Składniki bioaktywne w produktach funkcjonalnych i ich rola w żywieniu człowieka

• Autorzy: Oledzki R. , Hristova A.

Warianty tytułu

EN

Bioactive components in functional products and their role in human nutrition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rodzaj spożywanej żywności oraz sposób odżywiania mają istotny wpływ na rozwój psychofizyczny oraz funkcjonowanie organizmu człowieka. Rezultaty prowadzonych na świecie badań naukowych wskazują, że wiele nieodżywczych składników występujących w surowcach roślinnych i zwierzęcych ma istotny wpływ na szereg procesów zachodzących w organizmie człowieka, których prawidłowy przebieg jest niezbędnym warunkiem zachowania optymalnego stanu zdrowia. Wyniki obserwacji klinicznych potwierdzają wyraźny związek między spożywaniem określonego rodzaju pokarmów a ryzykiem występowania schorzeń cywilizacyjnych. Jak pokazują wyniki badań, odpowiednio dobrane do standardowo stosowanej diety żywnościowe produkty funkcjonalne mogą odgrywać istotną rolę w zakresie prawidłowego funkcjonowania organizmu. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie informacji na temat właściwości i potencjalnych zastosowań składników bioaktywnych w produkcji funkcjonalnych produktów żywnościowych oraz ich roli w żywieniu człowieka.

EN

The type of consumed food and the way of feeding have a significant impact on the psychophysical development and the functioning of human body. The results of scientific research indicate that many non-nutrient components found in natural plant and animal raw materials have a significant impact on many processes occurring in the human body. Proper course of these processes is a necessary condition of optimal physical and mental health. The results of clinical observations confirm that there is a clear relationship between the type of consumed food and the risk of the development of civilization diseases. The results of scientific research show that properly selected functional food products can play an important role in the proper functioning of the body and prevention of the diet-related diseases. The aim of the article is to present the information on properties and potential applications of bioactive components in the functional foods production. This article also presents the role of functional food in human nutrition.

Słowa kluczowe

PL

zywnosc funkcjonalna; klasyfikacja zywnosci funkcjonalnej; definicje; jakosc zdrowotna; zywienie czlowieka; substancje biologicznie czynne; dodatki do zywnosci; mikroorganizmy probiotyczne; blonnik pokarmowy; probiotyki; prebiotyki; fitosterole; fitostanole; kwasy tluszczowe nienasycone; zwiazki fenolowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Nauki Inżynierskie i Technologie
• Rocznik: 2017
• Numer: 1(24)
• Opis fizyczny: s.40-61,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Oledzki R.

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław

autor

Hristova A.

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław

Bibliografia

• Antosiewicz I., 1997, Żywność o określonych funkcjach prozdrowotnych – żywność funkcjonalna na tle doświadczeń japońskich, Żywność, Żywienie a Zdrowie, 4, s. 346.
• Badia R., Lizardo R., Martinez P., Brufau J., 2013, Oligosaccharide structure determines prebiotic role of β-galactomannan against Salmonella enterica ser. Typhimurium in vitro, Gut Microbes, 4(1), s. 72-75.
• Bennacer A.F., Haffaf E., Kacimi G., Oudjit B., Koceir E.A., 2017, Association of polyunsaturated/saturated fatty acids to metabolic syndrome cardiovascular risk factors and lipoprotein (a) in hypertensive type 2 diabetic patients, Ann Biol Clin (Paris), 1, 75(3), s. 293-304.
• Biorklund M., Rees A., Mensink R.P., Onning G., 2005, Changes in serum lipids and postprandial glucose and insulin concentrations after consumption of beverages with beta-glucans from oats or barley: A randomized dose controlled trial, Eur J Clin. Nutr., 59, s. 1272-1281.
• Buttriss J.L., Stokes C.S., 2008, Dietary fibre and health: An overview, British Nutrition Foundation, Nutr Bull., 33, s. 186-200.
• Chen Z.G., Luo L.L., Xu J.J., Zhuang X.L., Kong X.X., Fu Y.C., 2010, Effects of plant polyphenols on ovarian follicular reserve in aging rats, Biochem Cell Biol., 88(4), s. 737-745.
• Chen Y., Wu Y., Du M., Chu H., Zhu L., Tong N., Zhang Z., 2017, An inverse association between tea consumption and colorectal cancer risk, Oncotarget, 6, 8(23), s. 37367-37376.
• Chow J., 2002, Probiotics and prebiotics: A brief overview, J Ren Nutr., 12(2), s. 76-86.
• Cornwall S., Cull G., Joske D., Ghassemifar R., 2016, Green tea polyphenol “epigallocatechin-3-gallate”, differentially induces apoptosis in CLL B-and T-Cells but not in healthy B-and T-Cells in a dose dependant manner, Leuk Res., 51, s. 56-61.
• Davidson M., McDonald A., 1998, Fiber: forms and function, Nutr Res., 4, s. 617-624.
• Durko L., Malecka-Panas E., 2014, Lifestyle modifications and colorectal cancer, Curr Colorectal Cancer Rep., 10(1), s. 45-54.
• Ettinger G., MacDonald K., Reid G., Burton J.P., 2014, The influence of the human microbiome and probiotics on cardiovascular health, Gut Microbes, 5(6), s. 719-728.
• Flandrin J.L., Montanari M., 1999, Food: A Culinary History from Antiquity to the Present Hardcover, Columbia University Press, New York.
• Gawęcki J., Messor-Pietraszewska T. (red.), 2004, Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 126.
• Gibson G.R., 1998, Dietary modulation of the human gut microflora using prebiotics, Br J Nutr., 80(4), s. 209-212.
• Gonçalves A.T., Gallardo-Escárate C., 2017, Microbiome dynamic modulation through functional diets based on pre- and probiotics (mannan-oligosaccharides and Saccharomyces cerevisiae) in juvenile rainbow trout (Oncorhynchus mykiss), J Appl Microbiol., 122(5), s. 1333-1347.
• Grajeta H., 2004, Żywność funkcjonalna w profilaktyce chorób układu krążenia, Adv Clin Exp Med., 2004, 13, 3 , 503-510.
• Harborne J.B., Baxter H., Moss G.P., 1999, Phytochemical Dictionary: Handbook of Bioactive Compounds from Plant, Second ed. Taylor and Francis, London.
• Harris W.S., Del Gobbo L., Tintle N.L., 2017, The Omega-3 Index and relative risk for coronary heart disease mortality: Estimation from 10 cohort studies, Atherosclerosis, 262, s. 51-54
• Hopping B.N., Erber E., Grandinetti A., Verheus M., Kolonel L.N., Maskarinec G., 2009, Dietary fiber, magnesium, and glycemic load alter risk of type 2 diabetes in a multiethnic cohort in Hawaii, J Nutr., 109.
• Hou R., Yao S.S., Liu J., Wang L.L., Wu L., Jiang L., 2017, Dietary n-3 polyunsaturated fatty acids, fish consumption, and endometrial cancer risk: A meta-analysis of epidemiological studies, Oncotarget, May 30.
• http://www.foodexpert.pl/artykul/14,historia-zywosci-funkcjonalnej (dostęp: 23.03.2015).
• Jaworska-Łuczak B., Wiśniewska I., 2011, Żywność funkcjonalna, Aptekarz Polski, 59/37.
• Jesch E.D., Carr T.P., 2017, Food ingredients that inhibit cholesterol absorption, Prev Nutr Food Sci., 22(2), s. 67-80.
• Joseph S.V., Edirisinghe I., Burton-Freeman B.M., 2016, Fruit Polyphenols: A Review of Anti-inflammatory Effects in Humans, Crit Rev Food Sci Nutr. 56(3), s. 419-444.
• Kangawa Y., Yoshida T., Maruyama K., Okamoto M., Kihara T., Nakamura M., Ochiai M., Hippo Y., Hayashi S.M., Shibutani M., 2017, Cilostazol and enzymatically modified isoquercitrin attenuate experimental colitis and colon cancer in mice by inhibiting cell proliferation and inflammation, Food Chem Toxicol., 100, s. 103-114.
• Kapka-Skrzypczak L., Niedźwiecka J., Cyranka M., Kruszewski M.K., Skrzypczak M., Wojtyła A., 2011, Nutrigenomics – perspectives of personalized nutrition, Pediatr Endocrinol Diabetes Metab., 17(4), s. 222-226.
• Katz D.L., Doughty K., Ali A., 2011, Cocoa and chocolate in human health and disease, Antioxid Redox Signal, 15, 15(10), s. 2779-2811.
• Kee J.Y., Han Y.H., Kim D.S., Mun J.G., Park J., Jeong M.Y., Um J.Y., Hong S.H., 2016, Inhibitory effect of quercetin on colorectal lung metastasis through inducing apoptosis, and suppression of metastatic ability, Phytomedicine, 1, 23(13), s. 1680-1690.
• Kim M.H., Jeong Y.J., Cho H.J., Hoe H.S., Park K.K., Park Y.Y., Choi Y.H., Kim C.H., Chang H.W., 2017, Delphinidin inhibits angiogenesis through the suppression of HIF-1α and VEGF expression in A549 lung cancer cells, Oncol Rep., 37(2), s. 777-784.
• Kopeć A., Nowacka E., Piątkowska E., Leszczyńska T., 2011, Charakterystyka i prozdrowotne właściwości steroli roślinnych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 3(76), s. 5-14.
• Kozłowska L., 2010, Rola błonnika w utrzymaniu prawidłowej pracy jelit, Żywność dla Zdrowia, 13, s. 23-27.
• Kozłowska-Wojciechowska M., Cybulska B., Narkiewicz K., Opolski G., Tykarski A., 2010, Stanole roślinne – niedoceniony element diety w profilaktyce i terapii chorób układu krążenia, Nadciśnienie Tętnicze, 14(4), s. 346.
• Köhler J., Teupser D., Elsässer A., Weingärtner O., 2017, Plant sterol enriched functional food and atherosclerosis, Br J Pharmacol., 174(11), s. 1281-1289.
• Kranz S., Brauchla M., Slavin J.L., Miller K.B., 2012, What do we know about dietary fiber intake in children and health? The effects of fiber intake on constipation, obesity, and diabetes in children, Adv Nutr., 3(1), s. 47-53.
• Krygier K., Florowska A., 2008, Żywność funkcjonalna obecnie i w przyszłości, Przemysł Spożywczy, 62, 5, s. 2-6.
• Kubiński T., 2010, Żywność funkcjonalna, Życie Weterynaryjne, 85(11).
• Kudełka W., Łobaza D., 2007, Charakterystyka żywności funkcjonalnej, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 743, s. 91-120.
• Kuhnt K., Weiß S., Kiehntopf M., Jahreis G., 2016, Consumption of echium oil increases EPA and DPA in blood fractions more efficiently compared to linseed oil in humans, Lipids Health Dis., 18, 15, s. 32.
• Lang T., 2007, Functional foods, British Medical Journal, 19, 334(7602), s. 1015-1016.
• Landström E., Hursti U.K., Becker W., Magnusson M., 2007, Use of functional foods among Swedish consumers is related to health-consciousness and perceived effect, Br J Nutr., 98(5), s. 1058-1069
• Lasota B., 2014, Żywność funkcjonalna – przykłady i znaczenie w diecie człowieka, Journal of NutriLife, 07. Lattimer J.M., Haub M.D., 2010, Effects of dietary fiber and its components on metabolic health, Nutr. 2(12), s. 1266-1289.
• Liu L., Hu Q., Wu H., Xue Y., Cai L., Fang M., Liu Z., Yao P., Wu Y., Gong Z., 2016, Protective role of n6/n3 PUFA supplementation with varying DHA/EPA ratios against atherosclerosis in mice, J Nutr Biochem., 32, s. 171-180.
• Mangels D.R., Mohler E.R., 2017, Catechins as potential mediators of cardiovascular health, Arterio-scler Thromb Vasc Biol., 37(5), s. 757-763.
• Materac E., Marczyński Z., Bodek K.H., 2013, Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w orga-nizmie człowieka, Bromat Chem Toksykol., 21, s. 232-237.
• Maurya D.K., Devasagayam T.P., 2013, Ferulic acid inhibits gamma radiation-induced DNA strand breaks and enhances the survival of mice, Cancer Biother Radiopharm., 28(1), s. 51-57.
• Meo S.A., Al-Asiri S.A., Mahesar A.L., Ansari M.J., 2017, Role of honey in modern medicine, Saudi J Biol Sci., 24(5), s. 975-978.
• Mori H., Kawabata K., Matsunaga K., Ushida J., Fujii K., Hara A., Tanaka T., Murai H., 2000, Chemo-preventive effects of coffee bean and rice constituents on colorectal carcinogenesis, Biofactors, 12(1-4), s. 101-105.
• Naruse R., Hori K., Terasawa T., Hara K., Suetsugu M., Takebayashi K., Morita K., Aso Y., Inukai T., 2015, Alterations of plant sterols, lathosterol, oxidative stress and inflammatory markers after the combination therapy of ezetimibe and statin drugs in type 2 diabetic patients, Obes Res Clin Pract., 9(1), s. 67-74.
• Niva M., 2007, All foods affect health: understanding of functional foods and healthy eating among health-oriented Finns, Appetite, 48(3), s. 389.
• Obiedzińska A., Waszkiewicz-Robak B., 2012, Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe szeregu ome-ga- 3 – charakterystyka, występowanie, znaczenie biologiczne i zdrowotne, Żywność. Nauka. Tech-nologia. Jakość, 1, 80.
• Olejnik A., Tomczyk J., Kowalska K., Grajek W., 2010, Rola naturalnych składników diety w chemio-prewencji nowotworów jelita grubego, Postepy Hig Med Dosw, 64, s. 175-187.
• Ommen van B., 2004, Nutrigenomics: Exploiting systems biology in the nutrition and health arenas, Nutr., 20, s. 4-8.
• Patterson J.K., Yasuda K., Welch R.M., Miller D.D., Lei X.G., 2010, Supplemental dietary inulin of variable chain lengths alters intestinal bacterial populations in young pigs, J Nutr., 140 (12), s. 2158-2161.
• Quigley E.M., 2016, Leaky gut – concept or clinical entity?, Curr Opin Gastroenterol., 32(2), s. 74-79.
• Ras R.T., van der Schouw Y.T., Trautwein E.A., Sioen I., Dalmeijer G.W., Zock P.L., Beulens J.W., 2015, Intake of phytosterols from natural sources and risk of cardiovascular disease in the Euro-pean Prospective Investigation into Cancer and Nutrition-the Netherlands (EPIC-NL) population, Eur J Prev Cardiol., 22(8), s. 1067-1075.
• Sabater-Molina M., Larqué E., Torrella F., Zamora S., 2009, Dietary fructooligosaccharides and poten-tial benefits on health, J Physiol Biochem., 65(3), s. 315-328.
• Saito M., 2007, Role of FOSHU (food for specified health uses) for healthier life, Yakugaku Zasshi., 127(3), s. 407-416.
• Samuvel D.J., Sundararaj K.P., Li Y., Lopes-Virella M.F., Huang Y., 2010, Adipocyte-mononuclear cell interaction, Toll-like receptor 4 activation, and high glucose synergistically up-regulate osteopon-tin expression via an interleukin 6-mediated mechanism, J Biol Chem., 5, 285(6), s. 3916-3927.
• Santel T., Pflug G., Hemdan N.Y., Schäfer A., Hollenbach M., 2008, Curcumin inhibits glyoxalase 1: A possible link to its anti-inflammatory and anti-tumor activity, PLoS One, 3(10), e3508.
• Simon D., Eng P.A., Borelli S., Kägi R., Zimmermann C., Zahner C., Drewe J., Hess L., 2014, Gam-malinolenic acid levels correlate with clinical efficacy of evening primrose oil in patients with atopic dermatitis, Adv Ther., 31(2), s. 180-188.
• Sobiś J., 2015, Wielonienasycone kwasy omega-3 w profilaktyce zaburzeń afektywnych, Psychiatria, 12, 3, s. 147-152.
• Standage T., 2010, An Edible History of Humanity, Walker Publishing Company, Inc., New York.
• Statement of the scientific panel on dietetic products, nutrition and allergies on a request from the commission related to dietary fiber, EFSA 2007.
• Szkutnik-Fiedler D., Jedrzejczyk M., Grześkowiak E., Bartkowiak-Wieczorek J., Seremak-Mrozikiewicz A., Drews K., Mrozikiewicz P.M., 2010, The role of phytoestrogen therapy in relieving postmenopausal symptoms, Ginekol Pol., 81(12), s. 929-934.
• Świderski F., Kolonowski W., 2003, Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, WNT, Warszawa,s. 281-282.
• Tannahill R., 1995, Food in History, Broadway Books.
• Toczek K., Glibowski P., 2015, Bakterie probiotyczne w żywności – nowe kierunki stosowania, Przemysł Spożywczy, 69, s. 42.
• Vergès B., Fumeron F., 2015, Potential risks associated with increased plasma plant-sterol levels. Diabetes Metab. 41(1), s. 76-81.
• WHO, 2003, World Health Organization: Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases, Geneva.
• Wu C.L., Jain D., McNeill J.N., Little D., Anderson J.A., Huebner J.L., Kraus V.B., Rodriguiz R.M., Wetsel W.C., Guilak F., 2015, Dietary fatty acid content regulates wound repair and the pathogenesis of osteoarthritis following joint injury, Ann Rheum Dis., 74(11), s. 2076-2083.
• Xiao L., Liu L., Guo X., Zhang S., Wang J., Zhou F., Liu L., Tang Y., Yao P., 2017, Quercetin attenuates high fat diet-induced atherosclerosis in apolipoprotein E knockout mice: A critical role of NADPH oxidase, Food Chem Toxicol., 105, s. 22-33.
• Xicota L., Rodriguez-Morato J., Dierssen M., de la Torre R., 2017, Potential role of (-)-Epigallocatechin-3-Gallate (EGCG) in the secondary prevention of Alzheimer disease, Curr Drug Targets, 18(2), s. 174-195.
• Zhang Z., Xu G., Ma M., Yang J., Liu X., 2013, Dietary fiber intake reduces risk for gastric cancer: A meta-analysis, Gastroenterol., 145, s. 113-120.
• Zduńczyk Z., 1999, Nowe wyzwanie dla badaczy i producentów żywności, Przemysł Spożywczy, 53(3), s. 2.
• Żyżelewicz D., Nebesny E., Motyl I., Libudzisz Z., 2010, Effect of Milk Chocolate Supplementation with lyophilised Lactobacillus cells on its attributes, Czech J. Food Sci., 28, 5, s. 392-406.
• Yassine H.N., Braskie M.N., Mack W.J., Castor K.J., Fonteh A.N., Schneider L.S., Harrington M.G., Chui H.C., 2017, Association of docosahexaenoic acid supplementation with Alzheimer disease stage in apolipoprotein E ε4 carriers: A review, JAMA Neurol., 1,74(3), s. 339-347.
• Yu L., Zhao X.K., Cheng M.L., Yang G.Z., Wang B., Liu H.J., Hu Y.X., Zhu L.L., Zhang S., Xiao Z.W., Liu Y.M., Zhang B.F., Mu M., 2017, Saccharomyces boulardii Administration Changes Gut Microbiota and Attenuates D-Galactosamine-Induced Liver Injury, Sci Rep., 2;7(1), s. 1359

Identyfikatory

DOI

10.15611/nit.2017.1.03