Starorzecza - warty uwagi element dolin rzecznych na przykładzie rzeki Słupi

• Autorzy: Obolewski K.

Warianty tytułu

EN

Oxbows - a worth of noticing element of river valleys on example of Slupia river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dolina Słupi usłana jest licznymi starorzeczami, które ulegają powolnemu zarastaniu. Aby zapobiec temu procesowi, a równocześnie wykorzystać zasoby zoocenotyczne jezior rzecznych, pojawiła się myśl ponownego włączenia ich do systemu rzecznego poprzez renaturyzację rzeki. Początkowo planowano włączać jedynie stare, częściowo zarośnięte jeziora rzeczne. W 2003 roku jedno ze starorzeczy Słupi Koński Staw poddano procesom bagrowania, co spowodowało stworzenie nowych warunków życia dla hydrobiontów. Przeprowadzone badania zoocenotyczne w tym jeziorze rzecznym potwierdziły korzystne zmiany w zagęszczeniu makrofauny dennej oraz zooperifitonu zasiedlającego sztuczne podłoże. Zagęszczenie zooperifitonu zasiedlającego trzcinę oraz zooplanktonu ulegało znacznym wahaniom, przy czym dominowały w nich Rotatoria, Protozoa i Cladocera filtrujące wodę. Usunięcie zakumulowanych w zbiornikach osadów dennych i wraz z nimi siarkowodoru oraz poprawa warunków tlenowych spowodowały odbudowę badanych zoocenoz. Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że wybagrowane starorzecza mogą odegrać znaczącą rolę w procesach renaturyzacji rzek, znacznie ten proces przyspieszając. W takich zbiornikach mogą egzystować ryby, znajdując bogatą bazę pokarmową oraz mogą być prowadzone procesy oczyszczania wód rzecznych dzięki obecności bogatej w filtratory i sedymentatory formacji poroślowej.

EN

The scientific research of the oxbow lake of Słupia River was carried out from 1998 as a preparation for drilling the conception of renaturyzation of Słupia River. It consisted in including particular oxbow lake in the right stream. The research included the analysis of the most important ecological formations with special regard to periphyton living in artificial and biotic substratum. In 2003 Koński Staw, one of the oxbow lake in the lagoon polder of the city of Słupsk, was submitted to the process of dredged. Drainage works created new life conditions for hybrobionts. During the research period (2004–2005) the density of bottom microfauna was increasing noticeably. The density of zooperiphyton living in artificial substratum was also increasing from 132 to 303 thou. indiv. m-2. However, high fluctuation on the biotic substratum could be observed. The density of zooplankton was fluctuating between 9.3 – 15.8 thou. indiv. per dm-3. The results of the research allow to state that the drainage works carried out in the oxbows lake of Słupia River are very profitable for zoocoenoses hybrobints. The removal of bottom sediments with hydrogen sulphide accumulated in reservoirs caused the reconstruction of qualitatively- quantitative structure of macrozoobenthos, zooperiphyton and zooplankton. It allowed to verify the original draft of the renaturization plan by including dredged oxbows, where representatives of ichtiofauna may exist. The cleaning process of river waters can be carried out thanks to lichen formation enriched with filters and sedimentators.

Słowa kluczowe

PL

doliny rzeczne; dolina Slupi; starorzecze; Konski Staw; renaturyzacja; usuwanie osadow dennych; osady denne; zoocenozy; makrozoobentos

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 4/2
• Opis fizyczny: s.99-108,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Obolewski K.

• Zakład Ekologii i Ochrony Morza, Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku, ul.Arciszewskiego 22b, 76-200 Słupsk

Bibliografia

• Jezierska-Madziar M., Pińskwar P., Gromadzińska H., Olszewska M. Możliwości wykorzystania starorzecza Warty („Kocie Doły” w Łubuniu dla celów rybackich. II. Wstępna charakterystyka ilościowa i jakościowa zooplanktonu w warunkach zwiększonej zawartości związków fluoru. CCCXIX. Zootech. 1999, 51, s. 141–152.
• Kajak K. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. PWN, Warszawa, 1998, 355.
• Kasprzak K., Niedbała W. Wskaźniki biocenotyczne stosowane przy porządkowaniu i analizie danych w badaniach ilościowych. Metody stosowane w zoologii gleb (red. Górny M., Grüm L.), PWN Warszawa, 1981, s. 397–402.
• Obolewski K., Grigielis A. Stawonogi dolnego odcinka rzeki Słupi. Słupskie Prace Przyrodnicze, seria Limnologia 1, 2002.
• Obolewski K., Huzar J., Grigielis A. Pierścienice rzeki Słupi. Bad. Fizjograf. nad Polską Zach., C, 50, 2004, s. 7–19.
• Obolewski K. Możliwość praktycznego wykorzystania udrożnionych starorzeczy i metody czynnego podłoża do doczyszczania wód rzecznych. Zeszt. Probl. Post. Nauk Rol. 2005a, 506, s. 309–317.
• Obolewski K. Wykorzystanie starorzeczy do renaturyzacji rzek na przykładzie Słupi. Gospodarka wodna dorzecza Słupi i Łupawy (red. Lipiczyński W.), Słupsk, 2005b, s. 178–180.
• Obolewski K. Reakcje planktonu na udrożnienie starorzecza Słupi. Starorzecza istotny element ekosystemu rzecznego (red. Jezierska-Madziar M.) AR Poznań, 2005c, s. 70–83.
• Penczak T., Galicka W., Głowacki Ł., Kruk A., Kostrzewa J., Marszał L., Koszaliński H., Zięba G. Znaczenie starorzeczy do zachowania różnorodności i obfitości ichtiofauny w ekosystemie rzecznym. Starorzecza istotny element ekosystemu rzecznego (red. Jezierska-Madziar M.) AR w Poznaniu, 2005, s. 95–128.
• Piesik Z. Biologia i ekologiczna rola organizmów poroślowych zasiedlających sztuczne podłoża w różnych typach wód. Rozpr. Stud. Univ. Szczecin, (CXCVI) 1992, s. 122.
• Witkowski J. Konsekwencje dotychczasowych melioracji wodnych dla fauny zwierząt kręgowych. W. Tomiałojć L (red.) Ekologiczne aspekty melioracji wodnych. Wyd. Inst. Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 1995, s. 37–47.