Funkcjonowanie populacji łosia w Polsce

• Autorzy: Raczynski J. , Ratkiewicz M.

Warianty tytułu

EN

The functioning of the moose population in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Naturalny, postglacjalny zasięg łosia (Alces alces) w Europie ulegał w czasach historycznych kurczeniu się i doszło do ekstynkcji tego gatunku w Europie zachodniej. W Polsce łoś uniknął zagłady i w efekcie na terenie naszego kraju uformował się zachodni skraj naturalnego zasięgu tego gatunku. W okresie powojennym, poza prawdopodobnie reliktową populacją w dolinie Biebrzy, pogłowie łosia w Polsce rozwinęło się w następstwie procesu europejskiej progresji tego gatunku, dzięki imigracji ze wschodu, okresowej ochronie, a następnie umiarkowanej eksploatacji łowieckiej. Wzrost liczebny populacji, największy w latach 60. i 70. XX wieku doprowadził do szczytu liczebności w 1981 roku (6200 osobników) i rozprzestrzenienia się łosi na całym niżu Polski, aż do zachodniej granicy. Następny, 20-letni okres redukcji jeleniowatych w Polsce, uzasadniany potrzebą redukcji szkód w lasach, stał się realnym zagrożeniem egzystencji gatunku i zaniku ostoi łosia w zachodniej i centralnej Polsce. Ostatnie 10 lat obowiązywania moratorium na odstrzał łosi pozwoliło odtworzyć liczebność gatunku i wzmocniło jego populacje w północno-wschodniej Polsce. Dalsze losy łosia w Polsce zależeć będą od opracowywanej obecnie strategii ochrony i gospodarowania jego populacjami. Strategia ta, oparta na wynikach badań naukowych i dobrej praktyce, pozwoli na sformułowanie nowych zasad zarządzania tym cennym gatunkiem.

EN

The natural range of the moose, Alces alces in Europe had been reduced during historical times and the species became extinct in western Europe. In Poland, being the edge of the species' natural range the moose population survived in the wild. After the Second World War, the moose was critically endangered in Poland. Fortunately, its number considerably increased, most probably due to immigration of large numbers of individuals from the former Soviet Union and the demographic expansion of autochthonous, relic population at the Biebrza valley. Starting for 1952 the species was strictly protected and in 1967, when population was about 600 individuals, the sustainable harvest (hunting) was established. Demographic expansion of moose populations continued through 60. and 70-ties of the XXth century and resulted in its maximum (ca 6200 individuals) in 1981. The moose was present at Polish lowlands and reached the German boundary. Unfortunately, overhunting that continued for over 20 years became a considerable threat to a species and their numbers were reduced by over 70%. Many populations in western and central Poland became extinct till 2001. The reduction was explained by demands of forest protection, as moose in Poland caused significant damages in young-growth forests. As the species became endangered, no hunting is allowed since 2001. This decision of the Ministry of Environment resulted in the recovery of moose populations and the species is now abundant, especially in eastern part of Poland. The future of the moose in Poland will depend on "The strategy for moose protection and management", being prepared by a team of scientists, National Forest Holding and Polish Hunting Association. This evidence based-management plans should help to maintain viable populations and lower the damages in young-growth forests as well as the risk of car accidents with moose.

Słowa kluczowe

PL

Polska; zwierzeta dziko zyjace; los; Alces alces; populacje zwierzat; rozwoj populacji; gospodarowanie populacja; ochrona zwierzat

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Animal Science
• Rocznik: 2011
• Tom: 50
• Opis fizyczny: s.51-56,bibliogr.

Twórcy

autor

Raczynski J.

• Instytut Biologii, Uniwersytet w Białymstoku, ul.Świerkowa 20B, 15-950 Białystok

autor

Ratkiewicz M.

Bibliografia

• BOBEK B., CIEPLUCH Z., MERTA D., ZA­JĄC R., 2004: Analiza kształtowania się popu­lacji łosia (Alces alces L.) w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu oraz próby określenia kierun­ków gospodarowania tą populacją. 41-53. [w:] Sytuacja populacji łosia w Polsce. Biebrzański Park Narodowy, Osowiec - Twierdza.
• BRINCKEN J., 1826: Memoire descriptif sur la Foret imperial de Bialowieza en Lithuanie. N. Glucksberg, Warszawa.
• DANILOV PI., 1987: Population dynamics of moose in USSR (Literature survey, 1970-1983). Swedish Wildlife Research, Suppl. 1: 503-523.
• DZIĘCIOŁOWSKI R., PIELOWSKI Z., 1975: Łoś. PWRiL, 1-215. Warszawa.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 1998: Eko­logiczna i łowiecka sytuacja łosia w zachodniej i północnej Polsce w okresie spadku liczebności 1990-1998. (msc.) Zarząd Główny PZŁ, War­szawa.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 2001a: Der Elch im naturnahen Landschaftsbild des Bieb- rzatales. Natur- u. Kulturlanschaft 4: 367-374. Höxter-Jena.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 2001b: Sy­tuacja łosia w Polsce, zagrożenia i program od­budowy jego pogłowia. Chrońmy Przyr. Ojcz. 4: 35-55.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 2001c: Łoś - czas na działanie (3). Ostojowa strategia od­budowy pogłowia i trwałego użytkowania zaso­bów łosia w Polsce. Łowiec Polski, 7: 18-21.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 2002: Die Bedeutung der polnischen Elchpopulation (Al­ces alces) bei der Wiederbesiedlung des Areals in Mitteleuropa. Artenschutzreport 12: 38-42.
• GĘBCZYŃSKA Z., RACZYŃSKI J., 2004: Łoś w Kotlinie Biebrzańskiej. [w:] Sytuacja popula­cji łosia w Polsce. Biebrzański Park Narodowy, Osowiec-Twierdza, 5-19.
• GŁOWACIŃSKI Z., 1997: Nowe kategorie IUCN/ WCU dla gatunków zagrożonych i ginących. Chrońmy Przyr. Ojcz. 53.1: 60-66.
• GÖRNER M., 2004: Elche (Alces alces) in Ost­deutschland und mögliche Lebensräume. Säu- getierkundliche Informationen 5.29: 477-492.
• HEPTNER V.G., NASIMOVICH A.G., BAN­NIKOV A.G., 1961: Los, sokhatyj. [w]: V.G. Heptner, N.P. Naumov - Red. Mlekopitajush- chije Sovetskogo Sojuza. T. 1. Parnokopytnyje i neparnokopytnyje. 220-298. Vysshaja Skola. Moskva.
• KOMENDA E., 2006: Łoś widziany oczami le­śnika. 43-54. [w:] Czy jest miejsce dla łosia? J. Raczyński (red.) Supraśl.
• LEISTE J., 2005: Ostpreussen - Elche. Im Auf und Ab der Geschichte. Wild u. Hund. 16: 21-24.
• NOWAK E., 1975: Die Ausbreitung der Tiere. Neue Brehm Bücherei. 1-480. Wittenberg-Lu­therstadt.
• RACZYŃSKI J., 2006: Łoś w Polsce - stan i per­spektywy. 25-41. [w:] J. Raczyński (red.): Czy jest miejsce dla łosia? Stowarzyszenie Uroczy­sko. Supraśl.
• RANDVEER T., HEIKKILA R., 1996: Damage caused by moose (Alces alces L.) by bark strip- ping of Picea abies. Scandinavian Journal of Forest Research 11: 153-158.
• RÜLCKER J., STÄLFELT F., 1986: Das Elchwild: Naturgeschichte, Ökologie, Hege und Jagd d. europ. Elches, Parey, 1-285, Hamburg-Berlin.
• ŚWISŁOCKAM., RATKIEWICZ M., BORKOWS­KA A., KOMENDA E., RACZYŃSKI J., 2008: Mitochondrial DNA diversity in moose, Alces alces from Northeastern Poland: evidence for admixture in bottlenecked relic population in the Biebrza valley. Ann. Zool. Fenn. 45: 360-365.