Współczesne procesy społeczno-gospodarcze i przyszłość wsi w kotlinach śródkarpackich (na przykładzie wsi Gołkowice Dolne w pow. nowosądeckim)

• Autorzy: Gorz B.

Warianty tytułu

EN

Current socio-economic processes and the future of villages in carpathian valleys (on the example of Golkowice Dolne in the Nowosadecki poviat

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W prezentowanej pracy zwrócono uwagę na kierunki obecnego rozwoju gminy Gołkowic położonej w powiecie nowosądeckim. Podjęto próbę odpowiedzi na pytania: - w jakim stopniu dawne czynniki rozwoju wpływać mogą obecnie na dynamikę życia wsi oraz jak ukształtuje się przyszłość Gołkowic jako jednostki produkcyjno-osadniczej?. Przestawiony przykład pokazuje, że wsie kotlin karpackich położone w strefach oddziaływania miast, podlegają w okresie transformacji intensywnym procesom urbanizacyjnym. W strukturze ekonomicznej takich wsi dominuje funkcja mieszkaniowa, którą wyraźnie wzmacniają dwa procesy: odpływ części lidności miast na przyległe obszary wiejskie i napływ ludności ze wsi górskich.

EN

In this work modern trends of social-economic development of Gołkowice Dolne village, located in Sądecka Dale, were characterised. The author states that present population and economic changes are influenced by historical factors, first of all favourable geographic, communication and economic location. At the end of 18th century a large group of German farmers (about 70 people) was settled, introducing a significant progress in agriculture and architecture. After World War II Gołkowice rapidly changed its functions and in the 1980s it became a village with a large share of non-agriculture population (on post-German ground a farm-alimentary processing plant and green-houses producing vegetables were found, employing 200 people). The number of population increased from 340 to 1060 inhabitants in the years 1950-2000. In spite of worsening of local economic situation (the crash of the processing plant and the green-houses), a large inflow of population to the village from neighbourhood mountainous villages has been still recorded. The immigrants want to live closer to Nowy Sącz (the distance 14 km), where there are more job opportunities, different schools and service establishments. Nowadays the village performs mainly residential functions while the role of farming in local economy undergoes significant limitations. Agricultural products made in local farms are designed for own needs and sale for neighbours. The number of new houses increased very rapidly (in the years 1990-2000 they grew more than 20%). As a result of architecture development the old shape of the village has changed considerably. Beside the old centre grouping houses of former German settlers, which have a large monumental value, a couple of completely new parts of the village be-longing to non-agriculture inhabitants were formed. One might expect Gołkowice to be urbanised and transformed into a labour settlement with a small share of farmers. These processes are observed now in the whole suburban area of Nowy Sącz and Stary Sącz.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2003
• Tom: 4
• Opis fizyczny: s.163-180,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Gorz B.

• Instytut Geografii, Akademia Pedagogiczna w Krakowie, ul.Podchorążych 2, 30-084 Kraków

Bibliografia

• Gołkowice zabytkowa zabudowa wsi, 2003, V Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, Wyd. Małopolskiego Instytutu Kultury w Krakowie, s. 1-2.
• Górz B., 1989, Powojenne zmiany w zaludnieniu wsi woj. nowosądeckiego i ich związek z rolnictwem, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, Wyd. Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN, 29, s. 195-208.
• - 1996, Współczesne problemy rozwoju Sądecczyzny, Rocznik Sądecki, 24, s. 60-67.
• - 1998, Obszary wiejskie Południowej Polski po roku 1989 (wybrane problemy rozwoju), [w:] Problemy transformacji struktur regionalnych w procesie zmian systemu gospodarowania i integracji europejskiej, Materiały Konferencji Naukowej, Część II. Wyd. Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, 5.
• Grabski M., 1999, Osadnictwo niemieckie na Sądecczyźnie w XVIII wieku, Płaj, 19, s. 23-30.
• Kostuch R., Lipski C., 2002, Zmiany zachodzące w strukturze użytkowania terenów karpackich, [w:] W.Kamińska (red.), Wielofunkcyjna gospodarka na obszarach wiejskich, Instytut Geografii Akademii Świętokrzyskiej, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce.
• Kuciński K, Rakowski W., 1982, Emigracja w procesie wyludniania się wsi w woj. nowosądeckim. Rocznik Sądecki, 17, s. 297-333.
• Lelito E., Załuska S., 1992, Rolnictwo. Struktura agrarna, utajone bezrobocie w Makroregionie Południowo-Wschodnim, CUP, Biuro Planowania Regionalnego w Krakowie, Kraków.
• Matczak A., Szymańska D„ 2000, Wielofunkcyjność - klucz do rozwoju wsi podmiejskich. Przykład wsi Wielka Nieszawka w strefie podmiejskiej Torunia, [w:] B.Górz (red.) Szanse rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego, XVI Seminarium Geograficzno-Rolnicze, Lublin, s. 187-197.
• Głębocki B. (red.), 1994, Miasto i gmina Stary Sącz w okresie transformacji 1991-1994, Wyd. Naukowe Bogucki, Poznań.
• Moskal S., Ko tal a A., 1996, Problemy Zagospodarowania zasobów pracy na przeludnionych obszarach wiejskich, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4-5, s. 22-31.
• Rajman J., Krakowska A., 1978, Nowy Sącz i jego funkcje, Rocznik Sądecki, 15/16, s. 43-66.
• Rutkowska-Płachcińska, 1961, Sądeczyzna iv XIII i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, Wrocław.
• Stola W., 1995, Wzrost udziału ludności pozarolniczej a zróżnicowanie funkcjonalne wsi na terenach górskich, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, Wyd. Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN, 39, s. 55-64.
• Wiatrowski L., 1959, Z dziejów latyfundium Klarysek ze Starego Sącza (XIII-XVIII wiek), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, A, 13, Historia 2.
• Wielocha A., 1999, Kolonizacja józefińska w galicyjskich Karpatach, Płaj, 19, s. 11-22.