Znaczenie i poziom selenu w produktach spożywczych

• Autorzy: Maslowska J. , Gawloska A. , Baranowski W.

Warianty tytułu

EN

Selenium level and its significance in food products

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszej pracy opisano biologiczną rolę selenu jako niezbędnego pierwiastka śladowego oraz przedstawiono i przedyskutowano zawartość selenu w typowych surowcach i produktach spożywczych.. Wykazano, że najwyższą zawartością selenu charakteryzują się takie środki spożywcze, jak: sól morska i kopalniana, podroby, mięso i przetwory mięsne, jaja, pieczywo razowe i inne produkty piekarnicze, drożdże, grzyby, czosnek, kukurydza i inne. Stosunkowo małą zawartością selenu charakteryzują się takie warzywa, jak por i seler, a spośród owoców jabłka i gruszki. Związki selenu wykazują działanie hamujące toksyczność jonów metali ciężkich, takich jak As, Hg, Cd, Pb i Pt. Obecnie jednym z wiodących problemów badawczych jest specjacja jego form w układach naturalnych. Tym zagadnieniom będzie poświęcona kolejna nasza praca.

EN

It is know fact that the bio-availability of selenium depends on its chemical form. However, the chemical forms of selenium in human body or in food products are unknown. Selenium is now well known as an essential element for biological systems both as a nutrient and as a potential toxicant, the difference between the necessary daily intake and the toxic value being very narrow. It was found that the nutritional bioavailability, toxicity and cancer chemopreventive activity of selenium are species-dependent. Selenium compounds are able to diminish or prevent the toxic effects caused by excesses of toxic elements such as As, Hg, Cd, Pb and Pt. The speciation of selenium became therefore the subject of increasing interest in recent years. The content of the element in soils is usually from 0.1 to 2 mg/kg, with the Scandinavian soils have a low level of selenium, not exceedin 0.3 mg/kg. The lighest level, exceeding 300 mg/kg was noted in Nothem Ireland. Selenium content in soils over 500 mg produces chronic selenium in toxication in domestic animals. The toxic effects of selenium in the environment include inframmatory processes of the extremitries in newly bom animals (the so called Degnal disease in India and the Alkali disease in Great Britain). Selenium is also considered to be protective factor against poisoning with lead, mercury or cadmium. The work is an introductory part of research over selenium content in native sources and food products.

Słowa kluczowe

PL

poziom selenu; selen; produkty spozywcze; wlasciwosci biologiczne; dawki dopuszczalne; zrodla selenu

• Wydawca: -
• Czasopismo: Biuletyn Magnezologiczny
• Rocznik: 1998
• Tom: 03
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.146-154,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Maslowska J.

• Zespół Chemii Bionieorganicznej i Analitycznej, Instytut Podstaw Chemii Żywności, Politechnika Łódzka, Łódź

autor

Gawloska A.

autor

Baranowski W.

Bibliografia

• Andrzpiak R., Goca J.H., Jurga M. (1996): Rola selenu w patofizjologii człowieka. Post.Hig.Med.Doow., (302-307).
• Arora S.P. (1985): Livestock problems real- ted geochemistry in India including selenium toxixity and goitre, Monograph Series: Environmental geochemistry and health, Science Reviews Limited, London, 164.
• Bryłka L, Jędrzejczak R., Weryńska M. (1998): Badania zawartości selenu w dietach studentów, Żywność, Żywienie a Zdrowie, 1, (66-72).
• Diplock A.T. (1985): Selenium and health, Science Reviews Limited, London, 81.
• Gladyshev V.N, Jeang K.T., Stadtman T.C. (1996): Selenocysteine, identified as the pe- nulttinate C-terminal residue n human T-cell thioredain resiductase, correspords to TGA in the human placental gene, Proc. Natl. Acod. Sci. USA, 93,(6146-6151).
• Hayes C., Budnick R.M., Ganther H.A. (1991): Chemical form of selenium critical
• metabolites and cancer, Prevention. Cancer Res., 15, (595-598).
• Jarząbek Z., Naskalski J.W. (1992): Selen - nowy parametr w laboratorium klinicznym, Diagn.Lab., 2,(50-55).
• Jędrzejczak R., Ręczajska W., Szteke B. (1994): Oznaczanie selenu w materiale roślinnym - badania porównawcze, Zeszyty Naukowe PAN, 8,(194-201) oraz (201-207).
• Kabata-Pendidas A. (1994): Biogeochemia arsenu i selenu, Zeszyty Naukowe PAN, 8.
• Kiovistoinen P. (1985): Selenium deficiency in finnish food and nutrition, Research strategy and measures, Monograph Series: Environmental geochemistry and health, Science Reviews Limited London, 205.
• Kubota J. (1983): Soils and plantsand geochemical environment. Applied environmental geochemistry, Academic Press Geology Series., London-New York-Paris-San Die- go-San Francisco-Sao Paulo-Sydney-Tokyo-Toronto, 103.
• Litov R.E., Combos G.F. (1991): Selenium in pediatric nutrion, Pediatries, vol.87, 3, 349).
• Longnecker M.P., Taylor P.R., Levaider O.A. (1991): Selenium in diet, blood and to enails in reletion to human health in a seleniferous area, Am. J. Clim. Nutr. 53, (1288-1290).
• Łabędzka H., Zachara B. (1994): Wpływ podaży różnych preparatów selenu na stężenie selenu oraz aktywność peroksydazy glutationowej we krwi osób zdrowych, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (130-135).
• Marzec Z. (1994): Pobranie selenu z krajowymi racjami odtworzonymi stołówkowymi i domowymi, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (100- 102).
• Masłowska J. (1993): Woda mineralna w Piaskach z ujęć odwodnień KWB „Bełchatów”, Węgiel Brunatny, 67, (9-11).
• Masłowska J., Brzostowska A. (1986): Badanie zawartości selenu w roślinach z terenu m.Łodzi, Roczn. PZH, 5,(406-408).
• Masłowska J., Duda J. (1985): Polarograficzna metoda oznaczania śladowych ilości selenu w wodach pitnych i napojach, Bro- mat.Chem. ToksykoL, XVIII, Nr 1, (11-16).
• Masłowska J. (1990): Toksyczne związki organiczne oraz pierwiastki chemiczne w środowisku naturalnym człowieka, Zeszyty Naukowe P.Ł., Techn. i Chem.Spoż., 47, 47.
• Masłowska J., Janiak J. (1996): Poziom molibdenu i selenu w drożdżach piekarskich, Przegląd Piek. i Cukier., 5, (12-13).
• Mattigod S.V., Mikkelsen R.L. , Page A.L.Q983): Assessment of metal polution in soils. Applied Environmental geochemistry, Academic Press Geology Series, London- New York-San Diego-San Francisco-Sao Paulo-Sydney-Tokyo-Toronto, 355.
• Neve J. (1991): Methods in determination of selenium states, J. Trace Elem. Electrolytes Health Dis, vol.5, 1, (1-13).
• Neve J. (1991): Physiological and nutritional importance of selenium, Experientia, 47.
• Passwater R.A. (1985): Selenium as food and medicine, J.Am.J.Toxical, vol.7, 3.
• Pawełkiewicz J. (1993): Selenocysteina-21 aminokwas uniwersalnego kodu genetycznego, Biotechnologia, 4 (23), (132-135).
• Peretz A., Neve J., Desmed J. (1991): Lymphocyte response is enhanced by supplementation of eldery subjects with selenium- enriched yeast, Am.J.Clin.Nutr., 53.
• Plant J.A., Raiswell R. (1983): Prinuples of environmental geochemistry, Applied environmental geochemistry, Academic Press Geology Series, London-New York-Paris- San Diego-San Francisco-Sao-Paulo- Sydney-Tokyo-Toronto, 1.
• Rutkowska U., Buliński R., Iwanok K., Marzec Z., Kunachowicz H., Trzębska-Jeske J.: Laboratoryjna ocena wartości odżywczej przeciętnych całodziennych racji pokarmowych wybranych grup ludności w Polsce. Część VII. Zawartość selenu i chromu, Roczn. PZH, 2,(121-125).
• Ryszka F., Drozd M., Danch A. (1994): Dostępność selenu w warunkach in vivo, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (117-119).
• Ryszka F., Szulc B., Dolińska B. (1994): O- pracowanie technologii otrzymywania tabletek z drożdżami selenowymi, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (110-115).
• Sikorowska C. (1965): Selen w wodach wodociągowych w Polsce, Roczn. PZH, 1, (11- 16).
• Skłodowska M., Wąsowicz W. (1994): Stężenie selenu i witaminy E w chorobach mięśnia serca, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (173-179).
• Stadmant T.C. (1991): Biosynthesis and function of selenocysteine-containing enzymes, J. Biol. Chem., vol. 266, 25, (16257- 16259).
• Stadman T.C. (1990): Selenium biochemistry, Annu.Rev.Biochem., 59, (111-113).
• Sunde R.A. (1984): The biochemistry of selenoproteins, Jaocs, vol.61, 12, (1891-1892).
• Szurley K.J., Zachara B.A. (1994): Zawartość selenu w artykułach spożywczych i w przyjmowanym pożywieniu przez dorosłych mieszkańców regionu kujawsko- pomorskiego, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (104-108).
• Tamura T., Stadtman T.C. (1996): A new selenoprotein from human lung adenocarcinona cells: purification, propertes and thiore- doxin reductase activity, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, (1006-1011).
• Wang D„ Alfthan G., Aro A. (1994): Determination of total selenium and dissolved selenium species in natural waters by fluorometry, Enwiron.Sci.Technol., 28, (383-387).
• Wąsowicz W., Gromadzińska J., Skłodowska M. (1994): Stężenie selenu i aktywność pe- roksydazy glutationowej we krwi pacjentek z rakiem sutka, Zeszyty Naukowe PAN, 8.
• Whanger P.D. (1992): Selenium in the treatment of heavy metal poisoning and chemical carcinogenesis, J. Trace Elem.Electrolytes Health Dis., vol.6, 4, (209-217).
• Whanger P.D. (1986):Some comparative a- spects of selenite and selenometionine metabolism, J.Am.J.Toxicol, vol.5, 1.
• Umińska R. (1990): Selen w środowisku człowieka, Roczn. PZH., 1-2, (25-34).
• Zachara B.A., Wąsowicz W. (1994): Stężenie selenu w składowych częściach krwi subpopulacji polskiej na tle innych krajów, Zeszyty Naukowe PAN, 8, (157-165).
• Zachara B.A. (1992): Mamnalian selenoproteins, J.Trace Elem. Electrolytes Health Dis, (137-139).
• Zduńska H., Bloch-Bogusławska E., (1994): Stężenie selenu i aktywność peroksydazy glutationowej w narządach osób zmarłych gwałtowną śmiercią, Zeszyty Naukowe PAN, 8.
• Yang G, Ge K., Chen J., Chen X. (1988): Selenium-related endemic diseases and the daily selenium requirement of humans, Wld Rev.Nutr.Diet., 55, (98-113).
• Van Dorst S., Brebbner J., Suttle N., Thornton I. (1985): Selenium, geochemistry and animal health in Britain, Monograph Series: Environmental geochemistry and health., Science Reviews Limited, London, 219.