Marsz zimowy „Huculskim Szlakiem II Brygady Legionów Polskich” 1934-1939

• Autorzy: Dylag D.

Warianty tytułu

EN

The military ski patrol marche „Hutsul’s Rout of the II Brigade of Polish Legions” during the 1934-1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Działania zbrojne Legionów Polskich podczas zimowej kampanii karpackiej przełomu 1914/1915 r., a w szczególności utworzenie w Gorganach tzw. Rzeczypospolitej Rafajłowskiej, stały się w okresie międzywojennym punktem wyjścia dla organizacji wojskowych rajdów narciarskich w polskich Karpatach Wschodnich. W 1934 r. zorganizowano pierwszy marsz zimowy, którego trasa prowadziła od Rafajłowej do Worochty na pograniczu Gorganów i Czarnohory; w następnych latach poszerzono zasięg oddziaływania o sąsiednie grupy Beskidów Pokucko-Bukowińskich. Dodatkowo wprowadzono elementy rywalizacji czasowej, jak również strzeleckiej. Nawiązując do historycznej współpracy huculskiej ludności miejscowej, umożliwiono także udział zespołów cywilnych rekrutujących się z różnych środowisk (górale huculscy, podhalańscy czy śląscy) i stowarzyszeń turystycznych (PTT) czy narciarskich (PZN). Marsze zimowe miały nie tylko cele turystyczne i sportowe, ale pełniły funkcje integrujące ludność huculską z polską państwowością i podnosiły jej sytuację ekonomiczną (m.in. dzięki wynajmowanym kwaterom, żywieniu czy możliwości sprzedaży rękodzieła). Wśród imprez towarzyszących należy wymienić m.in. narciarski Puchar Czarnohorski PTT czy trójmecz z udziałem zespołów zagranicznych z Czechosłowacji i Rumunii.

EN

The origins of Military Ski Patrol Marches called „Hutsul’s rout of the II Brigade of Polish Legions” organized in Polish Eastern Carpathians during interwar period were the fights of the Polish Legions during the first world war, especially Carpathian Campaign in the winter of 1914/1915 r., as well as, creation in the Gorgan Mountain the Republic of Rafajłowa. In 1934 there was organized first military winter ski march, which rout led from Rafajłowa to Worochta on borderland Gorgan Mountains and Czarnohora Mountains. The next events there were performed in neighboring groups of Beskid Mountains also. Additionally, elements of rivalry as the best time to reach a finish line as also shooting were introduced during the military rallies. In the Military Patrol Ski Marches took part not only military patrols but also civil teams which was recruiting from different social environments as the highlanders from different Polish Mountains, Silesian and touristic or ski associations. This winter events had not only touristic and sport aims, but it was integrating the local population with Polish society and it raised his economic situation (thanks to touristic service or possibility of sale hand-made objects). Other sport’s events were also accompanied the Military Patrol Ski Marches, for example ski competition Czarnohora Cup organized by the Polish Tatra Associations or the sport’s matches with participation of foreign teams from Czechoslovakia and Romania.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2013
• Tom: 12
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.73-86,bibliogr.

Twórcy

autor

Dylag D.

• Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajobrazowe, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej, Kraków

Bibliografia

• A. Źródła
• Źródła archiwalne
• Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Materiały Mieczysława Orłowicza, sygn. III-92/452, Towarzystwo Przyjaciół Huculszczyzny.
• Centralne Archiwum Wojskowe, Ekspozytura 2 O II SG, sygn. VII 800.61.6, Korpus Ochrony Pogranicza, Szefostwo Wywiadu, Ruś Zakarpacka, informacje nr 2 i 3.
• Державний архів Івано-Франківської області [Derżawnyj archiw Iwano-Frankiwśkoji obłasti] (DAIFO).
• Fond 368, Станіславське відділення „Польського татранського товариства”, м. Станіслав, Станіславського повіту, Станіславського воєводства [Akta Oddziału Stanisławowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego].
• Fond 370, Експозитура головного правління „Товариства приятелів Гуцульщини” у м. Станіслав, Станіславського повіту, Станіславського воєводства [Akta Ekspozytury Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny w Stanisławowie].
• Źródła drukowane
• Huculskim szlakiem II Brygady Legionów Polskich, Warszawa 1934.
• Merwin B., Legiony w Karpatach 1914, Wiedeń 1915.
• Mirandola F., Kampania karpacka II Brygady Legionów Polskich. Przeźrocza Centralnego Biura Wydawnictw NKN. Seria 3, Kraków 1916.
• O Wierchowinie Huculskiej. Jednodniówka informacyjna z okazji „Święta Huculszczyzny”, Kołomyja 1933.
• Statut Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny, Warszawa 1934.
• Zieleniewski T., Szczytami Karpat, Warszawa 1934.
• B. Literatura
• Czerep S., II Brygada Legionów Polskich, Warszawa 2007.
• Dudek D., Józef Piłsudski wobec kultury fizycznej (1910–1935), Kraków 2004.
• Dunin-Brzeziński J., Rotmistrz Legionów Polskich. Wspomnienia z lat 1914–1919, oprac. S.J. Rostworowski, Pruszków [2004].
• Dyląg D., Gorgany. Przewodnik, Pruszków 2008.
• Dyląg D., Marsz zimowy „Huculskim szlakiem II Brygady Legionów Polskich”. Przyczynek do genezy i realizacji, „Almanach Karpacki «Płaj»” 2009, nr 38.
• Dyląg D., Turystyka i krajoznawstwo w Gorganach w latach 1841–1945, praca doktorska, AWF Kraków 2010.
• Fabierkiewicz W., Osiągnięcia gospodarcze 20-lecia i ich rola w ewentualnym starciu wojennym, „Żołnierz Legionów i P.O.W.” 1939, nr 3–4.
• Gąsiorowski H., Karpaty Wschodnie jako teren walk legionowych w świeżych publikacjach, „Wierchy” 1934, nr 12.
• Ipohorski-Lenkiewicz W., Egzamin pokolenia, „Żołnierz Legionów i P.O.W.” 1939, nr 1–2.
• Kołodziej R., Polski Związek Narciarski 1919–1939, Rzeszów 2010.
• Maruszczak J., „Na legionowym szlaku” – odznaki pamiątkowe Huculskiego Marszu szlakiem II Brygady Legionów (1934–1939), „Biuletyn Numizmatyczny” 2009 (1).
• Moszczeński J. (red.), Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich, Warszawa 1937.
• Nie tylko Pierwsza Brygada (1914–1918). Z Legionami na bój, t. 1, oprac. J.S. Rostworowski, Warszawa 1993.
• Olszański M., Rymarowicz L., Powroty w Czarnohorę. Nie tylko przewodnik, Pruszków 1993.
• Otwarcie schroniska na Jabłonickiej Przełęczy, „Przegląd Turystyczny PTT” 1934.
• Pelczarski T., Organizacja i pierwsze walki II Brygady Karpackiej, „Żołnierz Legionów i P.O.W.” 1939, nr 3–4.
• Skłodowski J., Rzeczpospolita Rafajłowska. Na szlaku II Brygady Legionów Polskich w Karpatach, Warszawa 2009.
• Szlakiem bojowym Legionów. Krótki zarys organizacji i dziejów 2 Brygady Legionów Polskich w Karpatach, Galicji i na Bukowinie, oprac. H. Lenartowski. B. Pochmarski, J.A. Teslar, Kraków 1915.
• Szporer J., Działania II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich, „Połoniny” 1982.
• Waligóra B., Gromadzenie źródeł do historii Legionów Polskich, „Żołnierz Legionów i P.O.W.” 1939, nr 3–4.
• Wysocki A., Regionalizm funkcjonalny w działaniu (na Huculszczyźnie) w świetle dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego, „Rocznik Archiwalno-Historyczny CAW” 2009, nr 2(31).
• Zagórski W., Bitwa pod Mołotkowem, „Bellona” 1918, nr 15.
• Zając J., Druga Brygada, „Żołnierz Legionów i P.O.W.” 1939, nr 3–4.

Uwagi

Rekord w opracowaniu