłużewski M., 2002. Rozprzestrzenianie się pól wydmowych jako efekt pustynnienia północnego obrzeżenia Sahary (na przykładzie okolic Szottu El Dżerid – południowa Tunezja). Geografia XXXII, Acta Univ. Nic. Cop., Toruń, 57-68.
• Dłużewski M., 2003. Rozprzestrzeniane się pól wydmowych jako skutek pustynnienia (na przykładzie wybranych obszarów północnej Sahary). Maszynopis pracy doktorskiej, WGiSR UW, Warszawa.
• Dobrin L. G., 1964. Obrazowanie grebnia barchana (w jęz. ros.). AN Tukrm. SSR, ser. biol., no 6.
• El-Baz F., Slezak M.H., Maxwell T.A., 1979. Preliminary analysis of color variations of sand deposits in the Western Desert of Egypt. [w:] El Baz F., Warner D.M. (red.), Appolo-Soyuz Test Project, Summary Science Report. Vol. II, Earth Observations and Photography, NASA, 237-262.
• Embabi N.S., 1967. A morphological study of the Kharga Oases Depression. Ph. D. Thesis, Bristol Univ. UK.
• Embabi N.S., 1971. Structures of barchan dunes of the Kharga Oases Depression. Bull. Soc. Géog. d'Egypte, 43-44, 53-71.
• Finkel H.J., 1959. The barchans of Southern Peru. Jour. Geol., 67, 6, 614-647.
• Folk R.L., Ward W., 1957. Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. J. Sed. Petrol, 27.
• Hastenrath S. L., 1967. The barchans of the Arequipa Region, Southern Peru. Zeitschrift für Geomorphologie, 11, 3, 300-331.
• Le Houérou H.N., 1986. The desert and arid zones of Northern Africa. [w:] Evnari M. i in. (red.), Hot Deserts and Arid Shrublands, Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.
• Mycielska-Dowgiałło E., 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. [w:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych, WgiSR UW, PIG, PAN, Warszawa, 29-105.
• Mycielska-Dowgiałło E., Dłużewski M., Pękalska A., Smolska E., Szwarczewski P., Woronko B., 1998. Rozwój wydm na wybranych obszarach północnej Sahary jako efekt pustynnienia. [w:] Szczypek T., Wach J. (red.), Współczesne procesy eoliczne. WNoZ UŚ. Sosnowiec, 41-60.
• Mycielska- Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), 1995. Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. WGiSR UW, Warszawa.
• Pietrow M.P., 1976. Pustynie kuli ziemskiej. PWN, Warszawa.
• Racinowski R., 1995. Analiza minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych Polski. [w:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników. WGiSR UW, Warszawa, 151-166.
• Tsoar H., 1974. Desert dunes morphology and dynamics. El Arish (northern Sinai). Zen Fur, Geomorph., Suppl., 41-61.
• Tsoar H., 1989. Linear dunes: forms and formatrion: Progress in Geography. Vol. 13, 507-527.
• Walker I.J., Nickling W.G., 2002. Dynamics of secondary airflow and sediment transport over and in the lee of transverse dunes. Progress in Physical Geography 26, z. 1. 47-75.