Środowiskowe uwarunkowania inwazji tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w Borach Dolnośląskich

• Autorzy: Wiatrowska B. , Danielewicz W.

Warianty tytułu

EN

Environmental determinants of the steeplebush (Spiraea tomentosa L.) invasion in the Bory Dolnoslaskie Forest

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The steeplebush is a shrub growing naturally in North America. In Europe this species has been cultivated as an ornamental plant since the 18th century. It has been observed in spontaneously developing secondary localities in such countries as Belgium, Denmark, Sweden, Norway and Germany. In Poland there are three regions in which Spiraea tomentosa is known to be a permanently established anthropophyte: Puszcza Drawska, Bory Niemodlińskie and Bory Dolnośląskie forests. The greatest number of localities of this shrub can be found in the extensive area of the latter, where its expansion has caused significant changes in the natural environment and problems in woodland management. Therefore a research was carried out to find what conditions made the steeplebush ready for invasion and what types of plant communities were especially susceptible to it. The information about the distribution of S. tomentosa in the Bory Dolnośląskie Forest (SW Poland) was collected during field observations in the years 2011−2014. We also verified and used the results of a survey made in 2011 in three forest districts located in the study area: Ruszów, Węgliniec and Wymiarki. The analysis concerned the frequency of the steeplebush in the forest environment in terms of the forest habitat type, species composition, and stand growth stage as well as in non−forest environments like meadows, peatland, margins of drainage ditches, etc. Phytocoenoses in the habitats of humid mixed coniferous forests and humid coniferous forests with mature tree stands dominated by birches or alders were found to be forest communities the most susceptible to colonisation by S. tomentosa. Especially susceptible to steeplebush invasion were also forest cultures on those habitats. Much fewer steeplebush localities were recorded on fresh and mixed coniferous forests as well as fresh broadleaved forests. In a non−forest environments the steeplebush was mostly noted on margins of drainage ditches. The extensive system of such man−made environmental structures in the Bory Dolnośląskie Forest was found to be the most important factor favouring the expansion of S. tomentosa. Thus, the invasion of the discussed species is primarily determined by a large proportion of humid habitats in a single compact woodland complex connected by a dense network of drainage ditches.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; krzewy lesne; gatunki inwazyjne; tawula kutnerowata; Spiraea tomentosa; wystepowanie; rozprzestrzenianie sie gatunkow; Bory Dolnoslaskie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2016
• Tom: 160
• Numer: 08
• Opis fizyczny: s.696-704,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Wiatrowska B.

• Katedra Botaniki Leśnej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 71 D, 60-625 Poznań

autor

Danielewicz W.

• Katedra Botaniki Leśnej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 71 D, 60-625 Poznań

Bibliografia

• Bena W. 2012. Dzieje Puszczy Zgorzelecko-Osiecznickiej. Wydawnictwo F. H. Agat, Katarzyna Bena, Zgorzelec.
• Bruus M., Damgaard C., Nielsen K. E., Nygaard B., Strandberg B. 2007. Terrestriske naturtyper 2006. Novana. Danmarks Miljřundersřgelser, Aarhus Universitet.
• Burke M. J. W., Grime J. P. 1996. An experimental study of plant community invasibility. Ecology 77 (3): 776-790.
• Cooper D. J., Merritt D. M., Andersen D. C., Chimner R. A. 1999. Factors controlling the establishment of Fremont cottonwood seedlings on the Upper Green River, USA. Regulated Rivers: Res. Mgt. 15 (5): 419-440.
• Dajdok Z., Nowak A., Danielewicz W., Kujawa-Pawlaczyk J., Bena W. 2011. NOBANIS – Invasive Alien Species Fact Sheet – Spiraea tomentosa. Online Database of the North European and Baltic Network on Invasive Alien Species – NOBANIS. www.nobanis.org (data dostępu: 15/04/2016).
• Dajdok Z., Tokarska-Guzik B. 2009. Doliny rzeczne i wody stojące jako siedliska gatunków inwazyjnych. W: Daj-dok Z., Pawlaczyk P. [red.]. Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin. 23-30.
• Danielewicz W., Maliński T. 2003. Alien tree and shrubs species in Poland regenerating by self-sowing. Rocz. Dendr. 51: 205-236.
• Darbyshire S. J. 2003. Inventory of Canadian agricultural weeds. Agriculture and Agri-Food Canada, Ottawa.
• Den virtuella floran. 2016. Spiraea tomentosa. http://linnaeus.nrm.se/flora/di/rosa/spira/welcome.html (data dostępu: 15/03/2016).
• Dobrowolska D. 2006. Dynamika luk w drzewostanach mieszanych Rezerwatu Jata. Leśn. Pr. Bad. 4: 61-75.
• Faber-Langendoen D. [red.]. 2001. Plant communities of the Midwest: Classification in an ecological context. Association for Biodiversity Information, Arlington, Appendix. Plant Community (Association) Descriptions, Illinois Subset.
• Faliński J. B. 2000. Rzeczne wędrówki roślin. W: Kułtuniak J. [red.]. Rzeki 9: 143-186.
• Fiek E. 1881. Flora von Schlesien preussischen und österreichischen Antheils, enthaltend die wildwachsenden, verwilderten und angebauen Phanerogamen und Gefass-Cryptogamen. Unter Mitwirkung von Rudold von Uechtritz. J.U., Breslau.
• Fike J. 1999. Terrestrial and palustrine plant communities of Pennsylvania. Pennsylvania Natural Diversity Inventory. Pennsylvania Department of Conservation and Recreation. Bureau of Forestry, Harrisburg.
• Gederaas L., Salvesen I., Viken Ĺ. [red.]. 2007. Norsk svarteliste 2007 (2007 Norwegian Black List). Řkologiske risikovurderinger av fremmede arter (Ecological Risk Analysis of Alien Species). Trondheim.
• Gille A. 1950. Le Spiraea tomentosa L. dans la région de Grandby (Comté de Shefford, Québec, Canada): Étude écologique et phytosociologique. Vegetatio 2: 166-196.
• Glenz C., Schlaepfer R., Iorgulescu I., Kienast F. 2006. Flooding tolerance of Central European tree and shrub species. For. Ecol. Manage. 235: 1-13.
• Gorzelak A., Sierota Z. [red.]. 1999. Stan środowiska leśnego w dolinie środkowej Odry po powodzi w 1997 r. IBL, Warszawa.
• Hardtke H. J., Ihl A. 2000. Atlas der Farn und Samenpflanzen Sachsens. W: Sächsisches Landesamt für Umwelt und Geologie. Materialen zu Naturschutz und Landschaftspflege, Dresden.
• Hereźniak J. 1992. Amerykańskie drzewa i krzewy na ziemiach polskich. W: Ławrynowicz M., Warcholińska A. U. [red.]. Rośliny pochodzenia amerykańskiego zadomowione w Polsce. Łódz. Tow. Nauk. Szlakami Nauki 19: 97-150.
• Kott S. 2009. Neophytische Spiraea-Arten in der Kernzone „Daubaner Wald” des Biosphärenreservates „Oberlausitzer Heide und Teichlandschaft”. Berichte der Naturforschenden Gesellschaft der Oberlausitz 17: 21-36.
• Kujawa-Pawlaczyk J. 2009. Tawuła kutnerowata – Spiraea tomentosa L. W: Dajdok Z., Pawlaczyk P. [red.]. Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski. Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin. 105-114.
• Mossberg B., Stenberg L. 2010. Den nya nordiska floran. Bonnier Fakta, Stockholm.
• Podbielkowski Z. 1995. Wędrówki roślin. WSiP, Warszawa.
• Podlaska M. 2011. Flora rowów melioracyjnych nieużytkowanych łąk pobagiennych Dolnego Śląska. Woda Środ. Obsz. Wiej. 11 (2): 109-124.
• Podlaska M. 2012. Walory przyrodnicze nieużytkowanych łąk pobagiennych Dolnego Śląska. Inż. Ekolog. 29: 130-140.
• Podlaska M. 2014. Probleme mit dem Filzigen Spierstrauch Spiraea tomentosa L. auf den Moorwiesen in der Nähe von Parowa. Peckiana 9: 93-104.
• Reschke C. 1990. Ecological Communities of New York State. New York Natural Heritage Program. NYSDEC. Latham, New York.
• Sadowska A. 2011. Gatunki synantropijne we florze roślin naczyniowych torfowisk wysokich i przejściowych Pojezierza i Pobrzeża Kaszubskiego (Polska Północna). Acta Bot. Siles. 7: 79-95.
• Schafale M. P., Weakley A. S. 1990. Classification of the Natural Communities of North Carolina. Third approximation. North Carolina Natural Heritage Program. DENR, Division of Parks and Recreation.
• Schube T. 1903. Die Verbreitung der Gefasspflanzen in Schlesien preussischen und osterreichischen Antheils. Druck von. R. Nischkovsky, Breslau.
• Stanton K. M., Weeks S. S., Dana M. N., Mickelbart M. V. 2010. Light exposure and shade effects on growth, flowering and leaf morphology of Spiraea alba Du Roi and Spiraea tomentosa L. HortScience 45 (12): 1912-1916.
• Symes M. 1983. Charles Hamilton’s Plantings at Painshill. Garden History 11 (2): 112-124.
• Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. GDOŚ, Warszawa.
• USDA – The Plants Database. 2016. Species Fact Sheet – Spiraea tomentosa. http://plants.usda.gov (data dostępu: 15/03/2016).
• Wiatrowska B. 2015. Uwarunkowania inwazji tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) w Borach Dolnośląskich. Manuskrypt.
• Verloove F. 2006. Catalogue of the Neophytes in Belgium (1800-2005). Scr. Bot. Belg. 39.
• Vreugdenhil S. J., Kramer K., Pelsma T. 2006. Effects of flooding duration, frequency and depth on the presence of saplings of six woody species in north-west Europe. For. Ecol. Manage. 236: 47-55.
• Zaręba K. 1981. Puszcze, bory i lasy Polski. PWRiL, Warszawa.