Wstępne wyniki badań nad przemianą związków organicznych i biogennych w małym zbiorniku wodnym

• Autorzy: Miernik W.

Warianty tytułu

EN

Preliminary results of investigations on transformation of organic and biogenic compounds in small water reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera wstępne wyniki badań nad przemianą związków organicznych i biogennych w małym zbiorniku wodnym. Jako obiekt badań wybrano położony na rzece Czystej zbiornik Górny Młyn k. Końskich (pow. konecki, woj. świętokrzyskie). Podstawą do analizy były badania hydrochemiczne, obejmujące pomiary objętości wody dopływającej i odpływającej ze zbiornika oraz oznaczanie ich składu chemicznego. Przeprowadzono je w okresie od maja do lipca 2006 roku, realizując w tym czasie w sumie sześć serii pomiarowych. W pobranych próbkach wody oznaczano w laboratorium metodami referencyjnymi następujące wskaźniki zanieczyszczeń: BZT5, P-PO4, N-NH4, N-NO2 i N-NO3. W wyniku przeprowadzonych pomiarów hydrometrycznych ustalono, że podstawowym źródłem alimentacji badanego zbiornika jest położony powyżej zbiornik Szabelnia, z którego dopływ wody do zbiornika Górny Młyn wahał się w przedziale od 0,003 do 0,120 m3⋅s-1. Uwzględniając także niewielki ciek „bez nazwy”, w sumie do zbiornika dopływało w czasie prowadzenia badań średnio 0, 055 m3⋅s-1, a odpływało średnio 0,051 m3⋅s-1. Decydujący wpływ na jakość wód dopływających i odpływających z badanego zbiornika miały przede wszystkim stężenia azotu azotynowego, które kilkakrotnie (zwłaszcza w przypadku wód zasilających) przekraczały dopuszczalną granicę 1,000 mgN-NO2⋅dm-3, ustaloną w obowiązujących przepisach dla ostatniej, V klasy czystości. Pozostałe oznaczane wskaźniki mieściły się w granicach I lub co najwyżej II klasy czystości. Stwierdzono, że zbiornik zatrzymywał, wnoszone wraz z dopływającymi do niego wodami, ładunki związków organicznych oraz związków fosforu i azotu. Wody odpływające ze zbiornika zawierały średnio o 1,200 kg⋅d-1 (9,0%) mniej związków organicznych, o 0,182 kg⋅d-1 (51,0%) mniej P-PO4, o 3,080 kg⋅d-1 (99,0%) mniej N-NH4, o 11,349 kg⋅d-1 (68,0%) mniej N-NO2 i o 1,302 kg⋅d-1 (81%) mniej N-NO3. Ta retencyjna funkcja jaką spełniał zbiornik w stosunku do dostarczanych do niego ładunków biogenów stanowi poważne zagrożenie dla eutrofizacji magazynowanej w nim wody. Zagrożenie to potwierdzają obliczone dla niego wielkości ładunku dopuszczalnego i niebezpiecznego dla fosforu i azotu. W czasie realizowanych badań zatrzymany w zbiorniku wodnym Górny Młyn ładunek fosforu (3,370 mgP⋅m-2⋅d-1) był około 3 razy wyższy od dopuszczalnego oraz około 1,5 razy wyższy od niebezpiecznego. Z kolei zatrzymany w tym samym czasie ładunek azotu, stanowiący sumę ładunków oznaczanych jego form mineralnych (291,315 mgN⋅m-2⋅d-1), był wyższy o około 19 razy od dopuszczalnego i 10 razy wyższy od niebezpiecznego.

EN

The paper contains preliminary results of investigations on transformations of organic and biogenic compounds in small water reservoir. The reservoir Górny Młyn near Końskie (Świętokrzyskie District) located on the Czysta river was chosen as an object of investigations. The bases of analysis were hydrological and chemical investigations covering measurements of water volume inflowing and flowing from the reservoir as well as determination of its chemical composition. The investigations which covered six measurements series were carried out between May and July in the year 2006. The following indicators of pollution were determined in laboratory by means of reference methods in taken samples of water: BOD2, P-PO4, N-NH4, N-NO2 and N-NO3. Hydrometric measurements showed that the main source of alimentation of investigated reservoir is the reservoir Szawelnia located above, from which inflow to the Górny Młyn reservoir fluctuated between 0,003 do 0,120 m3⋅s-1. Taking into account small stream „without name”, the total amount of water inflowing to the reservoit during investigations was on an average 0, 055 m3⋅s-1, while the amount of flowing from the reservoir was on an average 0,051 m3⋅s-1. The crucial influence on quality of water inflowing and flowing from the decanter had concentration of nitrite nitrogen, which several times exceeded permitted limit 1,000 mgN-NO2⋅dm-3, determined for in obligatory law for the lowest V purity class. The remaining determined indicators were located in limits for the highest I, or at least for II purity class. It was stated that reservoir held carrying in together with inflowing water charges of organic compounds and compounds of phosphorus and nitrogen. Water flowing from the reservoir contained on an average 1,200 kg⋅d-1 (9,0%) of organic compounds less, of 0,182 kg⋅d-1 (51,0%) P-PO4 less, of 3,080 kg⋅d-1 (99,0%) N-NH4, less, 11,349 kg⋅d-1 (68,0%) N-NO2 less and 1,302 kg⋅d-1 (81%)j N-NO3 less. This retention function the reservoir performed relating to delivered charges of biogenic compounds is the serious threat for eutrophication of water which is stored. The threat is confirmed by calculated quantities of permitted and dangerous charge for phosphorus and nitrogen. During investigations the charge of phosphorus (3,370 mgP⋅m-2⋅d-1) held in the reservoir Górny Młyn was about three times higher than the permission one and about 1,5 times higher then dangerous one. On the other hand the charge of nitrogen held which is the sum of charges determined its mineral forms (291,315 mgN⋅m-2⋅d-1), was about 19 times higher than the permitted one and 10 times higher the the dangerous ones.

Słowa kluczowe

PL

male zbiorniki wodne; zbiornik Gorny Mlyn; doplyw wody; odplyw wody; odplyw ze zbiornika; badania hydrochemiczne; zwiazki organiczne; zwiazki biogenne; woda; wskazniki zanieczyszczen; biochemiczne zapotrzebowanie tlenu; fosforany; azot amonowy; azot azotynowy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2007
• Numer: 4/1
• Opis fizyczny: s.131-140,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Miernik W.

• Zakład Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód, Akademia Rolnicza w Krakowie, Al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Atlas Hydrologiczny Polski. IMGiW. Wydawnictwo Geologiczne. Warszawa 1986, t. 1, s. 79.
• Bajkiewicz-Grabowska E. Obieg materii w systemach rzeczno-jeziornych. Uniwersytet Warszawski, Wydz. Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa 2002, s. 274.
• Miernik W., Wałęga A. Wstępne wyniki badań nad zawartością mineralnych form azotu wnoszonych i wynoszonych ze zbiornika Zesławice na rzece Dłubni. Zeszyty Naukowe ATHInżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska 24(7), 2006, s. 229–239.
• Mioduszewski W., Łoś M. J. Mała retencja w systemie ochrony przeciwpowodziowej w kraju. Gospodarka Wodna nr 2, 2002, s. 69–73.
• Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku, w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników. Dz.U. Nr 32, poz.284.
• Synteza programu małej retencji dla województwa świętokrzyskiego. Świętokrzyski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach, 2005, s. 60–61.
• Szymańska H. Poprawa funkcjonowania małych zbiorników retencyjnych za pomocą makrofitów. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu, 1994, 246, s. 175–178.
• Wiatkowski M. Poprawa jakości wód w zbiornikach małej retencji za pomocą osadników wstępnych. Zesz. Nauk. ATH-Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska 24(7), 2006, s. 326–335.