Torfowisko w Martenkach (Pojezierze Wschodniopomorskie) – interesująca ostoja entomofauny wodnej

• Autorzy: Buczynski P. , Ciechanowski M. , Karasek T.

Warianty tytułu

EN

A peat bog in Martenki (the East-Pomeranian Lake District) – an interesting refugium of aquatic insect fauna

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W północno-zachodniej części Pojezierza Kaszubskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji trójmiejskiej, odnaleziono torfowisko przejściowe z kompleksem torfianek, będące cenną ostoją owadów wodnych. Obiekt okazał się nieznanym wcześniej stanowiskiem pięciu gatunków parasolowych dla torfowisk sfagnowych, czterech gatunków ściśle chronionych i dwóch gatunków z listy Natura 2000. Na szczególną uwagę zasługuje wykazanie dwóch chrząszczy wybitnie rzadkich i zagrożonych w skali kraju, z Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych: pływaka lapońskiego Dytiscus lapponicus i jeziornicy rdestnicowej Macroplea appendiculata. Wyniki wstępnej inwentaryzacji torfowiska w Martenkach dają podstawę do objęcia go ochroną prawną

EN

The peat bog in Martenki (the East-Pomeranian Lake District, northern Poland, 54°25′N, 18°20′E) is located at the bottom of the glacial drainage channel. It covers 2.29 ha. Transition mires and quaking bogs with Sphagnum spp., Vaccinium oxycoccus, Drosera rotundifolia, Typha latifolia and Menyanthes trifoliata are dominant vegetation (Fig. 1). About half of the bog is covered with post-excavation peat pits filled with dystrophic waters, overgrown by Potamogeton natans (Fig. 2). The site is a refugium for an interesting assemblage of aquatic insects, rich in tyrphobionts and tyrphophiles, thus requires legal protection. During preliminary hydrobiological studies, 24 species we recorded, belonging to Odonata (7), Heteroptera (5), Coleoptera (10), Trichoptera (1) and Lepidoptera (1). The following are conspicuous elements of this entomofauna: 4 species strictly protected in Poland (*), 2 species from Annex I of the EU Habitats Directive (hd), 2 species from the Polish Red Data List (prdl) and 5 umbrella species for Sphagnum peat bogs (u). These are dragonflies – Aeshna subarctica (*, u) and Leucorrhinia pectoralis (*, hd, u), true bug – Notonecta luteau, beetles: Graphoderus bilineatus (*, hd, u), Dytiscus lapponicus (*, prdl, u) and Macroplea appendiculata (prdl). Tyrphophilous D. lapponicus is considered vulnerable (VU) in Poland, where it occurs exclusively in northern regions. Only 10 sites were found in the last 70 years. The Martenki bog is the third site of D. lapponicus in the Kashubian Lake District. M. appendiculata is a critically endangered (CR) species in Poland (Pawłowski et al. 2002). It had not been collected in 70 years. Only recently it has been recorded at 5 distant sites in the Wzniesienia Zielonogórskie Hills, Pomeranian Lake District, Małopolska, Western Polesie and Lubelska Upland. In Martenki, M. appendiculata occurs in postexcavation peat pits, which are unusual habitat for this limnophilous taxon

Słowa kluczowe

PL

fauna; owady wodne; gatunki chronione; gatunki rzadkie; gatunki zagrozone; ostoje przyrody; torfowiska; torfowiska przejsciowe; wies Martenki; Pojezierze Wschodniopomorskie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.315-321,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Buczynski P.

• Zakład Zoologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ul.Akademicka 19, 20-033 Lublin

autor

Ciechanowski M.

• Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Gdański, ul.Legionów 9, 80-441 Gdańsk

autor

Karasek T.

• Zakład Hydrobiologii, Uniwersytet Warszawski, ul.Żwirki i Wigury 101, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• Bernard R., Buczyński R, Tończyk G. 2002. Present state, threats and conservation of dragonflies (Odonata) in Poland. Nat. Conserv. 59: 53-71.
• Bernard R., Buczyński R, Tończyk G., Wendzonka J. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Biesiadka E. 1996. Nowe stanowiska Dytiscus lapponicus Gyll. (Coleoptera, Dytiscidae) w Polsce. Przegl. Zool. 30: 83-85.
• Buczyński P. 2012. Nowe stanowiska Macroplea appendiculata (Panzer, 1794) (Coleoptera: Chrysomelidae) w Polsce. Wiad. Entomol. 31: 585.
• Buczyński R, Buczyńska E., Przewoźny M., Lechowski L. 2009. 8.1. Wybrane owady wodne (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera, Lepidoptera). W: Herbich J., Ciechanowski M. (red.). Przyroda rezerwatów Kurze Grzędy i Staniszewskie Błoto na Pojezierzu Kaszubskim. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 36-44.
• Buczyński R, Przewoźny M. 2005. Uwagi o niektórych chrząszczach wodnych (Coleoptera: Gyrinidae, Haliplidae, Dytiscidae, Spercheidae, Hy- drophilidae) uważanych za zagrożone w Polsce. Wiad. Entomol. 24: 69-76.
• Buczyński R, Przewoźny M. 2009. Aquatic beetles (Coleoptera) of Wdzydze Landscape Park (Tuchola Forests, N Poland). Nat. J. 42: 67-85.
• Buczyński R, Zawal A. 2004. Nowe stwierdzenia Dytiscus lapponicus Gyll. (Coleoptera: Dytiscidae) na Pobrzeżu Bałtyku i Pojezierzu Pomorskim. Wiad. Entomol. 23: 55-56.
• Buliński M., Ciechanowski M., Czochański J., Zieliński S. 2006. Walory przyrodnicze Trójmiejskiego Obszaru Metropolitalnego i ich ochrona. W: Czochański J., Kistowski M. (red.). Studia Przyrodniczokrajobrazowe województwa pomorskiego. Część I. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego, Gdańsk: 12-134.
• Czachorowski S„ Buczyński R, Walczak U., Pakulnicka J. 2000. Gatunki osłonowe (parasolowe) w ochronie owadów. Przegl. Przyr. 11:139-148.
• GDDKiA (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad) 2009. [http://www.gddkia.gov.pl/pl/ a/6082/jest-rekomendacja-dotyczaca-przebiegu-trasy-kaszubskiej]; dostęp: 15.03.2012 r.
• Greń C. 2009. Chrząszcze z rodzin Noteridae i Dytiscidae (Coleoptera) w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Acta Ent. Siles. 17: 53-76.
• Ilnicki P. 2002. Torfowiska i torf. Wyd. AR w Poznaniu, Poznań.
• Klausnitzer B. 1996. Käfer im und am Wasser. Westarp Wissenschaften, Hohenwarsleben.
• Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kubisz D. 2004. Graphoderus bilineatus (De Geer, 1774) Kreślinek nizinnACy. W: Adamski R, Bartel R., Bereszyński A., Kepel A„ Witkowski Z. (red.). Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. Tom 6. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Warszawa: 95-98.
• Pakulnicka J., Biesiadka E. 2011. Water Beetles (Coleoptera) of Olsztyn (Poland). W: Indykiewicz R, Jerzak L., Bóchner J., Kavanagh B. (red.). Urban Fauna. Studies of animal biology, ecology, and conservation in European cities. UTP Bydgoszcz, Bydgoszcz: 305-315.
• Pawłowski J., Kubisz D., Mazur M. 2002. Coleoptera chrząszcze. W: Głowaciński Z. (red.). Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. IOP PAN, Kraków: 88-110.
• Przewoźny M., Lubecki K. 2004. Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli wodnych chrząszczy (Coleoptera: Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) w Polsce. Wiad. Entomol. 23:215-220.
• Rozporządzenie 2011. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. Nr 237 (2011), poz. 1419.
• Rychła A., Buczyński P. 2013. Materials to the knowledge of the aquatic beetle fauna (Coleoptera) in mid-western Poland (Lubuskie Province). Ann. UMCS, sec. C, 68: 7-38.
• Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW, Warszawa.
• Ścibior R., Nieoczym M., Stryjecki R., Kloskowski J. 2008. Macroplea appendiculata (Panzer, 1794) (Coleoptera: Chrysomelidae: Donaciinae) - nowe stanowiska rzadkiej stonki w Polsce. Wiad. Entomol. 27: 58-59.
• Ścibior R., Stryjecki R., Nieoczym M., Bezděk J. 2012. Rare European donacid beetle Macroplea appendiculata Panzer, 1794 (Coleoptera: Chrysomelidae: Donaciinae) common in Polish fish ponds. Pol. J. Ent. 81: 321-330.
• Wróblewski A. 1980. Fauna słodkowodna Polski. Tom 8: Pluskwiaki (Heteroptera). PWN, Warszawa-Poznań.