EN
The paper presents Arnoserido-Scleranthetum phytocoenoses at the eastern and north-eastern peripheries of their occurrence range and the results of a field study conducted in the Południowopolska Lowland in 1990–2010. The investigations were based on phytosociological relevés made by the Braun-Blanquet method. The greatest numbers of localities of the analyzed association were found in the mesoregions located in the south-western part of the Południowopolska Lowland, i.e. the Kałuszyn Upland, Węgrów Lowering, Żelechów Upland, the south-western part of the Łuków Plain, and the southern part of the Siedlce Upland. Fewer patches of this association were reported from the eastern and north-eastern part of the Południowopolska Lowland, in particular from the Podlasie Gorge of Bug. With the exception of the latter one, in all the mesoregions the patches of the analyzed association exhibited internal variability reflecting the diversity of habitat moisture conditions, which was manifested by the occurrence of hygrophilous species in the analyzed phytocoenoses. They comprised patches of Arnoserido-Scleranthetum with Illecebrum verticillatum, which are regarded as threatened with extinction in Poland and Europe. The phytocoenoses of Arnoserido-Scleranthetum with the dominance of Anthoxanthum aristatum are particularly noteworthy as a reflection of degenerative changes caused by the mass occurrence of this expansive species.
PL
W pracy przedstawiono analizę fitocenoz Arnoserido-Scleranthetum na wschodnich i północno-wschodnich krańcach zasięgu. Praca obejmuje wyniki badań terenowych prowadzonych na obszarze Niziny Południowopolskiej w latach 1990–2010. Polegały one na wykonaniu zdjęć fitosocjologicznych metodą Braun-Blanqueta. Najliczniej stanowiska analizowanego zespołu notowano w mezoregionach położonych w południowo-zachodniej części Niziny Południowopodlaskiej: Wysoczyzna Kałuszyńska, Obniżenie Węgrowskie, Wysoczyzna Żelechowska i południowo-zachodnia część Równiny Łukowskiej oraz południowa Wysoczyzny Siedleckiej. Znacznie rzadziej spotykano płaty tego zespołu we wschodniej i północno wschodniej części Niziny Południowopodlaskiej a zwłaszcza na obszarze Podlaskiego Przełomu Bugu. Notowano tam jedynie wyspowe stanowiska fitocenoz Arnoserido-Scleranthetum. We wszystkich mezoregionach z wyjątkiem Podlaskiego Przełomu Bugu płaty analizowanego zespołu wykazywały wewnętrzną zmienność odzwierciedlającą zróżnicowanie warunków siedliskowych pod względem uwilgotnienia. Znalazło to wyraz w występowaniu w analizowanych fitocenozach gatunków higrofilnych. Wśród nich notowano rzadkie, ginących gatunki, takie jak: Illecebrum verticillatum, Juncus capitatus, Radiola linoides, Hypericum humifusum. Zbiorowiska Arnoserido-Scleranthetum z Illecebrum verticillatum należą do zagrożonych wyginięciem w Polsce i w Europie. Większość płatów Arnoserido- Scleranthetum na obszarze Niziny Południowopodlaskiej jest dobrze wykształcona i nie różni się składem gatunkowym od fitocenoz z centralnej Polski. Szczególną uwagę zwracają fitocenozy Arnoserido-Scleranthetum z dominacją Anthoxanthum aristatum, jako wyraz zmian degeneracyjnych spowodowanych masowym występowaniem tego ekspansywnego gatunku. Zbiorowiska takie notowano przede wszystkim Wysoczyźnie Kałuszyńskiej, Wysoczyźnie Siedleckiej i Wysoczyźnie Żelechowskiej.