Polowanie jako forma aktywności człowieka na podstawie średniowiecznych i wczesnorenesansowych źródeł pisanych

• Autorzy: Chmielewska K.

Warianty tytułu

EN

Hunting as an activity based on the medieval written sources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autorka przedstawia specyficzny rodzaj aktywności, jaką było w wiekach średnich i wczesnym renesansie polowanie. Analizuje zaobserwowany w wybranych tekstach źródłowych sposób ujęcia tematu, i stara się stwierdzić, czy polowanie było traktowane również jako aktywność fizyczna. Podstawę źródłową tych rozważań stanowią: łaciński poemat Mikołaja Hussowskiego Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis (Pieśń o żubrze), dwa staroangielskie traktaty łowieckie Juliany Berners On Hunting (O myślistwie) i On Hawkin (O sokolnictwie) oraz łaciński traktat o sokolnictwie De arte venandi cum avibus (O sztuce polowania z ptakami) autorstwa niemieckiego cesarza Fryderyka II Hohenstaufa. Dzieła Juliany Berners zostały napisane w formie praktycznych i raczej pobieżnych poradników skupiających się przede wszystkim na zagadnieniach terminologii używanej w łowiectwie i sokolnictwie. Traktat cesarza Fryderyka to praca naukowa, ukazująca ogrom wiedzy przyrodniczej autora. Według niego sokolnictwo to sztuka, w której siła umysłu i charakteru człowieka pozwala zapanować nad dzikimi i drapieżnymi ptakami. W Pieśni o żubrze Hussowskiego na plan pierwszy przebija się przede wszystkim zachwyt nad pięknem i potęgą ojczystej przyrody. Udział w polowaniach, zdaniem Hussowskiego, pozytywnie wpływa na zdrowie i tężyznę fizyczną.

EN

The author presents a specific kind of activity of the Middle Ages and early Renaissance – hunting. She analyses the point of view of the topic in selected source texts and she tries to define if hunting was treated as a physical activity. The source basis of this work is the Latin poem Carmen de statura, feritate ac venatione bisontis (Song about a bison) by Mikołaj Hussowski, two Old English pieces by Juliana Barnes On Hunting and On Hawking and Latin treaty about hawking De arte venandi cum avibus (About the art of hunting with birds) by the German emperor Frederick II Hohenstauf. The works of Juliana Berners were written in the form of practical and rough manuals focusing on the terms used in hunting and hawking. The treaty by the emperor Frederick is a dissertation showing the wide knowledge of the nature of the author. According to the emperor, hawking is the art, in which the power of mind and person’s character lets him rule over the wild and predatory birds. In the Song about a bison by Hussowski, the major topic is the admiration of the beauty and power of homeland nature. The participation in hunting, in the opinion of Hussowski, improves the fitness and health.

Słowa kluczowe

PL

sredniowiecze; renesans; historiografia; polowania; myslistwo; sokolnictwo

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Rocznik: 2019
• Tom: 02
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.29-41,bibliogr.

Twórcy

autor

Chmielewska K.

• Zakład Historii Starożytnej i Średniowiecznej, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im.Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa

Bibliografia

• Źródła
• Carmen Nicolai Hussoviani de statura, feritate ac venatione bisontis. Impressum per Hieronymum Vietorem Cracoviae Anno Domini MDXXIII Mense Octob. Dostępny w Internecie: http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=3100 [dostęp: 10.09.2018].
• Friderici Romanorum Imperatoris Secundi, De arte venandi cum avibus, wyd. C.A. Willemsen, Lipsiae 1942, vol. 1–2 Dostępny w Internecie: http://www.staff.uni-giessen.de/gloning/at/de-arte-venandi-cum-avibus-1.pdf (t. 1); http://www.staff.uni-giessen.de/gloning/at/de-arte-venandi-cumavibus-2.pdf (t. 2) [dostęp: 10.09.2018].
• Ostroróg J., Myślistwo z ogary, wyd. K. Turowski, Kraków 1859.
• The Boke of Saint Alban by Dame Juliana Berners, ed. W. Blades, London 1901. Dostępny w Internecie: https://archive.org/stream/bokeofsaintalban00bernuoft#page/30 [dostęp: 10.09.2018].
• Literatura
• Almond R., Medieval Hunting, Stroud 2003.
• Backvis C, Mikołaj z Hussowa, [w:] tegoż, Szkice o kulturze staropolskiej, tłum. J. Rogoziński, Warszawa 1975, s. 11–46.
• Barratt A. Women's Writing in Middle English, London – New York 1992.
• Boffei J., Berners [Bernes, Barnes], Juliana (fl. 1460), [w:] Oxford Dictionary of National Biography (Oxford DNB), Oxford University Press. Dostępny w Internecie: http://www.oxforddnb.com/view/article/2255 [dostęp: 10.09.2018].
• Brzozowska A., Carmen de bisonte Mikołaja Hussowskiego – poemat epicki?, „Classica Wratislaviensia” 2010, nr 30, s. 15–39.
• Cardini F., Federico II e il De arte venandi cum avibus, [w:] S. Genuini (red.), Politica e cultura nell’Italia di Federico II, Pisa 1986, s. 213–232.
• Collett B., Late Medieval Englishwomen: Julian of Norwich; Marjorie Kempe and Juliana Berners, Londyn 2007.
• Coppola M.A., Il De arte venandi cum avibus dell'imperatore Federico II di Svevia, „Helikon” 1991–92, nr 31–32, s. 127–188.
• Dobrowolski P., Polowanie w Anglii w XIV wieku: rytuał i topos, „Kwartalnik Historyczny” 1982, R 89, nr 4, s. 581–599.
• Grebner G., Der ‚Liber Introductorius‘ des Michael Scotus und die Aristotelesrezeption: der Hof Friedrichs II. als Drehscheibe des Kulturtransfers, [w:] M. Fansa, K. Ermete (red.), Kaiser Friedrich II. (1194–1250). Welt und Kultur des Mittelmeerraums, Oldenburg 2008, s. 250–257.
• Hands R., Juliana Berners and The Boke of St. Albans, „The Review of English Studies” 1967, t. 18, nr 72, s. 373–386.
• Haskins Ch.C, Adelard of Bath, „The English Historical Review” 1911, nr 26, s. 491–498.
• Haskins Ch.C, Science at the Court of the Emperor Frederick II, „The American Historical Review” 1922, t. 27, nr 4, s. 669–694.
• Haskins Ch.C., The 'De Arte Venandi Cum Avibus' of the Emperor Frederick II, „The English Historical Review” 1921, nr 36, s. 334–355.
• Kasprowicz J., Mikołaja Hussowskiego Pieśń o żubrze i Pan Tadeusz, [w:] tegoż, Dzieła, t. 19–20, Kraków 1930, s. 83–108.
• Krókowski J., Mikołaja Hussowskiego „Carmen de bisonte”, Wrocław 1959.
• Lipoński W., Historia sportu na tle kultury fizycznej, Warszawa 2012.
• Menzel M., Die Jagd als Naturkunst: Zum Falkenbuch Kaiser Friedrichs II., [w:] P. Dilg (red.), Natur im Mittelalter. Konzepte – Erfahrungen – Wirkungen, Berlin 2003, s. 342–359.
• Ogilvie M.B., Women in Science: Antiquity through the Nineteenth Century. A Biographical Dictionary with Annotated Bibliography, Cambridge 1988.
• Pelczar J., Mikołaj Hussowski, jego życie i dzieła. Ustęp z dziejów humanizmu w Polsce, Kraków 1900.
• Rooney A, Hunting in middle english literature, Cambridge 1993.
• Samsonowicz A., Łowiectwo w Polsce Piastów i Jagiellonów, Wrocław – Warszawa – Kraków 1991.
• Samsonowicz A., Łowy – praca, zabawa, obyczaj, [w:] W. Iwańczak, K. Bracha (red.), Człowiek i przyroda w średniowieczu i we wczesnym okresie nowożytnym, Warszawa 2000, s. 141–152.
• Sinko T., Celtis Konrad, [w:] Polski słownik biograficzny, Wrocław 1989, t. 3, s. 226–227.
• Skimina S., Hussowski Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, Wrocław 1962–1964, t. 10, s. 121–123.
• The Cambridge History of English and American Literature in 18 Volumes (1907–21). t. 2. The End of the Middle Ages. Dostępny w Internecie: https://www.bartleby.com/212/1309.html [dostęp 10 września 2018].
• Toubert P., Paravicini Bagliani A. (red.), Federico II e le scienze, Palermo 1994.
• Tucoo-Chala P. „Livre de la chasse”, „Bulletin de la Société des amis du Château de Pau” 1987, nr 108, s. 2–28.
• Tucoo-Chala P., L’art de la pédagogie dans le „Livre de la chasse” de Gaston Fébus, [w:] La chasse au Moyen Âge. Actes du colloque de Nice 22–24 juin 1979, Nice 1980, s. 19–34.

Identyfikatory

DOI

10.16926/sit.2019.02.12