Wieś jako przedmiot zainteresowania socjologii

• Autorzy: Kaleta A.

Warianty tytułu

EN

The countryside as a field of interest of sociology

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W następstwie zmian modernizacyjnych stopniowo dezaktualizuje się przedmiot socjologii wsi, wymagający pilnej redefinicji przez postulowane w artykule zintensyfikowanie dwóch podstawowych kierunków poszukiwań badawczych. Pierwszy obliguje do poszukiwania współczesnych różnic między wiejskim i miejskim typem bytowania, wymuszając dekonstrukcję dotychczasowego sposobu definiowania wsi; m.in. przez pozostawienie historykom myśli społecznej wielu tradycyjnych kategorii analitycznych oraz znalezienie nowych, lepiej odpowiadających współczesnym realiom. Wydaje się to wymagać przede wszystkim nowego dookreślenia pojęcia wsi, zwłaszcza jako fenomenu kulturowego, scalającego doświadczanie środowiska przyrodniczego i społecznego z potrzebami psychicznymi ludzi. Drugi kierunek postulowanych działań redefiniujących wymaga zwrócenia uwagi na całkiem naturalne zainteresowania wsią ze strony innych dyscyplin naukowych, m.in.: biologii, ekologii, demografii, filozofii czy psychologii. Stosowane w ich obrębie podejścia i perspektywy badawcze, a także formułowane sądy, zawsze miały i nadal mają znaczący wpływ na ustalenia socjologii w zakresie spraw i problemów wiejskich. Co więcej, tylko przez jeszcze większe zbliżenie wysiłków poznawczych wielu dyscyplin i subdyscyplin nauki możemy przyczynić się do bardziej satysfakcjonującego wyjaśniania natury skomplikowanych faktów społecznych składających się na współczesne pojęcie wsi oraz zjawisko życia na wsi.

EN

In consequence of modernization changes, the object of rural sociology gradually becomes no longer up-to-date and urgently needs to be redefined by way of intensifying − as postulated in this paper − two principal research trajectories. The first one forces searching for contemporary differences between rural and urban type of dwelling, which are to be studied based on dismantling the hitherto perception of the countryside; many traditional analytical categories should be left to historians of the social thought and new categories should be found which are better suited to contemporary realities. In the first instance, this seems to require a new, precise definition of the term ‘countryside’ as a cultural phenomenon which integrates the experience of natural and social environment with mental needs of humans. The other direction of the postulated, re-defining actions needs to take into consideration a quite natural interest taken in rural areas by other scientific disciplines, inter alia: biology, ecology, demography, philosophy and psychology. The approaches and research perspectives used in these fields as well as formulated judgements have always exerted a significant influence on the findings of sociology relating to rural matters and problems. Furthermore, only by joining even more cognitive efforts of many scientific disciplines and sub-disciplines can we be in a position to contribute to a more satisfying explanation of the nature of complex social facts which make up the present-day idea of the countryside and the phenomenon of living in the countryside.

Słowa kluczowe

PL

wies; socjologia wsi; definicje; teoria; rozwoj wsi

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.33-47,bibliogr.

Twórcy

autor

Kaleta A.

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul.Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń

Bibliografia

• Albrecht G. (2005). ‘Solastalgia’: A new concept in health and identity. PAN: Philosophy Activism Nature, 3, 44–59.
• Bertrand A.L., Wierzbicki Z.T. (1970). Socjologia wsi w Stanach Zjednoczonych. Stan i tendencje rozwojowe. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Bukraba-Rylska I. (2012). Socjologia wsi w Polsce. Przemiany dyscypliny badawczej, przemiany etosu badacza. W: A. Kaleta (red.). Cztery dekady socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Socjologia i socjologowie wsi krajów Europy Środkowej (s. 293–320). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Chałasiński J. (1938). Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce. T. 1–4. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Pomoc Oświatowa”.
• Gałęski B. (1966). Socjologia wsi. Pojęcia podstawowe, Warszawa: PWN.
• Giordano Ch. (2012). Przekłamana transformacja. Dekonstrukcja nietrafionej koncepcji z perspektywy socjologii wsi i antropologii społecznej krajów Europy Środkowej. W: A. Kaleta (red.). Cztery dekady socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Socjologia i socjologowie wsi krajów Europy Środkowej (s. 199–218). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Giordano Ch. (2015). Power, Legitimacy, Historical Legacies. A Disenchanted Political Anthropology. Wien: Lit Verlag.
• Gorlach K. (1995). Obronić ducha Ameryki. Kwestia rolna i socjologia wsi we współczesnych Stanach Zjednoczonych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Gorlach K. (2004). Socjologia obszarów wiejskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Gorlach K. (red.) (1998). Socjologia wsi w Ameryce Północnej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Gorlach K., Klekotko M., Nowak P. (2012). W obliczu globalnego dyskursu. Współczesna polska socjologia wsi w relacji do anglosaskich studiów nad obszarami wiejskimi. W: A. Kaleta (red.). Cztery dekady socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Socjologia i socjologowie wsi krajów Europy Środkowej (s. 219–268). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Halamska M. (2013). Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M. (2016). Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku. W: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak (2016). Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski (s. 11–93). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M. (red.) (2011). Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M., Michalska S., Śpiewak R. (2016). Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kaczmarek K. (1999). Prasocjologia Świętego Tomasza z Akwinu. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Kaleta A. (1992). Socjologia wsi w Niemczech. Kultura i Społeczeństwo, 3, 161–167.
• Kaleta A. (1993). Socjologia wsi jako nauka. W: W. Wincławski (red.). Studia z socjologii wsi (s. 85–111). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Kaleta A. (1994). Obszar wiejski. Przegląd Humanistyczny, 5, 141–148.
• Kaleta A. (2008). Przedmowa. W: Z.T. Wierzbicki. Sozoekologia społeczna. Główne problemy, materiały, rozwiązania (s. 85–111). Toruń–Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Kaleta A. (2014). Polska socjologia wsi okresu transformacji ustrojowej: Wyzwania przyszłości. Roczniki Historii Socjologii, 4, 27–53.
• Kaleta A. (2017). Europa Środkowo-Wschodnia i jej obszary wiejskie. Studia Socjologiczne, 1, 341–352.
• Kaleta A. (red.) (2012). Cztery dekady socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Socjologia i socjologowie wsi krajów Europy Środkowej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Matusielański J. (b.d.). Gospodarka państwa babilońskiego za czasów Hammurabiego. www.futurum.pl/historia/f11.doc [dostęp: 7.03.2017].
• Piszczek E. (2012). Różne spojrzenia na kwestię wiejską. Przedmiot zainteresowań socjologii wsi w Polsce oraz krajach niemiecko- i angielskojęzycznych. W: A. Kaleta (red.). Cztery dekady socjologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Socjologia i socjologowie wsi krajów Europy Środkowej (s. 268–292). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Podedworna H., Pilichowski A. (red.) (2011). Obszary wiejskie w Polsce. Różnorodność i procesy różnicowania. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Polskie Towarzystwo Socjologiczne.
• Podedworna H., Pilichowski A., Knieć W. (red.) (2015). Nowi sprawcy zmian społecznych na wsi. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Rogers E.M. (1960). Social Change in Rural Society. New York: Appleton-Century-Crofts, INC.
• Roszak T. (2001). The Voice of the Earth: An Exploration of Ecopsychology. Grand Rapids: Phanes Press.
• Stanny M. (2011). Wieś jako przedmiot badań demograficznych. W: M. Halamska (red.). Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku (s. 97–115). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Turowski J. (1992). Socjologia wsi i rolnictwa. Metody i wyniki badań. Lublin: Norbertinum.
• Tyburski W. (2006). Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej. Problemy Ekorozwoju, 1 (1), 7–15.
• Vonderach G. (2006). Nowe zadania socjologii obszarów wiejskich. W: A. Kaleta, G. Vonderach (red.). Nowa socjologia wsi w Niemczech (s. 15–38). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Vonderach G. (2015a). Die Erfoschung landlicher Lebenswelten: Streifzuge durch die Geschichte der ländlicher Sozialforschung. Aachen: Shaker Verlag.
• Vonderach G. (2015b). Dörfliche Lebenswelten in China. W: G. Vonderach, A. Sterbling, K.F. Bohler (red.). Wandlungen ländlicher Lebenswelten: Aussagereiche neuere Studien der deutschsprachigen Sozialforschung (s. 118–124). Aachen: Shaker Verlag.
• Vonderach G. (2015c). Studium na temat robotników rolnych Maxa Webera z roku 1892 w kontekście historycznym i regionalnym. Roczniki Historii Socjologii, 5, 29–39.
• Weber M. (2015). O stosunkach pracy w gospodarce rolnej (tłum. M. Tokarzewska). Roczniki Historii Socjologii, 5, 7–27.
• Wierzbicki Z.T. (2008). Sozoekologia społeczna. Główne problemy, materiały, rozwiązania. Toruń–Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Wilson E.O. (1984). Biophilia. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
• Wincławski W. (1985). Socjologia wsi w Polsce Ludowej na tle jej dziejów. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2, 3–21.
• Wincławski W. (2007). Józef Chałasiński: A classic of Polish sociology. Eastern European Countryside, 13, 169–178.

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir012018/02