PL
Przeobrażenia flory polnej są zjawiskiem złożonym, o którym decydują czynniki antropogeniczne: zarówno działania agrotechniczne, zwłaszcza związane z ograniczaniem zachwaszczenia, jak również takie, które wpływają na florę pośrednio poprzez zaburzenia wywoływane w sąsiedztwie terenów rolniczych. Rezultat tych oddziaływań pozostaje w związku z lokalizacją siedlisk polnych; zwykle flora terenów położonych w korzystniejszych warunkach fizjograficzno-glebowych jest pod większym wpływem bardziej intensywnych metod gospodarowania i pozostałych czynników kształtujących jej skład. W pracy określono stopień synantropizacji i stopień modernizacji flory chwastów towarzyszących zbożom w siedliskach zlokalizowanych na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Wykazano, że w siedlisku położonym w najbardziej korzystnych warunkach fizjograficzno-glebowych na Pogórzu Wielickim flora posiada największy stopień przeobrażenia, wyrażony wskaźnikiem synantropizacji. Niewielkie zwiększenie jego wartości w okresie około 25 lat świadczy zarazem o relatywnie niskim wzroście intensywności oddziaływań antropogenicznych w tych warunkach. Flora polna terenów usytuowanych w wysuniętej na południe części obszaru badań (Beskid Wyspowy i Gorce) wykazuje mniejszy stopień przeobrażenia, czego powodem mogą być mniej sprzyjające warunki gospodarowania. Jednakże i tam dał się zauważyć wyraźny wpływ czynników prowadzących do jej wzbogacenia w gatunki obcego pochodzenia. Szczególnie wyraźne zmiany dotyczą stopnia modernizacji flory, który w siedliskach o gorszych warunkach gospodarowania osiągnął wartość około trzykrotnie większą w stosunku do stanu w latach 80-tych XX wieku. Świadczy to o nieuchronności przeobrażeń flory polnej, które ujawniają się w jej wzbogacaniu w gatunki obcego pochodzenia, przybywające współcześnie (kenofity). Epekofity zastępują w badanych florach archeofity, które są najbardziej narażone na niekorzystne oddziaływania antropogeniczne. Stwierdzone przeobrażenia flory polnej obszaru badań świadczą także o dużych możliwościach przystosowawczych najnowszych przybyszów do mniej korzystnych warunków siedliskowych.
EN
Transformations in segetal flora are complex phenomena determined by both agrotechnical activities, especially those involving weed control, and other anthropogenic factors. The latter indirectly influence the flora by creating disturbances on areas adjacent to the farmlands. The outcome of these influences depends on the location of segetal habitats; areas characterized by more favourable physiographic and soil conditions are usually more affected by intensive farming practices and factors that influence the segetal flora indirectly. In this work, we assessed synanthropization and modernization levels of cereal weed flora in habitats located in the Outer Western Carpathians. It has been shown that the habitat with best physiographic and soil conditions, located in the Podgórze Wielickie range, maintains the highest level of flora transformation, what is made evident by synanthropization degree. At the same time, their moderate increase during the period of about 25 years suggests a relatively small increase in the anthropogenic activity intensity under these conditions. Segetal flora on terrains located in the southern part of the research area (Beskid Wyspowy and Gorce Mts.) shows a lesser degree of anthropogenic change, what may be caused by less favourable conditions for agriculture. However, even in this area we saw a clear influence of factors which brought about the inclusion of alien species into local flora. The change is especially evident when flora modernization degree is concerned. In habitats characterized by worse farming conditions, its value nearly tripled relative to their state in the 1980s. It is a proof of inevitable transformations in the segetal flora, which are made evident by the inclusion of alien species arriving presently (kenophytes). In examined floras, epecophytes take the place of archaeophytes, which are more susceptible to adverse anthropogenic influence. Observed anthropogenic transformations in segetal flora of the area suggest that the „newcomers” are highly adaptable, also to less favourable habitat conditions.