Fazy erozji wąwozowej na Pojezierzu Suwalskim - klimatyczne i antropogeniczne uwarunkowania

• Autorzy: Smolska E.

Warianty tytułu

EN

Climate and human impact in stages of gully erosion on Suwalki Lakeland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The dating and lithological features of the analysed gully fan sediments allow to determine of 4 stages of gully erosion. Based on thickness of the sediments and their age, the rate of accumulation can be calculated. Based on the Visher's granulometric curves and relations between sedimentological indexes were established source of gully erosion products. The stages of gully erosion were compared with archaeological and palynological data. The first stage (from 1500 BC to 3rd century AD) of the development of the gullies was probably determined by climatic factors, because erosion began at the bottoms of the dellies before forest clearance. In this period, the oldest sediments of alluvium type were deposited. The analysis of the values of mean grain size and d-5%, allowed to identify the source and mechanism of sediments transport. The first of gully erosion stage in the studied area was triggered by natural climatic changes linked to the humid periods of the late Holocene. The next stages are linked to both human and climatic influences.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2012
• Tom: 50
• Opis fizyczny: s.121-133,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Smolska E.

• Wydział Geografii i Studiow Regionalnych, Uniwersytet Warszawski w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Ber A., 1967, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Jeleniewo. Inst. Geol., Warszawa.
• Bark, H. -L., Bark, H., Dalchow, C., Faust, B., Piorr, H.-P., Schatz, T., 1998. Landschaftsentwicklung in Mitteleuropa. Klett-Perthes, Stuttgart.
• Brzozowski, J., Iwanowska, G., Okulicz-Kozaryn, J., Siemaszko, J., 1993. Dzieje zasiedlenia Suwalszczyzny od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, [w:] Przewodnik LXIV Zjazdu PTGeol. na Ziemi Suwalskiej 9-12 września 1993, 108-126.
• Burczyński, J., 1989/1990. Rozwój wąwozów na Roztoczu Gorajskim w ostatnim tysiącleciu. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Series B 44/45 (4), 95-104
• Dotterweich, M., 2005, High-resolution reconstruction of a 1300 year old gully system in northern Bavaria, Germany: a basis for modeling long-term human-induced landscape evolution, The Holocene 15 (7), 994-1005.
• Kalicki T., 2006, Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich, Prace Geogr. IGiPZ PAN nr 204.
• Kupryjanowicz, M., 2004, Postglacjalny rozwój roślinności rejonu jeziora Wigry. Wstępne wyniki analizy pyłkowej osadów dennych z Zatoki Słupińskiej, Rocznik Augustowsko-Suwalski IV, Suwałki, 37-44.
• Krzywicki T., 1987, Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, ark. Filipów i Żytkiejmy. Inst. Geol. Warszawa.
• Lang, A., 2003, Phases of soil erosion derived colluviation in the loess hills of South Germany, Catena 51 (3-4), 209-221.
• Maruszczak, H., 1991, Wpływ rolniczego użytkowania ziemi na środowisko przyrodnicze w czasach historycznych, [w:] Starkel L. (red.) Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa, 190-205.
• Michno A., 2004, Transformacja doliny dolnej Nidzicy w holocenie, IGiGP UJ, Kraków.
• Mycielska-Dowgiałło E., 1995, Wybrane cechy teksturalne i ich wartość interpretacyjna, [w:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników, Warszawa. Wyd. WGiSR, 29-105.
• Mycielska-Dowgiałło E., 2007, Metody badań cech tekstualnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników, [w:] Mycielska-Dowgiałło E., Rutkowski J. (red.), Badania cech tekstualnych osadów czwartorzędowych w wybrane metody oznaczania ich wieku, Wyd. SWPR, Warszawa, 95-180.
• Okulicz Ł., 1976, Osadnictwo strefy wschodniobałtyjskiej w I tysiącleciu p.n.e., Wrocław.
• Passega, R., 1964, Grain size representation by CM patterns as a geological tool, J. Sedim. Petrol., 34, 830-847.
• Sinkiewicz M., 1994. Paleogeograficzna wymowa budowy stożków napływowych w okolicy Biskupina na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Acta Univ. NC, 27, Nauki Mat.-Przyr. 92, 35-56.
• Sinkiewicz M, 1998, W. Niewiarowski (red.), Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej. Wyd. UMK, Toruń.
• Smolska E., 2003, Cechy deluwiów na przykładzie osadów stokowych pagórka w okolicy Łopuchowa na Pojezierzu Suwalskim. Prace i Studia Geogr. WGiSR 33, 45-57.
• Smolska, E., 2005, Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego), Wyd.WGSR UW, Warszawa.
• Smolska E., 2007, Development of gullies and sediment fans in last-glacial areas on the example of Suwałki Lakeland (NE Poland), Catena 71, 122-131.
• Smolska E., Wasilewska A., 2002, Cechy neoholoceńskich osadów stokowych na przykładzie parowów na zboczach doliny Błędzianki (Pojezierze Suwalskie), [w:] Turkowska K., Dzieduszyńska D. (red.), Materiały konferencji „Transformacja systemów fluwialnych i stokowych w późnym vistulianie i holocenie” 25-27 września 2002 r. Łódź-Uniejów, UŁ, 20-21.
• Starkel L., 2001. Historia doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś. PAN IGiPZ, Monografie 2.
• Stasiak, J., 1971. Holocen Polski północno-wschodniej. Rozprawy UW, PWN, Warszawa.
• Szwarczewski 2007, Etapy rozcinania Skarpy Ursynowskiej (Warszawa), [w:] Systemy dolinne i ich funkcjonowanie, Prace Instytutu Geogr. AŚ w Kielcach, 16, 157 -171.
• Szwarczewski P., Kupryjanowicz M., 2008, Etapy rozwoju zagłębień bezodpływowych w okolicach Sejn, [w:] Wacnik A., Madejska E. (red.) Polska północno-wschodnia w Holocenie. Przyroda - Klimat - Człowiek, 36-38.
• Śnieszko Z., 1995, Ewolucja obszarów lessowych Wyżyn Polskich w czasie ostatnich 15 000 lat. Wyd. UŚ, Sosnowiec.
• Śnieszko Z., Grygierczyk S., 1991, Osady kopalnej bruzdy w Bronocicach i ich związek z działalnością człowieka w neolicie, [w:] Jersak J. (red.), Less i osady dolinne. Prace Nauk. Uniw. Śl., 1107, 129-147.
• Twardy, J., 2002. Etapy neoholoceńskiej ewolucji suchych dolin denudacyjnych na Wyżynie Łódzkiej w świetle analizy osadów. Acta Universitstis Nicolai Copernici, Geogr. 32- Nauki Mat.-Przyr.109, 127-137.
• Twardy J., 2003, Cechy sedymentologiczne neoholoceńskich osadów stokowych na Wyżynie Łódzkiej i ich wartość interpretacyjna. Prace i Studia Geogr. WGiSR UW, 33, 25-44.
• Visher G. S., 1969, Grain size distributions and depositional processes. Journ. Sedim. Petrol. 39, 1074- 1106.
• Zgłobicki, W., Rodzik, J., Schmitt, A., Schmidtchen, G., Dotterweich, M., Zamhöfer, S., Bork, R.-H., 2003. Fazy erozji wąwozowej w okolicach Kazimierza Dolnego. [w:] Waga, J.M., Kocel, K. (red.), Człowiek w środowisku przyrodniczym - zapis działalności, PTG Oddział Katowicki, Sosnowiec, 234-238.
• Zygmunt E., 2004, Archaeological and radiocarbon dating of alluvial fans as an indicator of prehistoric colonisation of the Głubczyce Plateau (SW Poland), Geochronometria 23, 101-107