Znaczenie zapisu geologicznego dla poznania działalności człowieka w Bieszczadach Wysokich

• Autorzy: Kukulak J.

Warianty tytułu

EN

Significe of geological record for restoring the history of human activity in the Bieszczady Wysokie Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aluwia terasy zalewowej Sanu w Bieszczadach Wysokich mają cechy, które wydają się mieć związek z dawną działalnością człowieka na tym terenie. Są one bardziej drobnoziarniste niż aluwia starsze, zawierają dużo szczątków drewna, a lokalnie są wypełnieniami sztucznych zbiorników korytowych. Datowane drewna z tych aluwiów mają podobny wiek jak zdarzenia gospodarcze w dolinie Sanu zapisane w dokumentach historycznych. Niedawne ślady działalności człowieka są czytelne również w rzeźbie dna tej doliny.

EN

The oldest evidence or prehistoric human activity in the Bieszczady Wysokie comes from pollen diagrams of peat bogs in the upper San valley. Human activity at the beginning of historical times is proven by archaeological finds. The increase in settlement and agricultural activity in Medieval times is best recorded by a change in the type of alluvial sediments laid down in river valleys. The typical indicators of this increased activity are alluvial accumulations of wood debris, fire debris (burnt wood and charcoal) and laminated sediments (mineral and organic). Absolute ages from these sediments agree well with the historical evidence of the economic events. The results of human activity in Modern times are evident in forms of landscape relief. The recent renaturalisation of the environment in this part of the Bieszczady results in obliteration of the alluvial and morphological traces of ancient human activity.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich
• Rocznik: 2003
• Tom: 49
• Opis fizyczny: s.77-90,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kukulak J.

• Instytut Geografii, Akademia Pedagogiczna w Krakowie, Kraków

Bibliografia

• Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczpospolitej Polskiej. Z Archiwum tzw. Bernardyńskiego we Lwowie, Wyd. Fundacji Al. Hr Stadnickiego I -XXV. Tow. Nauk. Lwów, 1868-1930.
• Augustyn M., 1999, Wpływ produkcji potażu na stan lasów nad górnym Sanem Solinką w XIX w. Rocz. Bieszczadzkie, 8, 299 - 324.
• Augustyn M., 2000, Antropogeniczne zmiany środowiska przyrodniczego na obszarze dawnej wsi Ustrzyki Górne w świetle źródeł historycznych. Rocz. Bieszczadzkie, 9, 237 -262.
• Broda J., 1952, Gospodarka zrębowo-wypaleniskowa a Beskidzie Żywieckim. Slavia Antiqua, 11, 209-288.
• Cetera A., Ginalski J., Okoński J., Szpunar A., 2000, Archeologiczne odkrywanie Bieszczadów. Bieszczad , 7 , l l -69.
• Dobrowolski K., 1930, Migracje wołoskie na ziemiach polskich. Pamiętnik V Zjazdu Historyków Polskich, 1, Lwów, 5 22.
• Fastnacht A., 1962, Osadnictwo Ziemi Sanockiej w latach 1340-1650. Prace Wrocł. Tow. Nauk., ser. A, 84. Wrocław, 291 ss.
• Fastnacht A., 1991, Słownik historyczno-geograficzny ziemi sanockiej w średniowieczu. Cz. 1 (A-I). Brzozów, 280 ss.
• Gedl M., 1998, Młodsza epoka brązu we wschodniej części Polskich Karpat. Oficyna Cracovia, Kraków, 299 ss.
• Haczewski G., Bąk K., Kukulak J ., 1998, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000. Arkusz Dźwiniacz Górny (1069). Centralne Archiwum Geologiczn, Warszawa.
• Haczewski G., Bąk K., Kukulak J., Mastella L., Rubinkiewicz J., 2001, Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000. Arkusz Ustrzyki Górne ( 1068). Centralne Archiwum Geologiczne, Warszawa.
• Jamka R., l 961, O roli Karpat w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Etnografia Polska 5, 29 48.
• Janusz B., 1918, Zabytki przedhistoryczne Galicji wschodniej. Lwów, 255.
• Kobylnik W., 1933, Z archeologii Bojkiwszczyny. Sambor. Litopys Bojkiwszczyny, 30 -55.
• Krukar W., 1994, Połonina Wetlińska. Materiały do monografii. Plaj, 9, 93-117.
• Krukar W., 2000, Gniazdo Tarnicy-Halicza i dolina Wołosatego. Materiały do monografii. Płaj, 20, 9- 67.
• Kryciński S., 1995, Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Cz. I. Gmina Lutowiska. Bieszczadzki Park Narodowy, Ustrzyki Górne -Warszawa, 495.
• Kryciński S., 1996, Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Cz. 2. Gmina Cisna. Warszawa, 479.
• Krygowski W., 1975, Bieszczady i Pogórze Strzyżowska-Dynowskie (część wschodnia). Wyd. II. Sport i Turystyka, Warszawa, 539.
• Kubijowicz W., 1926, Życie pasterskie w Beskidach Wschodnich. Prace Inst. Geogr. Uniw. Jagiell., 5, 18-19.
• Kucharzyk S., Przybbylska K., 1998, Lasy polskiej części Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Karpaty wschodnie” w piśmiennictwie i dokumentach źródłowych. Roczniki Bieszczadzkie, 7, 83-95.
• Kukulak J., 2000a, Sedimentary record of early wood burning in alluvium of mountain streams in the Bieszczady range, Polish Carpathians. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 164, 167-175.
• Kukulak J., 2000b, Origin of laminated sediments in alluvium of the upper San valley in the Bieszczady Mountains (Eastern Carpathians). Geochronometria, 18, 47-52.
• Kukulak J., 2000c, Naturalna transformacja form antropogenicznych w dolinach bieszczadzkich. Materiały Sympozjum „Transformacja dolin plejstoceńskich w holocenie. Strefowość i piętrowość zjawiska”, 13- 14.04.2000, UŚ, Sosnowiec, 77-80.
• Kukulak J., 2003, Impact of mediaeval agriculture on the alluvium in the San River headwaters (Polish Eastern Carpathians). Catena, 51, 255- 266.
• Kummerer C. R. von Kummersberg, 1885, Administrativ Karte von den Königreichen Galizien und Lodomerien mit dem Grosseherzogthume Krakau und den Herzogthümern Auschwitz, Zator und Bukowina 1: 115 000. Wien, Verlag und Eigenthum von Artatia. Bl. 47.
• Liesganig J., 1824, Königreich Galizien und Lodomerien Herausgegeben in Jahre 1790, 1: 288 000. Wien.
• Madyda-Legutko R., 1996, Zróżnicowanie kulturowe polskiej strefy beskidzkiej w okresie lateńskim i rzymskim. Rozpr. Hab. UJ, 304, Kraków, 166.
• Marek S., Pałczyński A., 1962, Torfowiska wysokie w Bieszczadach Wysokich. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 34, 255 297.
• Mieg F., 1979 - 1982, Karte des Königreichs Galizien und Lodomerien. 1. Österreichisches Staadsarchiv, Kriegsarchiv in Wien.
• Parczewski M., 1993, Początki napływu ludności ruskiej na teren Karpat Zachodnich w świetle archeologii. Archaeologia Historica 18: 93-97.
• Parczewski M., 1995, Wczesnośredniowieczna karpacka rubież plemienna. Płaj, 11, 42-46.
• Pasternak J., 1980, Bojkiwszczina w hłybyni wikow [w:] „Bojkiwszczyna”, Filadelfia-Nowy Jork , 5-20.
• Ralska-Jasiewiczowa M., 1969, Ślady kultury człowieka w diagramach pyłkowych z Bieszczadów Zachodnich. Acta Archaeol. Carpathica, 11, 105- 109.
• Ralska-Jasiewiczowa M., 1972, The Forest of the Polish Carpathians in the Late Glacial and Holocene. Studia Geomorph. Carpalho-Balcanica, 6, 5-19.
• Ralska-Jasiewiczowa M., 1980, Late Glacial and Holocene Vegetation of the Bieszczady Mts. (Polish Eastern Carpathians). PWN, Warszawa-Kraków, 190.
• Ralska-Jasiewiczowa M., 1989, Type Region: The Bieszczady Mts. Acta Paleobotanica, 29 (2), 31-35.
• Reinfuss R., 1990, Śladami Łemków. Wyd. PTTK, Warszawa, 139.
• Reyman J., 1958, Uwagi o roli Przełęczy Użockiej w świetle znalezisk monet rzymskich. Acta Archaeol. Carpathica 1 (I), 55-59.
• Rygiel Z., 1987, Zarys gospodarki leśnej i przemysłu drzewnego w okresie międzywojennym i w czasach okupacji w Bieszczadach Zachodnich. Sylwan, 131 (6), 37-53.
• Schramm W., 1958, Las i zwierzyna Gór Sanockich. PWN, Poznań, 115.
• Tokarz W., 1909, Galicya w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783. Akademia Umiejętności w Krakowie, 400.
• Żaki A., 1955, Początki osadnictwa w Karpatach Polskich. Wierchy, 24, 99-116.