Adaptacja wybranych pochodzeń modrzewia europejskiego do klimatu nizin centralnej Polski

• Autorzy: Wilczynski S. , Szymanski N. , Olejnik M.

Warianty tytułu

EN

Adaptation of the selected provenances of European larch to climate of lowlands in central Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The study evaluated the sensitivity of European larch (Larix decidua) of two provenances to thermo−pluvial conditions on the provenance plot located in Sękocin Stary (52°05‵ N, 20°51‵ E, 125 m a.s.l.). The studied larches originated from Pelplin (lowland, northern Poland, 50 m a.s.l.) and Szczytna (upland, southern Poland, 525 m a.s.l.). The trees of both provenances differed in terms of their quantitative and qualitative breeding characteristics. The trees originated from different climatic regions whose climate was also different from the climate of the provenance plot. Values of the size of the radial increments measured at cores extracted from the trees were the measure of their sensitivity to the climatic factor. The cluster and principal component analyses were used to classify the trees according to their features of the short−term rhythm of the radial increments. The response function and pointer years analyses were used to evaluate climate−growth relationships. The results of the study show the trees of both provenances have similar sensitivity to the thermo−pluvial conditions in the previous September, the temperature in March and the precipitation in May of the year of tree−ring formation. The larches of Pelplin provenance, in contrast to the trees of Szczytna provenance, were sensitive to the low temperature in February and the low precipitation in the growing season. These features could be one of the causes of the lower incremental abilities of the trees of Pelplin provenance. The larches of Szczytna provenance had higher frost tolerance in February and drought tolerance in summer.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; drzewa lesne; modrzew europejski; Larix decidua; proweniencje; wzrost roslin; przyrost drzew; czynniki klimatyczne; doswiadczenia proweniencyjne; Polska Centralna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2016
• Tom: 160
• Numer: 08
• Opis fizyczny: s.656-665,rys.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wilczynski S.

• Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.29 Listopada 46, 31-425 Kraków

autor

Szymanski N.

• Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.29 Listopada 46, 31-425 Kraków

autor

Olejnik M.

• Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.29 Listopada 46, 31-425 Kraków

Bibliografia

• Bijak S. 2013. Sygnał klimatyczny w przyroście radialnym wybranych iglastych gatunków drzew. Leś. Pr. Bad. 74 (2): 101-110.
• Büntgen U., Frank D. C., Kaczka R. J., Verstege A., Zwijacz-Kozica T., Esper J. 2007. Growth responses to climate in a multi-species tree-ring network in the Western Carpathian Tatra Mountains, Poland and Slovakia. Tree Physiol. 27: 689-702.
• Carrer M., Urbinati C. 2004. Age-dependent tree-ring growth response to climate in Larix decidua and Pinus cembra. Ecology 85: 730-740.
• Carrer M., Urbinati C. 2006. Long-term change in the sensitivity of tree-ring growth to climate forcing in Larix decidua. New Phytol. 170: 861-872.
• Chałupka W. 1975. Wpływ czynników klimatycznych na urodzaj szyszek u świerka pospolitego (Picea abies (L.) Karst.) w Polsce. Arbor. Kórnickie 20: 213-225.
• Chałupka W., Giertych M., Królikowski Z. 1976. The effect of cone crops on growth in Scot pine on tree diameter increment. Arbor. Kórnickie 21: 361-366.
• Coppola A., Leonelli G., Salvatore M. C., Pelfini M., Baroni C. 2012. Weakening climatic signal since mid-20th century in European larch tree-ring chronologies at different altitudes from the Adamello-Presanella Massif (Italian Alps). Quat. Res. 77: 344-354.
• Danek M. 2009. Wpływ warunków klimatycznych na szerokość przyrostów rocznych modrzewia (Larix decidua Mill.) rosnącego w północnej części województwa małopolskiego. Sylwan 153 (11): 768-776.
• Danek M., Danek T. 2011. Zastosowanie alternatywnych metod przetwarzania danych w analizie dendroklimatologicznej modrzewia Larix decidua Mill. z Polski południowej. Sylwan 155 (3): 147-158.
• Douglass A. E. 1920. Evidence of climate effects in the annual rings of trees. Ecology 1: 24-32.
• Eckstein D., Aniol R. W. 1981. Dendroclimatological reconstruction of the summer temperatures for an alpine region. Mitteilungen der forstlichen Bundesversuchsanstalt Wien 142: 391-398.
• Eilmann B., de Vries S. M. G., den Ouden J., Mohren G. M. J., Sauren P., Sass-Klaassen U. 2013. Origin matters! Difference in drought tolerance and productivity of coastal Douglas-fir (Pseudotsuga menziesii (Mirb.)) provenances. For. Ecol. Manag. 302: 133-143.
• Feliksik E. 1992. Wpływ warunków klimatycznych na wielkości przyrostów radialnych modrzewia europejskiego (Larix decidua Mill.) występującego w Karpatach. Sylwan 136 (5): 61-67.
• Feliksik E., Wilczyński S. 1998a. Wpływ temperatury i opadów na przyrost roczny drewna świerka, sosny i modrzewia występujących w leśnictwie Pierściec u podnóża Pogórza Wilamowickiego. Prace Kom. Zagosp. Ziem Górsk. PAN 44: 77-86.
• Feliksik E., Wilczyński S. 1998b. Wpływ warunków termicznych i pluwialnych na przyrost drewna modrzewi (Larix decidua Mill.). Sylwan 142 (3): 85-90.
• Feliksik E., Wilczyński S. 2004. Dendroclimatic regions of Douglas fir (Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco) in western and northern Poland. Dendrobiology 52: 9-15.
• Frank D., Esper J. 2005. Characterization and climate response patterns of a high-elevation, multi-species tree-ring network in the European Alps. Dendrochronologia 22: 107-121.
• Fritts H. C. 1976. Tree Rings and Climate. Acad. Press, London.
• Holmes R. L. 1986. Quality control of crossdating and measuring a user manual for program COFECHA. W: Holmes R. L., Adams R. K., Fritts H. C. [red.]. Tree-ring chronologies of Western North America: California, Eastern Oregon and Northern Great Basin. University of Arizona, Tucson. Chronology Series 6: 41-49.
• King G. M., Gugerli F., Fonti P., Frank D. C. 2013. Tree growth response along an elevational gradient: climate or genetics? Oecologia 173 (4): 1587-1600.
• Konter O., Rosner K., Kyncl T. Esper J., Büntgen U. 2015. Spatiotemporal variations in the climatic response of Larix decidua from the Slovakian Tatra Mountains. W: Wilson R., Helle G., Gärtner H. [red.]. Proceedings of the Dendrosymposium 2014: May 6th-10th, Aviemore, Scotland, UK, (Scientific Technical Report 15/06). 13th TRACE conference – Tree Rings in Archaeology, Climatology and Ecology. Aviemore, Scotland 2014. Deutsches GeoForschungsZentrum GFZ, Potsdam. 62-68.
• Koprowski M. 2012. Long-term increase of March temperature has no negative impact on tree-rings of European larch (Larix decidua) in lowland Poland. Trees 26: 1895-1903.
• Major J. E., Johnsen K. H. 2001. Shoot water relations of mature black spruce families displaying a genotype × environment interaction in growth rate. III. Diurnal patterns as influenced by vapour pressure deficit and internal water status. Tree Phys. 21: 579-587.
• Matras J., Barzdajn W., Kulej M., Żybura H., Szeligowski H., Kowalczyk J. 2006. Badania porównawcze popu-lacyjnej i rodowej zmienności cech hodowlanych wybranych pochodzeń modrzewia europejskiego (Larix decidua Mill). Zakład Genetyki i Fizjologii Drzew Leśnych. Dokumentacja IBL, Warszawa.
• Oleksyn J., Fritts H. C. 1991. Influence of climatic factors upon tree-rings of Larix decidua and L. decidua × L. kaempferi from Puławy. Poland. Trees Struct. Funct. 5: 75-82.
• Oleksyn J., Fritts H. C., Hughes M. K. 1993. Tree-ring analysis of different Pinus sylvestris provenances, Quercus robur, Larix decidua and L. decidua × L. kaempferi affected by air pollution. Arbor. Kórn. 38: 89-109.
• Pichler P., Oberhuber W. 2007. Radial growth response of coniferous forest trees in an inner Alpine environment to heat-wave in 2003. For. Ecol. Manage 242: 688-699.
• Schweingruber F. H., Eckstein D., Serre-Bachet F., Bräker O. U. 1990. Identification, presentation and interpretation of event years and pointer years in dendrochronology. Dendrochronologia 8: 9-38.
• Sergent A. S., Bréda N., Sanchez L., Bastei J. C., Rozenberg P. 2014. Coastal and interior Douglas-fir provenances differ in growth performance and response to drought episodes at adult age. Ann. Forest Sci. 71: 709-720.
• Serre F. 1978. The dendroclimatological value of the European larch (Larix decidua Mill.) in the French Maritime Alps. Tree-Ring Bull: 38: 25-34.
• Szeligowski H. 2001. Proweniencyjne różnice w odporności modrzewia europejskiego (Larix decidua Mill.) na suszę. Sylwan 145 (6): 65-78.
• Vitas A. 2015. A Dendroclimatological Analysis of European Larch (Larix decidua Mill.) from Lithuania. Balt. For. 20 (2): 65-72.
• Wilczyński S. 2005. Regiony dendroklimatyczne sosny zwyczajnej (Pinus sylvestirs L.) w Karpatach Polskich. Acta Agr. Silv. ser. Silv. 43: 43-54.
• Wilczyński S. 2010. Uwarunkowania przyrostu radialnego wybranych gatunków drzew z Wyżyny Kieleckiej w świetle analiz dendroklimatologicznych. Zeszyty Naukowe UR w Krakowie 464 (341).
• Wilczyński S., Szymański N., Wertz B., Muter E. 2014. Wpływ wieku na odpowiedź przyrostową drzew na czynnik klimatyczny na przykładzie modrzewia europejskiego. Studia i Materiały CEPL 40: 256-264.
• Wilczyński S. B., Kulej M. 2013. The influence of climate on the radial increment of larches of different provenances on the basis of the experiment in the Carpathian Mountains in Southern Poland. Eur. J. Forest Res. 132 (5-6): 919-929.