Flora segetalna upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Część II. Przeobrażenia antropogeniczne flory segetalnej upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania

• Autorzy: Dabkowska T. , Grabowska-Orzadala M.

Warianty tytułu

EN

Segetal flora of cereal crops in habitats of the Outer Western Carpathians characterized by unfavourable farming conditions. Part II. Anthropogenic transformations in segetal flora of cereal crops in habitats characterized by unfavourable farming conditions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeobrażenia flory polnej są zjawiskiem złożonym, o którym decydują czynniki antropogeniczne: zarówno działania agrotechniczne, zwłaszcza związane z ograniczaniem zachwaszczenia, jak również takie, które wpływają na florę pośrednio poprzez zaburzenia wywoływane w sąsiedztwie terenów rolniczych. Rezultat tych oddziaływań pozostaje w związku z lokalizacją siedlisk polnych; zwykle flora terenów położonych w korzystniejszych warunkach fizjograficzno-glebowych jest pod większym wpływem bardziej intensywnych metod gospodarowania i pozostałych czynników kształtujących jej skład. W pracy określono stopień synantropizacji i stopień modernizacji flory chwastów towarzyszących zbożom w siedliskach zlokalizowanych na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Wykazano, że w siedlisku położonym w najbardziej korzystnych warunkach fizjograficzno-glebowych na Pogórzu Wielickim flora posiada największy stopień przeobrażenia, wyrażony wskaźnikiem synantropizacji. Niewielkie zwiększenie jego wartości w okresie około 25 lat świadczy zarazem o relatywnie niskim wzroście intensywności oddziaływań antropogenicznych w tych warunkach. Flora polna terenów usytuowanych w wysuniętej na południe części obszaru badań (Beskid Wyspowy i Gorce) wykazuje mniejszy stopień przeobrażenia, czego powodem mogą być mniej sprzyjające warunki gospodarowania. Jednakże i tam dał się zauważyć wyraźny wpływ czynników prowadzących do jej wzbogacenia w gatunki obcego pochodzenia. Szczególnie wyraźne zmiany dotyczą stopnia modernizacji flory, który w siedliskach o gorszych warunkach gospodarowania osiągnął wartość około trzykrotnie większą w stosunku do stanu w latach 80-tych XX wieku. Świadczy to o nieuchronności przeobrażeń flory polnej, które ujawniają się w jej wzbogacaniu w gatunki obcego pochodzenia, przybywające współcześnie (kenofity). Epekofity zastępują w badanych florach archeofity, które są najbardziej narażone na niekorzystne oddziaływania antropogeniczne. Stwierdzone przeobrażenia flory polnej obszaru badań świadczą także o dużych możliwościach przystosowawczych najnowszych przybyszów do mniej korzystnych warunków siedliskowych.

EN

Transformations in segetal flora are complex phenomena determined by both agrotechnical activities, especially those involving weed control, and other anthropogenic factors. The latter indirectly influence the flora by creating disturbances on areas adjacent to the farmlands. The outcome of these influences depends on the location of segetal habitats; areas characterized by more favourable physiographic and soil conditions are usually more affected by intensive farming practices and factors that influence the segetal flora indirectly. In this work, we assessed synanthropization and modernization levels of cereal weed flora in habitats located in the Outer Western Carpathians. It has been shown that the habitat with best physiographic and soil conditions, located in the Podgórze Wielickie range, maintains the highest level of flora transformation, what is made evident by synanthropization degree. At the same time, their moderate increase during the period of about 25 years suggests a relatively small increase in the anthropogenic activity intensity under these conditions. Segetal flora on terrains located in the southern part of the research area (Beskid Wyspowy and Gorce Mts.) shows a lesser degree of anthropogenic change, what may be caused by less favourable conditions for agriculture. However, even in this area we saw a clear influence of factors which brought about the inclusion of alien species into local flora. The change is especially evident when flora modernization degree is concerned. In habitats characterized by worse farming conditions, its value nearly tripled relative to their state in the 1980s. It is a proof of inevitable transformations in the segetal flora, which are made evident by the inclusion of alien species arriving presently (kenophytes). In examined floras, epecophytes take the place of archaeophytes, which are more susceptible to adverse anthropogenic influence. Observed anthropogenic transformations in segetal flora of the area suggest that the „newcomers” are highly adaptable, also to less favourable habitat conditions.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 559
• Opis fizyczny: s.33-41,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dabkowska T.

• Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie

autor

Grabowska-Orzadala M.

• Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie

Bibliografia

• Albrecht H. 1995. Changes in the arable weed flora of Germany during last five decades. Proc. 9lh EWRS Symp. „Challenges for weed science in a changing Europe”, Budapest, 10-12 VII 1995: 41-48.
• Baessler C., Klotz S. 2006. Effects of changes in agricultural land-use on landscape structure and arable weed vegetation over the last 50 years. Agric. Ecosys. Environ. 115(1-4): 43-50.
• Dąbkowska T., Łabza T., Krańska A. 2007a. Zmiany we florze chwastów segetalnych w latach 1993-2005 zagrożonych na rędzinie brunatnej Wyżyny Miechowskiej. Fragm. Agron. 24(3): 55-61.
• Dąbkowska T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Łabza T. 2007b. Zachwaszczenie upraw zbóż w gospodarstwach ekologicznym, konwencjonalnym i intensywnym na wybranych przykładach z Małopolski. Pam. Puł. 145: 5-16.
• Domańska H., Wójcik Z. 1974. Wpływ działalności człowieka na zbiorowiska roślinne pól uprawnych, w: Rejonizacja chwastów segetalnych dla potrzeb rolnictwa. IUNG, Puławy R(82): 13-23.
• Dostatny D.F. 2007. Zagrożenia różnorodności w zespole Caucalido-Scandicetum. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 517: 267-276.
• Grabowska-Orządała M. 2011. Zachwaszczenie upraw zbóż i jego zmiany w czasie w wybranych siedliskach Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 559: 53-45.
• Grabowska-Orządała M., Dąbrowska T. 2011. Flora segetalna upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. I. Spektrum geograficzno-historyczne flory segetalnej jako wyraz wpływu niekorzystnych czynników siedliskowych i oddziaływań antropogenicznych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 559: 67-77.
• Heller K., Adamczewski K. 2002. Zmiany w zachwaszczeniu wywołane zmianami w agrotechnice roślin i zmianami klimatycznymi. Progr. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 42(1): 350-357.
• Hochół T. 1998. Występowanie gatunków zagrożonych we florze segetalnej doliny Łososiny w Beskidzie Wyspowym. Acta Univ. Lodz., Folia Bot. 13: 247-256.
• Hochół T. 2001. Flora i zbiorowiska chwastów zbóż w Beskidzie Wyspowym w zależności od usytuowania siedlisk w rzeźbie terenu. Fragm. Agron. 18(3): 7-121.
• Hołdyński C. 1991. Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. 403, Agricultura 51, Suppl. B: 51 ss.
• Hyvönen T., Huusela-Veistola E. 2008. Arable weeds as indicators of agricultural intensity - a case study from Finland. Biol. Conserv. 141(11): 2857-2864.
• Kornaś J. 1972. Rozmieszczenie i ekologia rozsiewania się chwastów w zespołach polnych w Gorcach. Acta. Agrobot. 25(1): 5-67.
• Kornaś J. 1987. Zmiany roślinności segetalnej w Gorcach w ostatnich 35 latach. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 15: 7-26.
• Korniak T. 1992. Ekspansywne gatunki chwastów segetalnych w północno-wschodniej części Polski. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261, Sesja Nauk. 33: 27-36.
• Krawiecowa A. 1968. Udział apofitów i antropofitów w spektrum geograficznym floty Gór Opawskich (Sudety Wschodnie). Mat. Zakł. Fitosocj. Stos. UW, Warszawa 25: 97-107.
• Łabza T. 1994. Ekologiczne i rolnicze aspekty zachwaszczenia upraw zbożowych i okopowych w województwie krakowskim. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozpr. 194: 122 ss.
• Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1995. Zachwaszczenie upraw zbożowych na dwóch wybranych rozłogach pól w latach 1977-1993. Probl. Zagosp. Ziem Górskich PAN 38: 45-54.
• Łabza T., Hochół T., Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 2003. Zmiany we florze odłogów i sąsiadujących z nimi pól uprawnych w latach 1993-2001. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 490: 143-152.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1995. Zachwaszczenie upraw zbożowych w zależności od położenia pól w terenie górskim. Acta. Agrobot. 48(1): 15-24.
• Tokarska-Guzik B. 2005. The establishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. Wyd. UŚ, Katowice: 192 ss.
• Warcholińska A.U. 1994. List of threatened segetal plant species in Poland, w: Anthropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Mochnacký S. and Terpó A. (red.). Proc. Int. Conf., Sátoraljaújhely 22-26 VIII 1994: 206-219.
• Wika S., Chwastek E. 2007. Wstępne badania nad składem gatunkowym i udziałem antropofitów w agrocenozach Pogórza Cieszyńskiego, w: Spontaniczna flora i roślinność na obszarach wyłączonych z użytkowania rolniczego. Acta Bot. Warm. Masur. 4: 333-337.
• Wójcik Z. 1968. Udział apofitów i antropofitów w zbiorowiskach segetalnych Mazowsza. Mat. Zakł. Fitosocj. Stos. UW, Warszawa-Białowieża 25: 109-122.
• Zając M. 1992. Stosunki geobotaniczne południowej części Kotliny Oświęcimskiej i zachodniej części Pogórza Śląskiego. Cz. IV. Antropogeniczne przemiany flory. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 3: 7-16.