Potrzeba wykorzystania historycznych danych w aspekcie wyznaczania warunków referencyjnych rzek i potoków

• Autorzy: Nawiesniak M. , Strutynski M. , Hernik J.

Warianty tytułu

EN

The need for the use of historical data in the context of determining the reference conditions of rivers and streams

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej (RDW) najważniejszym działaniem gospodarki wodnej jest przeciwdziałanie zanieczyszczeniu wód i osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do końca roku 2015. Dla określenia stanu ekologicznego wód należy ustalić warunki referencyjne dla wyznaczonych 26 typów cieków oraz współczynnik jakości ekologicznej EQR. Aby taka ocena została prawidłowo przeprowadzona, należy uwzględnić dane o jak najmniejszej ingerencji człowieka w ekosystemy cieków. Przy określaniu warunków referencyjnych ważne jest zatem, aby wykorzystać dane historyczne. Najpowszechniejszymi materiałami historycznymi, których używa się podczas analizy zachodzących zmian w korycie cieku, są mapy topograficzne, uwzględniają one jednak tylko układ poziomy danego cieku. Analizowanie zmian w układzie pionowym jest znacznie bardziej problematyczne ze względu na trudności z dostępnością danych bądź ich brakiem. Celem artykułu jest przedstawienie potrzeby, a zarazem problemu związanego z wykorzystywaniem danych historycznych, przy wyznaczaniu warunków referencyjnych.

EN

According to the requirements of Water Frame Directive of European Union (WFD), one of the most important problem of water management is counteract of contamination on water bodies condition and achievement good conditions all waters by the end of year 2015. Good surface water status means the status achieved by a surface water body when both its ecological and its chemical status are at least good. To determine the ecological status, both the reference conditions for 26 types of rivers and the ecological quality ratio EQR should be made. To correctly determine estimations, data with the smallest human interactions in the ecosystems should be included. It is important to use to determine these reference conditions. The most common source materials are topographic and cadastral maps, which are used in the analysis of changes in the riverbed. However, they include only the horizontal layout of the river. Analyzing changes in the vertical layout is more problematic, because of the difficulty of the availability or lack of data. The aim of this paper is present the needs and also the problems of the use of historical data to determine the reference conditions.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka wodna; cieki wodne; typologia; rzeki; potoki; warunki referencyjne; metody wyznaczania; dane historyczne; wykorzystanie

EN

water management; watercourse; typology; river; stream; reference condition; historical data; use

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.59-67,fot.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Nawiesniak M.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ul.Balicka 253c, 30-149 Kraków

autor

Strutynski M.

• Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Hernik J.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ul.Balicka 253c, 30-149 Kraków

Bibliografia

• Błachuta J., Czoch K, Kulesza K, Picińska-Fałtynowicz J., 2005. Typologia rzek i strumieni Polski. W: Mat. Konf. „Wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej: Ocena statusu ekologicznego wód w Polsce", Łódź 7-9.12.2005.
• BlaszczakT.,2005. Ramowa Dyrektywa Wodna: Strategia wdrażania. [W:] GlaeserB., Sekścińska, A., Löser, N. (red.). Integrated Coastal Zone Management at the Szczecin Lagoon: Exchange ofexperiences in the region. Coastline Reports 6. EUCC - The Coastal Union Leiden, 87-99.
• Czaban S., 2008. Klasyfikacjajakości wód powierzchniowych w Polsce. Infrastr. Ekol. Ter. Wiejs. 9, 259-269.
• Czoch K., Kulesza K, 2006. Warunki referencyjne specyficzne dla typów cieków w Polsce jako podstawa do prac nad oceną ekologicznego stanu wód płynących. Infrastr. Ekol. Ter. Wiejs. 4(1), 131-142.
• Directive 2000/60/WE of the European Parliament and the Coucil of 23 Oct. 2000 establishing a Framework for Community action in the field ofwater policy,
• lilies J., 1978. Limnofauna Europaea. Wyd. 2. G. Fischer-Verlag Stuttgart.
• Ilnicki P., Górecki К., Lewandowski P., Sojka M., Grzybowski М., Krzemińska А., 2011. Charakterystyka elementów hydromorfologicznych cieków sztucznych przy użyciu metody MHR. Acta Sci. Pol., Formatio Circumuectus 10(1), 17-32.
• Kamykowska M., Kaszowski L., Krzemień K, 1999. River channel mapping instruction, key to the river bed description. [W:] River channels - pattern, structure and dynamics. Red. K. Krzemień. Pr. Geogr. 104, 9-26.
• Krzemień К., 2006. Badania struktury i dynamiki koryt rzek Karpackich. Infrastr. Ekol. Ter. Wiejs. 4(3), 25-36.
• Nawrot J., 2011. Stan ekologiczny i stan chemiczny - nowe pojęcia w ochronie wód powierzchnio­wych. Mat. Konf. „Stan środowiska w regionie - badania, gospodarka, inwestycje", Rzeszów 13.10.2011.
• Plit J., 2006. Analiza historycznajako źródło informacji o środowisku przyrodniczym. Probl. Ekol. Krajobr. XVI, 217-226.
• Plit J., 2010. Zmiany koryta Niemna w ciągu 200 lat (na odcinku od Hożej do Mielnika). Pr. Kom. Krajobr. Kultur. (Sosnowiec) 13.
• Radecki-Pawlik A., 2011. Hydromorfologia rzek i potoków górskich. Działy wybrane. Wyd. Uniwersytetu Rolniczego Kraków.
• Rychter J., 1894. Roboty Wodne. Cz. I. Pomiary Wodne. Rowy i Kanały -Atlas. Nakładem Autora Lwów.
• Rychter J., 1894. Roboty wodne. Cz. I. Pomiary wodne. Rowy i kanały - Tekst. Nakładem Autora Lwów.
• Soszka H., 2009. Ocena jakości wód w Polsce w świetle wymagań unijnych. Zjazd Hydrobiologów Polskich, Uniwersytet Przyrodniczy Lublin 9-12.09.2009.
• Wiejaczka Ł., Kijowska M., 2011. Zmiany położenia dna koryt rzek karpackich w świetle analizy stanów niskich. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 12, Kieleckie Towarzystwo Naukowe Kielce, 137-143.
• Wyżga В., Zawiejska J., Radecki-Pawlik A., 2008. Określenie wielkości wcięcia się rzek i jego wpływu na hydraulikę przepływów wezbraniowych - przykłady z rzek karpackich. Landform Analysis 9, 402-405.