Stan zachowania źródliskowych solnisk na Wyspie Chrząszczewskiej (północno-zachodnia Polska)

• Autorzy: Bosiacka B.

Warianty tytułu

EN

Present-day condition of salt marshes supplied with brine on Chrzaszczewska Island (NW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wyspa Chrząszczewska zlokalizowana jest w północno-zachodniej Polsce, na Zalewie Kamieńskim. Mimo położenia w strefie nadmorskiej, zasolenie wód podziemnych kenozoiku jest wynikiem głównie ascenzji reliktowych wód ze skał mezozoiku – migrują one wzdłuż spękań związanych ze strefą uskokową (w obrębie antykliny Kamienia Pomorskiego). W mniejszym stopniu pierwszy poziom wodonośny może podlegać także wpływom ingresji wód Bałtyku. W pracy scharakteryzowano roślinność halofilną, rozwijającą się w południowo-wschodniej części wyspy, uwarunkowaną samowypływem zasolonych wód podziemnych. O szczególnie wysokiej wartości przyrodniczej opisywanych siedlisk świadczy m.in. obecność solirodu zielnego Salicornia europaea (obecnie jedno z dwóch naturalnych stanowisk w Polsce) oraz mannicy nadmorskiej Puccinellia maritima (jedyne potwierdzone stanowisko w Polsce). W rezultacie zaniechania tradycyjnych metod gospodarowania oraz obniżenia poziomu wód gruntowych doszło do drastycznego ograniczenia powierzchni słonych błot i związanych z nimi inicjalnych fitocenoz, a słone łąki (słonawy) zostały w znacznej mierze wyparte przez subhalofilne i glikofilne szuwary. Regeneracja niskodarniowej roślinności halofilnej stała się możliwa dzięki rozpoczętemu w 2007 roku programowi kompensacji przyrodniczej

EN

Chrząszewska Island is situated in NW Poland, within the Kamieński Lagoon, eight kilometres south of the Baltic coast. Halophilous vegetation in the south-eastern part of the island (Fig. 1) is partly conditioned by saline sea waters, but mostly by spring waters with a fairly high concentration of salts. In the ground water at the depth of 0–25 cm, the concentration of Cl– ranges from 6.380 mg/dm3 in phytocoenoses of Juncetum gerardi and Scirpetum maritimi to 13.830 mg/dm3 in patches with Salicornia europaea. According to Kaczor (2005), the salinization of Cenozoic aquifers within the Pomeranian Anticlinorium is caused mainly by brine ascending from the Mesozoic relict waters and does not result from the recent leaching of the Zechstein salt bodies, as they are isolated from the groundwater active circulation system. The main factors threatening the natural inland saline habitats are the salinity decline due to the lowering of ground water levels, as well as the adverse trend of progressive conversion of grassland areas into fallow lands. An extensive form of grazing can be regarded as the optimal form of land use in saline meadow areas. Regeneration of halophilous vegetation on Chrząszczewska Island, situated within the Special Areas of Conservation “Ujście Odry and Zalew Szczeciński” PLH320018, started in 2007. A high value of the saline habitats on the island is emphasized by the only confirmed location of Puccinellia maritima and one of the two natural locations of Salicornia europaea, which colonizes mud in Poland. Both pioneer species are scattered and endangered, mainly by successional processes

Słowa kluczowe

PL

Polska Polnocno-Zachodnia; Zalew Kamienski; Wyspa Chrzaszczewska; solniska; solniska nadmorskie; ekosystemy zrodliskowe; roslinnosc; halofity; stan zachowania; wartosc przyrodnicza; ochrona czynna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2011
• Tom: 67
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.291-299,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bosiacka B.

• Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii, Uniwersytet Szczeciński, ul.Wąska 13, 71-415 Szczecin

Bibliografia

• Bernhardt K.-G., Marcus K. 2002. Restoration of a salt marsh system: temporal change of plant species diversity and composition. Basic Appl. Ecol. 4: 441-451.
• Błaszkowska B., Kamont P., Kramer-Kentzer J. 2008. Czynna ochrona podmokłych łąk nadmorskich w rezerwacie przyrody Beka. W: Błaszkowska B. (red.). Czynna ochrona cennych przyrodniczo łąk i pastwisk. Doświadczenia praktyczne. OTOP: 7-39.
• Bosiacka B. 2009. Raport z krajowego monitoring siedliska 1330 Nadmorskie słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinellietalia, część - zbiorowiska nadmorskie) [http://www.iop.krakow. pl/gios/monitoring/pdf/wyniki_monitoringu_ siedlisk_2009_1330.pdf].
• Bosiacka B., Podlasiński M., Pieńkowski P. 2011. Salt marshes conditioned by ascending brine in Northern Poland: land-use changes and vegetation-environment relations. Phytocoenologia 41 (1) (w druku).
• Bosiacka B., Stachowiak M. 2007. Źródliskowe solniska z Salicornia europaea (Chenopodiaceae) w okolicach Kołobrzegu. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 14 (2): 337-345.
• Bosiacka B., Stępień E. 2001. Nowe stanowiska roślinności halofilnej w Kołobrzegu. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. B 50: 117-129.
• Ćwikliński E. 1977. Słonawy źródliskowe na Wyspie Chrząszczewskiej w województwie szczecińskim. Fragm. Flor. Geobot. 23 (1): 57-68.
• Dijkema K.S. 1990. Salt and brackish marshes around the Baltic sea and adjacent parts of the North sea: their vegetation and management. Biol. Conserv. 51: 191-209.
• Doktór S., Graniczny M., Kucharski R. 1994. Mapa liniowych elementów strukturalnych na podstawie analizy teledetekcyjno-geofizycznej, skala 1: 200 000, ark. Szczecin, Dziwnów, Pyrzyce do tematu „Wpływ tektoniki solnej na rozwój budowy geologicznej i rzeźby obszaru doliny dolnej Odry”, PGI.
• Dowgiałło J. 1965. The occurrence of brines within the Kołobrzeg unit, their genesis and relation to tectonics. Bull. Acad. Pol. Sci. 13: 305-312.
• Herbich J. 2004. Solniska nadmorskie (Glauco-Puccinellietalia). W: Herbich J. (red.). Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Tom 1. Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 86-93.
• Herrmann A. 2005. Binnensalzstellen in Brandenburg - Verbreitung und Zustand salzbeeinflusster Lebensräume. W: Binnensalzstellen Mitteleuropas, Internationale Tagung. Bad Frankenhausen, Thüringer Ministerium für Landwirtschaft, Naturschutz und Umwelt, Thüringer Landesanstalt für Umwelt und Geologie: 135-142.
• Kaczor D. 2005. Zasolenie wód podziemnych kenozoiku Polski północno-zachodniej w wyniku ascenzji solanek z mezozoiku. Prz. Geol. 53 (6): 489-498.
• Karnkowski H.P. 2008. Regionalizacja tektoniczna Polski - Niż Polski. Prz. Geol. 56 (10): 895-903.
• Krawiec A., Rübel A., Sadurski A., Weise S.M., Zuber A. 2000. Preliminary hydrochemical, isotope, and noble gas investigations on the origin of salinity in coastal aquifers of Western Pomerania, Poland. W: Proceedings of the 16th Salt Water Intrusion Meeting. Międzyzdroje-Wolin: 87-94.
• Niedźwiedzki E., Protasowicki M., Poleszczuk G., Meller E. 2003. Właściwości gleb organicznych Wyspy Chrząszczewskiej w warunkach oddziaływania wód słonych. Acta Agrophysica 1 (2): 279-285.
• Nienartowicz A., Piernik A. 2004. Śródlądowe błotniste solniska z solirodem (Salicornion ramosissimae). W: Herbich J. (red.). Siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Tom 1. Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 79-85.
• Piernik A. 2005. Vegetation-environment relations on inland saline habitats in Central Poland. Phytocoenologia 35 (1): 19-37.
• Piotrowska H. 1974. Nadmorskie zespoły solniskowe w Polsce i problemy ich ochrony. Ochr. Przyr. 39: 7-63.
• Wilkoń-Michalska J. 1963. Halofity Kujaw. Studia Soc. Sci. Torunensis D, Bot. 7: 3-122.
• Ziarnek K., Durkowski T. 2007. Program kompensacji przyrodniczej dla inwestycji planowanej na terenie gminy Kamień Pomorski „Kompleks mieszkalny, handlowy i rekreacyjny”. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie (mscr).