Występowanie oraz zagadnienia ochrony dużych drapieżników w Beskidach Wyspowym i Makowskim na początku XXI wieku

• Autorzy: Matysek M. , Kajtoch L. , Trybala M. , Armatys P. , Loch J.

Warianty tytułu

EN

Occurrence and conservation issues of large carnivores in the Wyspowy and Makowski Beskid Mountains at the beginning of the 21st century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Aktualny stan wiedzy na temat występowania niedźwiedzia, wilka i rysia w Beskidach Wyspowym i Makowskim przedstawiono w oparciu o wieloletnie terenowe obserwacje oraz informacje uzyskane od służb leśnych i myśliwych. Występowanie niedźwiedzi stwierdzano w czterech obszarach omawianych Beskidów, przy czym w dwóch było to występowanie stałe. Rysie stwierdzano regularnie w pięciu kompleksach leśnych, a wilki występowały regularnie w większości dużych kompleksów leśnych omawianych Beskidów (3–4 watahy na omawianym obszarze). Do głównych czynników mających negatywny wpływ na występowanie i liczebność populacji dużych drapieżników w Beskidzie Makowskim i Wyspowym należą bariery dyspersyjne oraz fragmentacja siedlisk spowodowana rozbudową infrastruktury drogowej i zabudową górskich stoków oraz dolin. Ponadto istotnymi zagrożeniami są: nadmierna penetracja terenów leśnych wynikająca z gospodarki leśnej, turystyki i nielegalnych rajdów terenowych. W celu ochrony populacji dużych drapieżników w omawianym terenie konieczne jest udrożnienie szlaków dyspersyjnych (w szczególności szlaku łączącego Beskid Wyspowy z Makowskim, na którym migracja zwierząt jest prawie niemożliwa wskutek modernizacji drogi Kraków–Zakopane) poprzez budowę przejść dla zwierząt

EN

This study presents the current state of knowledge about the occurrence of large carnivores: Wolf Canis lupus, Lynx Lynx lynx and Brown bear Ursus arctos in the Wyspowy and Makowski Beskids at the beginning of the 21st century. The study material is based on long-term field observations made by the authors as well as based on data obtained from forestry services and hunters. Bears were observed in four areas within the studied Beskids but only in two of them it was a regular occurrence. Lynxes were regularly observed in five forest complexes, while wolves regularly occurred in most of the large forest complexes (3–4 packs of wolves in the study area). The main threats affecting the occurrence and the number of large carnivores in the studied Beskids are migration barriers and habitat fragmentation caused by road infrastructure modernization and urbanization of mountains and river valleys. Moreover, other important threats include: extensive penetration of forests caused by forestry, tourism and illegal off-road rallies. Effective protection of large carnivores in the described area requires restoration of migration routes (particularly the migration route between the Wyspowy Beskids and the Makowski Beskids where animal migration is almost impossible due to the modernization of road Kraków– Zakopane) by the construction of wildlife crossings. Moreover, reduction of human impact on large carnivores is possible via effective use of nature protection tools and ecological education

Słowa kluczowe

PL

ssaki drapiezne; wilk; Canis lupus; niedzwiedz brunatny; Ursus arctos; rys euroazjatycki; Lynx lynx; drapiezniki; wystepowanie; ochrona zwierzat; Beskid Wyspowy; Beskid Makowski; wiek XXI

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2014
• Tom: 70
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.523-534,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Matysek M.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Kajtoch L.

• Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul.Sławkowska 17, 31-016 Kraków

autor

Trybala M.

• Babiogórski Park Narodowy, Zawoja 1403, 34-223 Zawoja

autor

Armatys P.

• Gorczański Park Narodowy, Poręba Wielka 590, 43-735 Niedźwiedź

autor

Loch J.

• Zakład Biorożnorodności Leśnej, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.29 Listopada 46, 31-425 Kraków

Bibliografia

• Bodziarczyk J. 1986. Niedźwiedź brunatny Ursus arctos w Gorcach. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 42 (3): 67-69.
• Bodziarczyk J., Kozik B. 2008. Występowanie dużych drapieżników: rysia, wilka i niedźwiedzia na obszarze Pienińskiego Parku Narodowego oraz problemy ich ochrony. Pieniny - Przyroda i Człowiek 10: 45-54.
• Bodziarczyk J., Szwagrzyk J. 1995. Występowanie dużych drapieżników na obszarach chronionych i poza nimi: niedźwiedź, ryś i wilk w polskiej części Karpat. Przegląd Przyrodniczy 6 (3/4): 197-216.
• Bodziarczyk J., Uliszak A. 2010. Wykorzystanie terenu przez wilki i rysie w Babiogórskim Parku Narodowym na podstawie zimowych tropień oraz bezpośrednich obserwacji. Ochrona Beskidów Zachodnich 3: 34-46.
• Boitani L. 2000. Action plan for the conservation of Wolves in Europe (Canis lupus). Nature and Environment 113: 1-85.
• Dyląg D. 2006. Park krajobrazowy Beskidu Myślenickiego szansą na zrównoważony rozwój dorzecza górnej Raby i regionu Beskidów Zachodnich. Ochrona Beskidów Zachodnich 1: 195-200.
• Frankham R., Ballou J.D., Briscoe D.A. 2002. Introduction to Conservation Genetics. Cambridge University Press, Cambridge.
• Jakubiec Z. 2001. Niedźwiedź brunatny Ursus arctos L. w polskiej części Karpat. Studia Naturae 47: 1-108.
• lamrozy G. 1989. On the occurrence of brown bear in the Polish Carpathian Mountains. Acta The- riologica 34 (43): 652-655.
• Jamrozy G. 1990. The occurrence of the lynx in the Carpathian Mountains (south-eastern Poland) according to questionnaire data. Acta Theriologica 35 (1-2): 162-164.
• Jamrozy G. 1994. Występowanie, rozmieszczenie i stan populacji ssaków łownych w polskich Karpatach. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie, rozprawy 190: 1-104.
• Jędrzejewski W., Ławreszuk D. (red). 2009. Ochrona łączności ekologicznej w Polsce. Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża.
• Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Mysłajek R., Nowak S., Jędrzejewska B. 2005. Habitat selection by wolves (Canis lupus) in the uplands and mountains of southern Poland. Acta Theriologica 50: 417-428.
• Jędrzejewski W., Niedziałkowska M., Nowak S., Jędrzejewska B. 2004. Habitat variables associated with wolf (Canis lupus) distribution and abundance in northern Poland. Diversity and Distributions 10: 225-233.
• Jędrzejewski W., Nowak S., Kurek R., Mysłajek R.W., Stachura K., Zawadzka B. 2006. Zwierzęta a drogi. Metody ograniczania negatywnego wpływu dróg na populacje dzikich zwierząt, wyd. 2. Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża.
• Jędrzejewski W, Nowak S., Schmidt K., Jędrzejewska B. 2002. Wilk i ryś w Polsce - wyniki inwentaryzacji w 2001 roku. Kosmos 51: 491-499.
• Kajtoch Ł., Matysek M„ Skucha P. 2011. Kuraki leśne Tetraoninae Beskidu Wyspowego i Średniego oraz przyległych pogórzy. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67: 27-38.
• Kajtoch Ł., Szczygielski M., Wieczorek R, Figarski T. 2008. Mogielica - projektowany rezerwat faunistyczny w Beskidzie Wyspowym. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (1): 10-24.
• Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kurek R. 2010. Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy drogach. Pracownia na rzecz wszystkich istot, Warszawa.
• Loch J. 2010. Gawrowanie niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos w Gorczańskim Parku Narodowym w latach 1981-2010. Ochrona Beskidów Zachodnich 3: 47-54.
• Mysłajek R.W., Nowak S. 2004. Ryś w beskidzkiej części województwa śląskiego. Przyroda Górnego Śląska 38: 10-11.
• Niedziałkowska M., Jędrzejewski W., Mysłajek R.W., Nowak S„ Jędrzejewska B., Schmidt K. 2006. Environmental correlates of Eurasian lynx occurrence in Poland - Large scale census and GIS mapping. Biological Conservation 133: 63-69.
• Nowak S., Maslajek R.W., Jędrzejewski B. 2008. Density and demography of wolf Canis lupus population in the western-most part of the Polish Carpathian Mountains, 1996-2003. Folia Zoológica 57: 392-402.
• Okarma H., Dopchanych Y., Findo S., Ionescu O., Koubek P., Szemethy L. 2002. Large Carnivores in the Carpathian Mountains: Status and Conservation Problem. Nature Conservation 59: 33-39.
• Parusel J.B. 1983. Obserwacje niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos L. w paśmie Babiej Góry i okolicy. Park Narodowe i Rezerwaty Przyrody 4 (2): 75-82.
• Parusel J.B. 1985. Występowanie niedźwiedzia brunatnego Ursus arctos L. w pasmach Babiej Góry, Jałowca i Policy w Beskidzie Wysokim. Acta Zoológica Cracoviensia 29 (4): 53-68.
• Perzanowska J„ Makomaska-Juchiewicz M., Cier- lik G., Król W„ Tworek S., Kotońska B., Okarma H. 2005. Korytarze ekologiczne w Małopolsce. Instytut Nauk o Środowisku UJ, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
• Rozporządzenie 2014. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. (2013) poz. 627, z późn. zm.
• Schmidt K. 2011. Program ochrony rysia Lynx lynx w Polsce - projekt. Krajowa strategia ochrony wilka warunkująca trwałość gatunku w Polsce. SGGW, Warszawa.
• Śmietana W. 2000. Bieszczadzka populacja wilka. Monografie Bieszczadzkie 9: 127-146.
• Śmietana W, Wajda J. 1997. Wolf number changes in Bieszczady National Park, Poland. Acta Theriologica 42 (3): 241-252.
• Tomek A. 1983. Niedźwiedzie Ursus arctos w Beskidach. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 39 (4): 64-65.
• Zięba E, Zwijacz-Kozica T. 2010. On, czyli wszystko o tatrzańskim niedźwiedziu. TPN, Zakopane.