Ochrona i modelowanie populacji żubra

• Autorzy: Olech W. , Perzanowski K.

Warianty tytułu

EN

Conservation and modelling of wisent population

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Żubr, ze względu na niemającą precedensu redukcję swej liczebności ok. 80 lat temu, nadal niską liczebność gatunku (ok. 4200 osobników) oraz kurczące się, silnie pofragmentowane naturalne siedliska, jest jednym z najbardziej zagrożonych gatunków północnej hemisfery. Dodatkowo, z uwagi na wyjątkowo wysoki stopień zin-bredowania, gatunek ten ma niską odporność na choroby. Trzy najważniejsze cele w ochronie tego gatunku, to: zachowanie istniejącej zmienności genetycznej, ochrona i prawidłowe gospodarowanie dziko żyjącymi stadami oraz przeciwdziałanie chorobom zakaźnym. Ochrona puli genetycznej powinna opierać się na kontrolowanym kojarzeniu zwierząt w niewoli i planowych introdukcjach do stanu dzikiego. Gospodarowanie populacjami in situ powinno mieć na celu wzrost efektywnej liczebności w dużych populacjach, podczas gdy małe stada powinny być traktowane jako metapo-pulacja. Zarówno żubry na wolności, jak i w hodowlach powinny być starannie monitorowane odnośnie stanu zdrowotnego. Należy opracować i wprowadzić do praktyki rutynowe procedury w wypadku wystąpienia chorób zakaźnych. W podejmowaniu właściwych decyzji odnośnie gospodarowania populacją, pomocnym narzędziem są ostatnio rozwijane symulacje komputerowe (modele stochastyczne, deterministyczne) pozwalające na ocenę skutków podejmowanych działań dla struktury i liczebności populacji żubrów tak w hodowli, jak i na wolności. Na przykładzie populacji białowieskiej oceniono dynamikę liczebności tej populacji w modelu deterministycznym (macierzy Leslie'go) i prognozę przy założonych różnych poziomach śmiertelności.

EN

Wisent belongs to the most endangered large mammals of Northern Hemisphere because of a bottleneck it went through some 80 years ago, its still low population numbers (about 4200) and shrinking, mostly fragmented natural habitat. Because of extremely high level of inbred the species has low tolerance for diseases. Three main goals in its conservation are: maintenance of the gene pool, protection and proper management of wild herds and prevention of infectious diseases. Conservation of gene pool should be based on controlled breeding of animals in captivity and planned introduction to the wild. In situ population should be managed towards an increase of effective numbers in large populations, and as metapopulation regarding smaller herds. All wisents both in captivity and in the wild should be carefully monitored regarding their health status and routine procedures in case of an incidence of a disease should be elaborated and introduced into the practice. Recently introduced computer simulations are an effective tool helpful in planning the structure and population dynamics of managed wisent in captivity and in the wild.

Słowa kluczowe

PL

zwierzeta dziko zyjace; zubr; Bison bonasus; populacje zwierzat; liczebnosc populacji; ochrona zwierzat; modelowanie populacji; modele deterministyczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Animal Science
• Rocznik: 2011
• Tom: 50
• Opis fizyczny: s.57-65,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Olech W.

• Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt, Wydział Nauk o Zwierzętach, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Ciszewskiego 8, 02-786 Warszawa

autor

Perzanowski K.

Bibliografia

• EBCC, 2011: European Bison Conservation Cen­ter, http://www.bison-ebcc.eu
• KRASIŃSKA M., KRASIŃSKI Z., 2004: Żubr monografia przyrodnicza. SFP Hajstra, War­szawa - Białowieża, s. 312.
• KRASIŃSKI Z.A., KRASIŃSKA M., KOWAL­CZYK R., 2005: Metody prowadzenia monitoringu liczebności i oceny stanu zdrowia wolnej populacji żubrów w Puszczy Białowieskiej. [w:] Olech W. (red.) Materiały z konferencji naukowej „Ochrona żubrów zachodniopomor­skich”. Ińsko, 15-16 września, 2005.
• KRASIŃSKI Z.A., OLECH W., PERZANOW­SKI K., BIELECKI W., BERESZYŃSKI A., 2010: Operat ochrony żubra. Plan ochrony Białowieskiego Parku Narodowego na lata 2011-2030, Stowarzyszenie Miłośników Żu­brów, Warszawa, s. 1-73.
• KREBS C.J., 2001: Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Wydaw­nictwo Naukowe PWN, Warszawa, 185-207.
• KUEMMERLE T., PERZANOWSKI K., CHA- SKOVSKYY O., OSTAPOWICZ K., HALA­DA L., BASHTA A.T., KRUHLOV I., HO­STERT P., WALLER D.M., RADELOFF V.C., 2010a: European bison habitat in the Carpa­thian Mountains. Biological Conservation 143: 2010, 908-916.
• KUEMMERLE T., RADELOFF V.C., PERZA­NOWSKI K., KOZLO P., SIPKO T., KHOY- ETSKYY P., BASHTA A.T., CHIKUROVA E., PARNIKOZA I., BASKIN L., ANGELSTAM P., WALLER D.M., 2011: Predicting potential European bison habitat across its former range. Ecological Applications, in press.
• OLECH W., 1987: Analysis of inbreeding in Eu­ropean bison. Acta Theriologica, 32: 373-387.
• OLECH W., 2003: Wpływ inbredu osobniczego i inbredu matki na przeżywalność cieląt żubra (Bison bonasus). Rozprawa naukowa SGGW, Warszawa.
• OLECH W., [red.], BIELECKI W., BOŁBOT A., BUKOWCZYK I., DACKIEWICZ J., DYM- NICKA M., HŁAWICZKA M., KRASIŃSKI Z., NOWAK Z., PERZANOWSKI K., RA­CZYŃSKI J., TĘSIOROWSKI W., WYRO- BEK K., 2008: Hodowla żubrów, poradnikutrzymania w niewoli. Stowarzyszenie Miło­śników Żubrów, Warszawa, 100 s.
• OLECH W., 2009: The changes of founders num­ber and their contribution to the European bison population during 80 years of species restitu­tion. European Bison Conservation Newsletter 2, 54-60.
• PERZANOWSKI K., OLECH W., 2007: A fu­ture for the European bison Bison bonasus in the Carpathian ecoregion. Wildlife Biology 13, 108-112.
• PUCEK Z., 1991: History of the European bison and problems of its protection and manage­ment. [In:] Global Trends in Wildlife Mana­gement, 39, 19. Swiat Press, Kraków-Warsaw, Poland.
• PUCEK Z. (ed.), BELOUSOVA I.P., KRASIŃ­SKA M., KRASIŃSKI Z.A., OLECH W., 2004: European bison. Status survey and con­servation action plan. IUCN/SSC Bison Spe­cialist Group. IUCN. Gland. Switzerland and Cambridge, UK.
• PUCEK Z., SEAL U.S., MILLER PS. (eds) 1996: Population and habitat viability assessment for the European bison (Bison bonasus). IUCN/ SSC Conservation Breeding Specialist Group, Apple Valley, Minnesota, USA: 1-110.
• RACZYŃSKI J. (ed.) 2009: European Bison Pe­digree Book. Białowieski Park Narodowy, Bia­łowieża, s. 77.
• SUCHECKA A., 2010: Ocena wpływu czynni­ków genetycznych i demograficznych na szan­se przetrwania reintrodukowanych małych stad żubrów. Rozprawa doktorska SGGW, Warsza­wa, s. 116.
• TOKARSKA M., PERTOLDI C., KOWALCZYK R., PERZANOWSKI K., 2011: Genetic status of European bison after extinction in the wild and subsequent recovery. Mammal Review, doi: 10.1111/j.1365-2907.2010.00178.x