Ryby oraz odpady rybne jako źródło składników bioaktywnych oraz surowce dla przemysłu energetycznego

• Autorzy: Zieniuk B. , Fabiszewska A.

Warianty tytułu

EN

Fish and fish wastes as source of bioactive compounds and raw material for energy industry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy była charakterystyka mięsa ryb oraz odpadów przemysłu rybnego jako źródła cennych składników odżywczych oraz surowca dla przemysłu energetycznego. Mięso ryb i przetwory rybne są ważnym elementem zróżnicowanej diety. Ryby i odpady rybne mogą być źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 – kwasu dokozaheksaenowego (DHA) i eikozapentaenowego (EPA), czyli związków wywierających pozytywny wpływ na organizm człowieka. W technologii żywności stosuje się dodatki funkcjonalne pochodzące z ryb, w tym żelatynę rybną różniącą się właściwościami fizykochemicznymi od żelatyny wieprzowej, a także witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz barwniki karotenoidowe o działaniu przeciwutleniającym. Z ryb mogą być także izolowane peptydy wykazujące przeciwdrobnoustrojowe oddziaływanie na różne gatunki bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. W pracy wskazano również na możliwość wykorzystania poprodukcyjnych odpadów rybnych do pozyskiwania składników cennych pod względem żywieniowym. Oprócz wykorzystania odpadów rybnych do produkcji pasz i mączek rybnych, olejów oraz kiszonek, jak również hydrolizatów białkowych jako przypraw w kuchni azjatyckiej, możliwe jest ich wykorzystanie w przemyśle energetycznym, m.in. do produkcji paliwa ciekłego typu biodiesel lub do produkcji biogazu. W pracy omówiono także aspekt bezpieczeństwa spożywania mięsa ryb, które mogą zawierać szkodliwe lipofilowe związki organiczne oraz metale ciężkie kumulowane przez te zwierzęta w środowisku bytowania, czyli w zanieczyszczonych słodkich i słonych wodach.

EN

The objective of the study was to characterize fish meat and fish industry waste as a source of valuable nutritional components and raw material for energy industry. Fish meat and fish products are an important element of the diversified diet. Fish and fish wastes can be a source of omega-3 polyunsaturated fatty acids: docosahexaenoic acid (DHA) and eicosapentaenoic acid (EPA), i.e. of the compounds that have positive effects on human body. Functional additives from fish are often used in the food technology, such as fish gelatine that differs from pork gelatine in its physical-chemical properties, fat-soluble vitamins, and carotenoid pigments with antioxidant effects. Peptides can be isolated from fish; they have antimicrobial effects on various species of Gram-positive and Gram-negative bacteria. In the study, a possibility has been shown of using fish wastes from the fish industry to produce valuable nutritional components. In addition to the use of fish wastes in the production of fish feed and meals, fish oils and silages as well as protein hydrolysates utilized as spices in the Asian cuisine, it is possible to use those fish wastes as a raw material for the energy industry, among other things in the production of biodiesel - a type of liquid fuel and in the production of biogas. Also, safety aspects have been discussed of consuming fish, which may contain harmful lipophilic organic compounds and heavy metals accumulated by those animals in their natural living environment, i.e. in the contaminated freshwater and in salty waters.

Słowa kluczowe

PL

ryby; mieso ryb; bezpieczenstwo zywnosci; przemysl rybny; odpady rybne; maczka rybna; surowce energetyczne; przemysl energetyczny; kwasy tluszczowe omega-3; kwasy tluszczowe; peptydy; biodiesel; biogaz; produkcja biogazu

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywność Nauka Technologia Jakość
• Rocznik: 2018
• Tom: 25
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.5-16,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zieniuk B.

• Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159c, 02-776 Warszawa

autor

Fabiszewska A.

• Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159c, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• [1] Adamska A., Rutkowska J., Białek M.: Charakterystyka i właściwości prozdrowotne wybranych karotenoidów występujących w rybach i skorupiakach. Probl. Hig. Epidemiol., 2014, 95 (1), 36-40.
• [2] Arciszewska A.: Wykorzystanie ryb w technologii gastronomicznej. W: Wybrane zagadnienia z technologii żywności. Red. M. Mitek, M. Słowiński. Wyd. SGGW, Warszawa 2006, ss. 447-457.
• [3] Bordajandi L.R., Gomez G., Fernandez M.A., Abad E., Rivera J., Gonzalez M.J.: Study on PCBs, PCDD/Fs, organochlorine pesticides, heavy metals and arsenic content in freshwater fish species from the River Turia (Spain). Chemosphere, 2003, 53, 163-171.
• [4] Dapkevicius M.L.N.E., Nout M.J.R., Rombouts F.M., Houben J.H., Wymenga W.: Biogenic amine formation and degradation by potential fish silage starter microorganisms. Int. J. Food Microbiol., 2000, 57, 107-114.
• [5] Fabiszewska A., Pielińska A., Mazurczak P., Zieniuk B., Wołoszynowska M.: Wpływ wybranych czynników na wydajność ekstrakcji i skład kwasów tłuszczowych oleju mikrobiologicznego otrzymywanego z komórek drożdży Yarrowia lipolytica. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2017, 24, 1 (110), 59-69.
• [6] GUS: Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2010. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2010.
• [7] GUS: Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2016. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2016.
• [8] GUS: Rocznik Statystyczny Przemysłu 2016. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2016.
• [9] Hu Z., Yang P., Zhou C., Li S., Hong P.: Marine collagen peptides from the skin of Nile tilapia (Oreochromis niloticus): Characterization and wound healing evaluation. Marine Drugs, 2017, 15 (102), 1-11.
• [10] Huang H.-N., Pan C.-Y., Chan Y.-L., Chen J.-Y., Wu C.-J.: Use of the antimicrobial peptide pardaxin (GE33) to protect against methicillin-resistant Staphylococcus aureus infection in mice with skin injuries. Antimicrobial Agents and Chemotherapy, 2014, 58 (3), 1538-1545.
• [11] Jaka ryba na obiad? Poradnik konsumenta o rybach i owocach morza.[on line]. WWF Polska. Dostęp w Internecie [25.07.2017]: http://ryby.wwf.pl/jaka-ryba-na-obiad-poradnik-konsumenta
• [12] Jayathilakan K., Sultana K., Radhakrishna K., Bawa A.S.L: Utilization of byproducts and waste materials from meat, poultry and fish processing industries: A review. J. Food Sci. Technol., 2012, 49 (3), 278-293.
• [13] Karim A.A., Bhat R.: Fish gelatin: Properties, challenges, and prospects as an alternative to mammalian gelatins. Food Hydrocoll., 2009, 23, 563-576.
• [14] Kidd P.M.: Astaxanthin, cell membrane nutrient with diverse clinical benefits and anti-aging potential. Alternative Medicine Review, 2011, 16 (4), 355-364.
• [15] Kołodziejczyk A.: Naturalne związki organiczne. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2013.
• [16] Kopicova Z., Vavreinova S.: Occurrence of squalene and cholesterol in various species of Czech freshwater fish. Czech J. Food Sci., 2007, 25, 195-201.
• [17] Kristinsson H.G., Rasco B.A.: Fish protein hydrolysates: Production, biochemical, and functional properties. Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 2000, 40 (1), 43-81.
• [18] Łątkowska M., Wołosiak R.: Zawartość tokoferoli w tuszkach oraz zalewach wybranych konserw rybnych. Bromat. Chem. Toksykol., 2012, XLV (3), 852-857.
• [19] Marciniak M.: Analiza i ocena zmian w polskiej gospodarce rybnej po akcesji do Unii Europejskiej. Zesz. Nauk. SGGW. Problemy Rolnictwa Światowego, 2009, 7 (22), 70-79.
• [20] Marciniak-Łukasiak K., Krygier K.: Charakterystyka kwasów omega 3 i ich zastosowanie w żywności funkcjonalnej. Przem. Spoż., 2004, 12, 32-36.
• [21] Marcotrigiano G.O., Storelli M.M.: Heavy metal, polychlorinated biphenyl and organochlorine pesticide residues in marine organisms: Risk evaluation for consumers. Veter. Res. Comm., 2003, 27 Suppl. 1, 183-195.
• [22] Mazur K., Kołodziej K., Kołodziejski W.: Ocena przydatności technologicznej odpadowych skór z łososi do pozyskiwania z nich oleju rybnego metodą tłoczenia. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 4 (77), 151-159.
• [23] Mazurczak P., Zieniuk B., Fabiszewska A., Nowak D., Wołoszynowska M., Białecka-Florjańczyk E.: Utylizacja odpadów pochodzących z zakładów przemysłu spożywczego i paliwowego z wykorzystaniem lipolitycznych drożdży Yarrowia lipolytica. Zesz. Probl. Post. Nauk. Roln., 2017, 588, 15-24.
• [24] Meng X., Yang J., Xu X., Zhang L., Nie Q., Xian M.: Biodiesel production from oleaginous microorganism. Renewable Energy, 2009, 34, 1-5.
• [25] Mirowski A., Jachnis A.: Kwas dokozaheksaenowy – składnik odżywczy o kluczowym znaczeniu w okresie ciąży. Część I. Niedobór kwasu dokozaheksaenowego. Życie Weter., 2016, 91 (12), 922-923.
• [26] Norziah M.H., Al-Hassan A., Khairulnizam A.B., Mordi M.N., Norita M.: Characterization of fish gelatin from surimi processing wastes: Thermal analysis and effect of transglutaminase on gel properties. Food Hydrocoll., 2009, 23, 1610-1616.
• [27] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 56/2013 z dnia 16 stycznia 2013 r. zmieniające załączniki I i IV do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych przenośnych gąbczastych encefalopatii. Dz. Urz. UE L 21, ss. 3-16, z 24.01.2013.
• [28] Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 25 maja 2016 r. w sprawie wymagań jakościowych dla biopaliw ciekłych. Dz.U. 2016 r., poz. 771.
• [29] Rustad T.: Utilisation of marine by-products. EJEAFChe, 2003, 2 (4), 458-463.
• [30] Ruxton C.H.S., Reed S.C., Simpson M.J.A., Millington K.J.: The health benefits of omega-3 polyunsaturated fatty acids: A review of the evidence. J. Hum. Nutr. Diet., 2004, 17 (5), 449-459.
• [31] Salam B., Islam M., Rahman M.T.: Biogas from anaerobic digestion of fish waste. Proc. Int. Conf. on Mechanical Engineering 2009, Dhaka, Bangladesh 2009, December, 26-28, pp. 1-3.
• [32] Von Schacky C., Harris W.S.: Cardiovascular benefits of omega-3 fatty acids. Cardiovascular Research, 2007, 73, 310-315.
• [33] Sikorski Z.E.: Ryby i bezkręgowce morskie. Pozyskiwanie, właściwości i przetwarzanie. WNT, Warszawa 2004.
• [34] Stanek M., Dąbrowski J., Roślewska A., Janicki B.: Ocena zawartości tłuszczu i cholesterolu w mięsie samic oraz samców okonia (Perca fluviatilis L.) z Jeziora Gopło. Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin. Agric., Aliment. Pisc., Zootech., 2009, 271 (10), 5-10.
• [35] Swanson D., Block R., Mousa S.A.: Omega-3 fatty acids EPA and DHA: Health benefits throughout life. Adv. Nutr., 2012, 3, 1-7.
• [36] Syvaoja E.-L., Salminen K., Piironen V., Varo P., Kerojoki O., Koivistoinen P.: Tocopherols and tocotrienols in finnish foods: Fish and fish products. JAOCS, 1985, 62 (8), 1245-1248.
• [37] Szlinder-Richter J., Usydus Z., Malesa-Ciećwierz M., Polak-Juszczak L., Ruczyńska W.: Marine and farmed fish on the Polish market: Comparison of the nutritive value and human exposure to PCDD/Fs and other contaminants. Chemosphere, 2011, 85, 1725-1733.
• [38] Usydus Z., Szlinder-Richter J.: Functional properties of fish and fish products: A review. Int. J. Food Prop., 2012, 15 (4), 823-846.
• [39] Vidotti R.M., Viegas E.M.M., Carneiro D.J.: Amino acid composition of processed fish silage using different raw materials. Anim. Feed Sci. Technol., 2003, 105, 199-204.
• [40] Waszkiewicz-Robak B., Świderski F.: Hydrokoloidy pochodzenia roślinnego jako zamienniki żelatyny. Bezpieczna Żywność, 2001, 1, 31-37.
• [41] Yahyaee R., Ghobadian B., Najafi G.: Waste fish oil biodiesel as a source of renewable fuel in Iran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 2013, 17, 312-319.
• [42] Yano Y., Oikawa H., Satomi M.: Reduction of lipids in fish meal prepared from fish waste by a yeast Yarrowia lipolytica. Int. J. Food Microbiol., 2008, 121, 302-307.