Devonian foraminifers from Wydryszów (Holy Cross Mountains)

• Autorzy: Duszynska S.

Warianty tytułu

PL

Otwornice dewońskie z Wydryszowa (Góry Świętokrzyskie)

RU

Devonskie foraminifery Vydryshova (Sventokrzhiskie gory)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Seven species of Foraminifera are described from the Couvinian of Wydryszów, four of which are considered new. These are: Hyperammina couviniana. Ammodiscus similis, Reophax wydryszowiensis and Pseudopalmula polonica.

PL

Autorka opisuje 7 gatunków otwornic, znalezionych w osadach marglistych kuwinu, w miejscowość Wydryszow. Występują tu 4 nowe gatunki: Hyperammina couviniana. Ammodiscus similis, Reophax wydryszowiensis i Pseudopalmula polonica.Dalsze 3 gatunki znane są juz z literatury : Semitextularia thomasi występuje w żywecie Polski w profilu Grzegorzowice-Skały i w Czechosłowacji, w dewonie górnym - w Ameryce, w stanie Iowa , oraz w ZSRR, w rejonie woroneżskim; Pseudopalmula palmuloides znana jest z górnego dewonu Ameryki, w stanie Iowa , jak również w ZSRR, w rejonie woroneżskim; Pseudopalmula aff. extremitata znana jest z franu ZSRR, w rejonie woroneżskim.Otwornice dewońskie na terenie Polski były znane dotychczas tylko z łupku brachiopodowego w profilu Grzegorzowice-Skały, gdzie stwierdzono 3 gatunki ; w Wydryszowie natomiast występuje ich 7. Są one lepiej zachowane, a mianowicie nie są wypełnione tlenkami żelaza, co ułatwia badania. Spośród tych siedmiu gatunków, opisanych z Wydryszowa, cztery były znane w dewonie,lecz w piętrach młodszych (żywet , fran, famen). Pozostałe trzy są nowe i należą do rodzajów : Hyperammina, Ammodiscus i Reophax . Rodzaje Hyperammina Ammodiscus, których dwa gatunki opisano w niniejszej pracy, dotychczas nie były cytowane z dewonu. Znano je z syluru, a następnie od karbonu wzwyż. Znalezienie wymienionych rodzajów w dewonie Wydryszowa wypełnia zatem tę lukę. Także znalezienie Reophax w kuwinie pozwala na przesunięcie dolnej granicy występowania tego rodzaju, znanego dotychczas dopiero od karbonu. Poniżej podane są diagnozy nowych gatunków. Hyperammina couviniana n.sp. (fig.1) Skorupka jednokomorowa w postaci rurki, nieco wygiętej, zwykle otwartej na obu końcach. Jeden koniec jest trochę węższy, drugi zaś nieco szerszy. Ujście znajduje się na całej średnicy rurki. Początek rurki jest najczęściej nie zachowany. Koniec adapikalny jednego okazu jest zamknięty i nieco rozdęty ; być może, że rozszerzenie to odpowiada prolokulusowi, chociaż nie jest ono wyraźnie odgraniczone. Ściany zbudowane są z bardzo drobnych ziarnek kwarcu i spoiwa krzemionkowego . Ammodiscus similis n.sp . (fig.2) Skorupka zlepieńcowata okrągła, plaska, pośrodku nieco wklęsła, utworzona przez rurkę zwiniętą planispiralnie, tworzącą 5-7 skrętów. Przy prolokulusie skręty są węższe, przy ujściu zlekka się rozszerzają i trochę zachodzą na siebie. Ujście zaokrąglone. Ścianki zabudowane są z drobnych ziarnek kwarcu i lepiszcza krzemionkowego. Reophax wydryszowiensis n. sp. (fig.3 i pl. I) Skorupka zlepieńcowata, jednoseryjna, dwu- lub trójkomorowa. Ścianka zbudowana z dużych kanciastych ziarnek kwarcu bez śladów obtoczenia. Lepiszcze krzemionkowe, przekrystalizowane, mikrokrystaliczne, niezbyt obfite. Badania szlifów wykazały, że grubość ścianek skorupki równa jest grubości pojedynczego ziarna kwarcu. Wielkość poszczególnych ziaren jest rożna , waha się w granicach od 6 do 78, a długość - od 24 do 47u. Ziarna kwarcu położone są względem siebie mniej lub więcej równolegle. Powierzchnia wewnętrzna i zewnętrzna ścianki jest chropowata. Prolokulus kulisty, o średnicy 0,03-0,34 mm. Komory są zaokrąglone , o wzrastającej w kierunku ujścia objętości. Poszczególne komory stykają się bezpośrednio ze sobą, łącząc się głębokim szwem. Ostatnia komora ma kształt gruszkowaty i szyjkę z terminalnym zaokrąglonym ujściem. Pseudopalmula polonica n.sp . (fig.7) Skorupka trójkątna o zaokrąglonych narożach, dwuseryjna, spłaszczona, złożona z 8-11 komór mocno wydłużonych, trochę wygiętych. Każda komora jest podzielona poprzecznymi przegrodami na szereg wtórnych komórek. Szerokość poszczególnej komórki jest prawie równa grubości przegrody poprzecznej. Zewnętrzna powierzchnia skorupki jest wyraźnie poprzecznie prążkowana. Komory przy prolokulusie są krótkie, w. kierunku ujścia wydłużają się. Szwy nieco wgłębione. Prolokulus okrągły, duży, o średnicy 0,11 do 0,07 mm. Ujście na końcu ostatniej komory, niezbyt widoczne. Ścianki zbudowane są z kryptokrystalicznego kalcytu.

RU

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1959
• Tom: 04
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.71-89,fig.,ref.

Twórcy

autor

Duszynska S.

Bibliografia

• BYKOVA, E. V. 1952. Foraminifery devona Russkoj platformy i Priuralia. - Trudy VNIGRI, nov. ser., 60,5-64, Moskva-Leningrad.
• BYKOVA, E. V. & POLENOVA, E. N. 1955. Foraminifery, radiolarii i ostrakody devona volgo-uralskoj oblasti. - Ibidem, 87, 5-190.
• COPELAND, M. J . & KESLING, R. W. 1955. A new occurrence of Semitextularia thomasi Miller & Carmer , 1933. - Contr. Mus. Palaeont. Univ.Michigan, 12, 7, 105-112, Ann Arbor.
• CUSHMAN, J. A. 1948. Foraminifera, their classification and economic use . 4th ed .,1-478. Harvard Univ. Press. Cambridge, Mass.
• CUSHMAN, J . A. & STAINBROOK, A. M. 1943. Some Foraminifera from the Devonian of Iowa. - Contr. Cushm. Labor. Foram. Res., 19, 4, 73-79, Sharon.
• CZARNOCKI, J . 1950. Geologia regionu łysogorskiego w związku z zagadnieniem rud żelaza w Rudkach (Geology of the Łysa Góra region - Święty Krzyż Mountains – In connection with the problem of iron ores at Rudki). P. Inst. Geol., Prace, 1, 1-404, Warszawa.
• DUNN, P . H., 1942. Silurian Foraminifera of the Mississippi Basin. - J. Palaeont . 16, 3, 317-342, Menasha.
• DUSZYŃSKA, ST. 1956. Foraminifers from the Middle Devonian of the Holy Cross Mountains. - Acta Palaeont. Pol., 1, 1, 23-34,Warszawa.
• ELLIS, B. F. & MESSINA, A. R. 1940-1957. Catalogue of Foraminifera . - Amer.Mus.Nat. Hist., New York.
• LECOMPTE, M. 1955. Couvinien ou Eifelien . - Bull.Inst.Roy.Sci.Nat.Belgique, 54, 1-16, Bruxelles.
• MILLER, A. K. & CARMER, A. M. 1933. Devonian Foraminifera from Iowa. J. Palaeont., 7, 4, 423-431, Menasha.
• PAJCHLOWA, M. 1957. Dewon w profilu Grzegorzowice-Skały (The Devonian in the Grzegorzowice-Skały section).- Inst. Geol., Bul, 122, 145-254, Warszawa.
• PLUMMER, H. J . 1944. Smaller Foraminifera in the Marble Falls , Smithwick, and Lower Strawn Strata around the Llano Uplift in Texas. - Contr. Geol, Univ. Texas, 4401, 1, 209-265, Austin.
• POKORNY,V. 1951. The Middle Devonian Foraminifera of Celechovice, Cechoslovakia. - Vestn. Kral. Ceske Spol. Nauk, Tr . Mat.-Prir., 9, 1-29, Praha. -1954. Zaklady zoologicke mikropaleontologie . 1-651 , Praha. -1956. Semitextulariidae, a new family of Foraminifera. - Univ . Carolina, Geol. 2, 3, 279-286, Praha.