The style forms of public utility buildings in the first half of 20th century in Poland

• Autorzy: Borcz Z. , Borcz A.

Warianty tytułu

PL

Formy stylistyczne budynków użyteczności publicznej w pierwszej połowie XX wieku w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the paper the variety of architectural styles in the early 20th century is presented, showing examples of public utility buildings, erected in this time in Poland. An example of historical style is the National Savings Bank edifice in Cracow, erected in the years 1922–1924 according to the Adolf Szyszko-Bohusz design. Simultaneously a new style, referred to as Art Nouveau appeared. The competition for National Savings Bank in Rzeszów, announced in 1906 was taking into account the traits of Art Nouveau, and in the result the design different from historical styles, with an asymmetric elevation was selected for realization. On Podhale and gradually in other regions the Zakopane style became prevalent in those days; the kindergarten in Nałęczów, designed by Jan Witkiewicz-Koszczyc was built in this style. The next example is the Post Office edifice in Wrocław, designed by Lothar Neumann and erected in the years 1926–1929. In the final part of the paper the Post Office edifice in Ciechocinek, built in the modernism style in 1933 according to the design of Romuald Gutt and Józef Jankowski, is presented; this edifice even in our times attracts attention by its novatory form and a good realization.

PL

W artykule przedstawiono różnorodność stylów architektonicznych w początkach XX wieku, podając przykłady budynków użyteczności publicznej, wznoszonych w Polsce w tym czasie. Przykładem stylu historycznego jest budynek Pocztowej Kasy Oszczędności w Krakowie, wzniesiony w latach 1922–1924 według projektu Szyszko-Bohusza. Równolegle pojawił się nowy styl, zwany secesją. W tym duchu w 1906 roku rozpisano konkurs architektoniczny na budynek Kasy Oszczędności w Rzeszowie i w rezultacie wybrano projekt odmienny od historycznych stylów, z elewacją asymetryczną. Na Podhalu, a stopniowo w innych regionach, rozpowszechnił się styl zakopiański. W tym stylu Witkiewicz-Koszczyc zaprojektował przedszkole w Nałęczowie, zbudowane w 1906 roku. Następnie przedstawiono budynek Poczty Głównej we Wrocławiu, zaprojektowany w stylu formizmu przez Neumanna i wzniesiony w latach 1926–1929. Artykuł kończy opis modernistycznego budynku poczty w Ciechocinku, autorstwa Gutta i Jankowskiego, wzniesionego w 1933 roku. Budynek ten do dzisiaj zwraca uwagę nowoczesną formą i dobrym wykonaniem.

Słowa kluczowe

EN

Poland; 20th century; architecture; public utility building

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Architectura
• Rocznik: 2011
• Tom: 10
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.45-53,fig.,ref.

Twórcy

autor

Borcz Z.

• Wroclaw University of Environmental and Life Sciences, Grunwaldzki Square 24a, 50-363 Wroclaw

autor

Borcz A.

Bibliografia

• Borcz Z., 1992a. Polskie poczty. Wrocław, Warszawa, Kraków. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Borcz Z., 1992b. Architektura budynku poczty we Wrocławiu, siedziby Muzeum Poczty i Telekomunikacji. Rocznik Muzealny 7, 13-23.
• Ekielski W., 1925. Gmach Pocztowej Kasy Oszczędności w Krakowie. Architekt 8.
• Gutt R., Jankowski J. 1937. Architektura i Budownictwo 3: 70-73.
• Pevsner N., 1976. Historia architektury europejskiej. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
• Stifelman H., Weiss S., 1906. Architekt 12.
• Tondos B., 2004. Styl zakopiański i zakopiańszczyzna. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków.