Regionalne zróżnicowanie geosystemów zlewni rzecznych środkowowschodniej Polski w świetle badań odpływu roztworów

• Autorzy: Swieca A. , Brzezinska-Wojcik T.

Warianty tytułu

EN

Regional diversity of river basin geosystems of mid-eastern Poland in the light of solute flow studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The diversity of solute flow was determined according to 1981-2000 data, taking into account environmental factors. The water assessment was based on analysis results from 19 rivers in the area between the Wisła and Bug rivers (Fig. 1). Based on average annual values of six parameters (general mineralisation in the form of dry residue, concentrations of dissolved oxygen and of chloride, phosphate and ammonia nitrogen ions as well as the amount of organie compounds - BOD₅), pollution indices were determined, enabling the classification of the river basins analysed according to a five-degree pollution scale (the first degree being "clean" rivers and the fifth degree denoting "critically polluted" rivers). A comparison of study results from the 1991-2000 period to the corresponding data from the 1981-1990 period indicates a trend towards the improvement of water purity in rivers. The results achieved show that in most areas of the Lublin Region rivers drain basins that exhibit high environmental values ("clean" and "slightly polluted" basins) and low levels of the environmental burden caused by economic activity. Solute flow from those basins depends on geological and hydrological conditions (Fig, 2, Fig. 3). Approximately 80-85% of the solute flow from those basins account for the chemical denudation of the lithosphere.

Słowa kluczowe

PL

geosystemy; zlewnie rzek; Polska Srodkowo-Wschodnia; region lubelski; wody rzeczne; zanieczyszczenia srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2009
• Tom: 41
• Opis fizyczny: s.209-222,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Swieca A.

autor

Brzezinska-Wojcik T.

• Zakład Geografi i Regionalnej i Turyzmu, Instytut Nauk o Ziemi, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin

Bibliografia

• Buraczyński J., 1993. Rozwój procesów eolicznych piętra Wisły na Roztoczu i w Kotlinie Sandomierskiej. UMCS, Lublin, s. 64.
• Buraczyński J., Michalczyk Z., 1973. Denudacja chemiczna w dorzeczu Białej Łady, Annales UMCS, Lublin, B, 28, 127-138.
• Buraczyński J., Wojtanowicz J., 1982. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000. Ark. Kołacze (716). Wyd. Geol., Warszawa, s. 81.
• Buraczyński J., Wojtanowicz J., 1988. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1 : 50 000. Ark. Sawin (752). Wyd. Geol., Warszawa, s. 92.
• Buraczyński J., Wojtanowicz J., 1990. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1: 50 000. Ark. Świerże (753), Okopy (754). Wyd. Geol., Warszawa, s. 83.
• Ciupa T., 1991. Współczesny transport fluwialny w zlewni Białej Nidy. WSP, Kielce, s. 150.
• Corbel J., 1959. Vitesse de l'érosion. Zeitschrift für Geomorphologie 3, 1-28.
• Dearing J.A., Jones R.T., 2003. Coupling temporal and spatial dimensions of global sediment flux through lake and marine sediment records. Global and Planetary Change 39, 1-2, 147-168.
• Froehlich W., 1982. Mechanizm transportu fluwialnego i dostawy zwietrzelin do koryta w górskiej zlewni fliszowej, Prace Geogr. IGiPZ PAN 143, s. 144.
• Gardziel Z., Nowak J., 1994. Współczesne i kopalne osady limniczne w okolicy Sosnowicy (Polesie Lubelskie). Annales UMCS B, 49, 33-49.
• Gardziel Z., Nowak J., 1996. Poligeneza rzeźby centralnej części Polesia Lubelskiego na przykładzie okolic Sosnowicy. Acta Geogr. Lodziensia 71, 43-53.
• Górniak A., 1982. Przyczynek do poznania denudacji chemicznej dorzecza Wolicy. Annales UMCS, Lublin, B, 37, 103-117.
• Gregory K.J., Walling D.E,. 1973. Drainage basin form and process. Arnold, London, 456 s. Harasimiuk M., 1980. Rzeźba strukturalna Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Rozpr. Hab. Wydz. BiNoZ UMCS, Lublin, s. 136.
• Kociuba W., 2002. Współczesny rozwój dna doliny górnego Wieprza. Rozpr. doktorska, Arch. Bibl. Gł. UMCS, Lublin, s. 243.
• Kolago C., 1987. Wody podziemne, hydrogeologia, [w:] J. Stachy (red.), Atlas hydrologiczny Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Kondracki J., Richling A., 1994. Regiony fizyczno-geograficzne, [w:] J. Kondracki, Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa, s. 361.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Zwoliński Z., 1994. Dynamika transportu fluwialnego jako odbicie funkcjonowania systemu zlewni. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, s. 165.
• Kostrzewski A., Szpikowski J. (red.), 2003. Funkcjonowanie geosystemów zlewni rzecznych. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 387.
• Krzemień K. (red.), 1999. River channels - pattern, structure and dynamics. Prace Geogr. Instytutu Geografii UJ, 104, s. 144.
• Maruszczak H., 1972. Wyżyny lubelsko-wołyńskie, [w:] M. Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski. 1, Warszawa, 340-383.
• Maruszczak H., 1990. Denudacja chemiczna, [w:] M. Bogacki (red.) Współczesne przemiany rzeźby Polski południowowschodniej, Prace Geogr., IGiPZ PAN, 153, 23-41.
• Maruszczak H., 1990a. Sediment transport in the Vistula drainage basin, [w:] Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years. part 3, Geogr. Studies, Spec. Issue 5, Inst. Geogr. Spatial Org., Polish Acad. Sci., Ossolineum, Wrocław, 85-90.
• Maruszczak H., 1991. Denudacja chemiczna, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, 413-416.
• Maruszczak H., Wilgat M., 1992. Zróżnicowanie regionalne geoekosystemów dorzecza Bugu w świetle badań odpływu roztworów. Annales UMCS, B, 44/45 (1989/1990), 131-144.
• Maruszczak H., Wilgat M., 1996. An attempt of balancing the solute yield from the Bug river catchment with a special consideration on anthropogenic components, [w:] Harasimiuk M., Wojtanowicz J. (ed.), The Regional Ecological Problems, Scientific Works of IIAREP, 1, UMCS, Lublin, 77-82.
• Maruszczak H., Wilgat M., 1997. Structure of the solute yield in the Vistula river basin with special regard to anthropogenic components. Geogr. Pol. 68, 31-50.
• Maruszczak H., Rodzik J., Świeca A., 1992. Denudacja mechaniczna i chemiczna we wschodniej części pasa wyżyn południowopolskich. Prace Geogr. IGiPZ, 155, 105-131.
• Meybeck M., Laroche L., Dürr H.H., Syvitski J.P.M., 2003. Global variability of daily total suspended solids and their fluxes in rivers, Global and Planetary Change 39, 1-2, 65-93.
• Michalczyk Z., 1986. Warunki występowania i krążenia wód na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Roztocza. Rozpr. hab., 30, Wyd. UMCS, Lublin, s. 195.
• Michalczyk Z., 1991. Zasilanie podziemne rzek Lubelszczyzny, Współczesne problemy hydrogeologii. V Ogólnopolskie Sympozjum, Warszawa-Jachranka, Wyd. SGGWAR, 165-169.
• Reniger A., 1956. Wyniki badań materiału unoszonego na Lubelszczyźnie w korycie rzeki Bystrej. Gosp. Wodna 16, 12, 525-529.
• Rodzik J., 1981. Wpływ wysokich opadów z października 1974 r. na denudację w zlewni Bystrej. Biuletyn Lub. Tow. Nauk. 23, 1/2, 13-17.
• Sadurska E., 1964. Materiał unoszony przez rzekę Bystrą jako miernik natężenia erozji wodnej gleb. Pamiętnik Puławski 12, 89-106.
• Sadurska E., 1982. Zróżnicowanie przestrzenne denudacji mechanicznej w średnio urzeźbionych obszarach lessowych w dorzeczu Bystrej na Wyżynie Lubelskiej. Pamiętnik Puławski, 78, 9-26.
• Sadurska E., Maruszczak H., 1982. Zmiany natężenia denudacji mechanicznej w górnej części dorzecza Bystrej na Wyżynie Lubelskiej w dwudziestoleciu 1952-1971. Pamiętnik Puławski 78, 27-47.
• Stachy J., Biernat B., 1987. Odpływ rzeczny. Średni odpływ jednostkowy, [w:] J. Stachy (red.), Atlas hydrologiczny Polski, Wyd. Geol, Warszawa.
• Starkel L., 1972. Karpaty Zewnętrzne. Kotlina Sandomierska. [w:] M. Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski. Polska Południowa. 1: 52-115, 138-166.
• Świeca A., 1991. Procesy denudacji w północnej części pagórów Chełmskich. Annales UMCS, Lublin, B, 40 (1985), 105-131.
• Świeca A., 1998. Wpływ czynników antropogenicznych na rzeczny odpływ roztworów i zawiesin na międzyrzeczu Wisły i Bugu. Rozpr. hab., 61, Wyd. UMCS, Lublin, 326 s.
• Świeca A., 2000. Spatial variability of chemical denudation in the upland part of the Vistula and Bug interfluve. Kras i Speleologia, 10 (XIX), 84-104.
• Wilgat T., 1968. Przeglądowa mapa hydrogeograficzna województwa lubelskiego. Annales UMCS, Lublin, B, 20 (1965), 223-242.
• Wojciechowski K., 1965. Niedobory i nadwyżki wodne w województwie lubelskim. Annales UMCS, Lublin, 18 (1963), 249-263.
• Wojtanowicz J., 1972. Wydmy Niziny Sandomierskiej w świetle badań granulometrycznych. Annales UMCS, Lublin, B, 25 (1970), 1-49.
• Wojtanowicz J., 1992. Podział fizycznogeograficzny Kotliny Sandomierskiej. Annales UMCS, Lublin, B, 44/45(1989/1990), 3, 67-93.