Społeczny czy ekonomiczny charakter reform rolnych w Polsce w okresie między- i powojennym

• Autorzy: Zietara W.

Warianty tytułu

EN

Social or economic nature of the agricultural reforms in Poland during the inter- and post-war

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu omówiono przesłanki, podstawy prawne i zakres reform rolnych przeprowadzonych w Polsce w okresie międzywojennym i po drugiej wojnie światowej. Głównymi celami reform w pierwszym okresie było rozwiązanie problemów społecznych na wsi przez poprawę struktury obszarowej gospodarstw, dzięki zwiększeniu liczby i udziału gospodarstw rodzinnych kosztem gospodarstw wielkoobszarowych. W okresie powojennym przeprowadzono reformy, przyjmując przesłanki ideologiczne. W latach 1919-1938 łącznie rozparcelowano 2654,8 tys. ha gruntów i utworzono 1051 tys. nowych gospodarstw. W latach 1944-1950 zakres reform był większy. W tym czasie rozparcelowano 6070,1 tys. ha gruntów. W okresie międzywojennym przejmowanie ziemi od właścicieli na cele reformy odbywało się z wypłatą odszkodowań, natomiast w okresie po 1944 r. bez odszkodowania. Skutki reform, zwłaszcza w okresie powojennym, okazały się krótkookresowe. Przeprowadzone reformy rolne nie rozwiązały społecznych problemów wsi.

EN

In the article there was presented some premises, legal basis and scope of the agricultural reforms in Poland between World Wars and after II World War. The main purpose of the agricultural reform was improvement of agricultural area structure, by incensement of share of individual family farms at the cost of the large agricultural farms. During the period 1919-1938 there have been allocated 2 654 800 ha of land. In result of that reform 1 051 000 of new farms was established. In the period 1944-1950 the range of reform was even greater. There were allocated 6070 thousands ha of agricultural land, mainly to the new established farms (92%). Taking over of the agricultural land for the reform purposes, between the World Wars, was made with compensation to the owners but after 1944 the compensation was abolished. Results of the reforms, especially in the post-war period occurred short-lived. In effect those agricultural reforms haven’t solved the problems of the rural areas.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Tom: 102
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.31-45,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zietara W.

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie, ul.Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa

Bibliografia

• Czerniewski Konstanty, 1936: Obszar gospodarstwa samodzielnego w świetle opinii korespondentów rolnych i innych źródeł, [w] Statystyka Rolnicza 1935, GUS RP, Warszawa.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, Dz.U. 1944.4.17.
• Dekret z 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska, Dz.U. 1946.49.279.
• Dzun Włodzimierz, Dzun Piotr, 2013: Gospodarstwa osób prawnych, [w] Zmiany zachodzące w gospodarstwach rolnych w latach 2002-2010, GUS, Warszawa.
• Fiutowski Stanisław, 1993: Opis i analiza warunków dzierżawy w domenach państwowych na Pomorzu w okresie międzywojennym, Maszynopis w Katedrze Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw SGGW, Warszawa.
• Góra Władysław, 1969: Reforma rolna PKWN, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 166-168.
• Grabski Władysław, 1930: Wieś i folwark, Drobne i duże gospodarstwa ze stanowiska ekonomicznego, Warszawa, s. 14.
• Grabski Władysław, 1936: Parcelacja agrarna wobec, struktury i chwili dziejowej Polski, [w] Ekonomista t. IV, Warszawa, s. 19.
• Mały Rocznik Statystyczny RP, 1930: Warszawa, s. 4 i 134.
• Mieszczankowski Mieczysław, 1960: Struktura agrarna Polski międzywojennej, PWN, Warszawa.
• Mieszczankowski Mieczysław, 1983: Rolnictwo II Rzeczpospolitej, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 77.
• Poniatowski Juliusz, 2004: Cele i założenia Reformy Rolnej w dwudziestoleciu Niepodległości, Fundacja „Rozwój SGGW”, Warszawa, s. 13.
• Raport z działalności Agencji Nieruchomości Rolnych na Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa w 2012 r. 2014: Agencja Nieruchomości Rolnych, Warszawa, s. 10.
• Rocznik statystyczny za lata 1946, 1959, 1965, 1980, 1994, 2001, 2003: GUS, Warszawa.
• Roszkowski Wojciech, 1986: Gospodarcza rola większej prywatnej własności ziemskiej w Polsce 1918-1939, SGPiS, Warszawa, s. 131.
• Runowski Henryk, Ziętara Wojciech, 2002: Stan dotychczasowy i rekomendacje na przyszłość w procesie przekształceń własnościowych, [w] Przekształcenia własnościowe w rolnictwie – 10 lat doświadczeń, Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 44-47.
• Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i o zmianie niektórych ustaw z 19.10. 1991 r., Dz.U. Nr 107, poz. 464.
• Ustawa z 15 lipca 1920 r. o wykonaniu reformy rolnej, Dz.U. 1920.70.426.
• Ustawa z 16.09.2011 o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 2011.233.1382.
• Ustawa z dnia 1 lipca 1925 roku, Dz.U.R.P. nr 76, poz. 534.
• Ustawa z dnia 28.12.1925 roku o wykonaniu reformy rolnej, Dz.U. RP 1926.1.1.
• Ziętara Wojciech, 2005: Reformy rolne w Polsce w okresie między i powojenny, [w] Kwestia agrarna w Polsce i na świecie], Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 146.