Extreme twenty-four-hour precipitation sums in North-Western Poland

• Autorzy: Kirschenstein M.

Warianty tytułu

PL

Ekstremalne dobowe sumy opadów w Północno-Zachodniej Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents an analysis of the extreme precipitation recorded in north-western Poland between 1951 and 1995. The author of the present paper selected a day with a maximal twenty-fourhour precipitation sum out of each month. The author also selected intervals characterized by specific twenty-four-hour values: 0.1-9.9 mm, 10.0-19.9 mm, 20.0-29.9 mm, 30.0-49.9 mm, 50.0-99.9 mm and ≥100 mm. The author selected frequencies of their occurrence and a monthly average and annual maximums’ sum of precipitation. A concept of an extreme precipitation relates to twentyfour- hour sums 50.0-99.9 mm and ≥100 mm. Moreover the author selected the days with extreme twenty-four-hour sums ≥100 mm and specified the atmospheric circulation types, distinguished by B. Osuchowska-Klein (1975).

PL

W pracy przybliżono problematykę ekstremalnych opadów w północno-zachodniej Polsce. Badanie ekstremalnych wartości elementów meteorologicznych to jedno z najważniejszych zagadnień klimatologii. Występowanie tych elementów może spowodować straty ekonomiczne, społeczne czy środowiskowe. W analizie uwzględniono dobowe sumy opadów z 14 stacji, obejmujące lata 1951-1995. Dla obszaru północno-zachodniej Polski za opad ekstremalny przyjęto sumy dobowe 50,0-99,9 mm i ³100 mm, następnie przeprowadzono analizę wybranych dni, w których wystąpiły ekstremalne dobowe sumy opadów ≥100 mm i określono typy cyrkulacji atmosferycznej, wyróżnione przez B. Osuchowską-Klein (1975). Z przeprowadzonych analiz wynika, że na obszarze północno-zachodniej Polski występują opady ekstremalne, które przekraczają granice bezpieczeństwa, powodując zagrożenia społeczno-gospodarcze i środowiskowe. Sumy dobowe 50,0-99,9 mm pojawiały się od maja do października oraz w lutym, natomiast sumy ≥100 mm występowały tylko w letnich miesiącach. W badanym wieloleciu 1951-1995, przy uwzględnieniu 14 stacji z obszaru północno- zachodniej Polski ekstremalne opady 50,0-99,9 mm wystąpiły 102 razy (6%), natomiast opady ≥100 mm – 3 razy: w Łebie (24.07.1988 r.), Koszalinie (18.08.1991 r.) i Toruniu (15.06.1980 r.). Jednakże, przy uwzględnieniu większej liczby stacji (185 stacji dla okresu 1961-1980) sumy ≥100 mm wystąpiły w 14 innych stacjach. Dla tych dni wykonano mapy i określono typ cyrkulacji atmosferycznej. Otrzymano, że ekstremalne opady występowały przy typach cyrkulacji cyklonalnej – Eo (północno-wschodnia i wschodnia), F (południowo- -wschodnia) i CB (północno-zachodnia) oraz antycyklonalnej – E1 (południowo-wschodnia i wschodnia) i C2D (zachodnia). W wybranych 8 dniach opady ekstremalne wystąpiły: w czerwcu (2 razy) – przy typach F i E1; w lipcu (3 razy) – przy typach Eo (2 razy) i C2D i w sierpniu (3 razy) – przy typach Eo, F i CB. W 6 dniach przyczyną opadów ekstremalnych były typy cyklonalne. W ciepłym okresie roku, przy typach cyrkulacji ze składową północną na obszar północno- zachodniej Polski napływa chłodne powietrze, natomiast przy typach południowo-wschodnich i wschodnich napływa bardzo ciepłe powietrze, często o dużej wilgotności względnej. W obu przypadkach adwekcja powietrza może prowadzić do rozwoju konwekcji i w rezultacie powstają opady o ekstremalnej sumie.

Słowa kluczowe

EN

extreme precipitation; precipitation sum; North-Western Poland; Poland; atmospheric circulation; meteorological element; climatology

• Wydawca: -
• Czasopismo: Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline
• Rocznik: 2009
• Tom: 13 part I
• Opis fizyczny: p.53-65,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kirschenstein M.

• Institute of Geography, Pomeranian Academy in Slupsk,Partyzantow 27, 76-200 Slupsk, Poland

Bibliografia

• Cebulak E., Pyrc R., 2006. Metody opracowania zdarzeń ekstremalnych na przykładzie opadów atmosferycznych o natężeniu >100 mm/dobę w dorzeczu górnej Wisły w XX i XXI wieku. (Methods of extreme events elaboration with precipitation over 100 mm/day as an example in the upper Vistula basin in the 20th and 21st century). Series: Monografie – Zagrożenie środowiska naturalnymi zjawiskami ekstremalnymi. IMGW, Warszawa, 9- -26, (in Polish).
• Chomicz K., 1951. Ulewy i deszcze nawalne w Polsce. (The torrential rains and extreme precipitation). Wiad. Służby Hydrol. i Meteor., 2, 3, 177-260, (in Polish).
• Dubicka M., 1994. Wpływ cyrkulacji atmosfery na kształtowanie warunków klimatu (na przykładzie Wrocławia). (Influence of atmospheric circulation on the climate conditions with Wrocław as an example). Acta Univ. Wratisl., Stud. Geogr. LX, (in Polish).
• Kirschenstein M., 2004. Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu opadów w północno-zachodniej Polsce. (Role of atmospheric circulation in falls forming in north-west Poland). PAP Słupsk, (in Polish).
• Kirschenstein M., 2008. Ekstremalne dobowe sumy opadów w północno-zachodniej Polsce w latach 1951-1995. W: Świadomość ekologiczna a rozwój regionalny w Europie Środkowo-Wschodniej. (Extreme daily precipitation totals in north-western Poland for the 1951-1955 period. In: Ecological consciousness and regional development in Central Eastern Europe). AP Słupsk, 440-452, (in Polish).
• Olechnowicz-Bobrowska B., 1968. Rozkład dni z opadem w Polsce. (Distribution of days with precipitation in Poland). Przegl. Geofiz., 13 (21), 4, (in Polish).
• Osuchowska-Klein B., 1975. Prognostyczne aspekty cyrkulacji atmosferycznej nad Polską. (Prognostic aspects of atmospheric circulation over Poland). Prace IMGW, z. 7, (in Polish).
• Ozga-Zielińska M., Ozga-Zieliński B., 2006. Metody oceny zdarzeń ekstremalnych na przykładzie zjawisk hydrologicznych. (Methods of estimation of extreme events based on the example of hydrological events). Seria: Monografie – Zagrożenie środowiska naturalnymi zjawiskami ekstremalnymi. IMGW. Warszawa, (in Polish).
• Smosarski W., 1952. Bieg dobowy opadów i burz w Poznaniu. (Diurnal cycles of precipitationand storms on Poznań). PTPN. Prace Komisji Matematyczno-Przyrodniczej. Poznań,(in Polish).