Przydatność wybranych gatunków roślin użytkowych do rekultywacji terenów zdewastowanych

• Autorzy: Klimont K.

Warianty tytułu

EN

Application of some useful plants in soil reclamation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Prezentowane badania miały na celu dobór odpowiednich gatunków roślin do rekultywacji bezglebowego podłoża wapna poflotacyjnego Kopalni Siarki „Jeziórko” wzbogaconego zróżnicowanymi dawkami osadów ścieków komunalnych i zwałowiska popiołów paleniskowych elektrociepłowni w Białymstoku -Sowlanach. Stwierdzono, że z badanych roślin topinambur - słonecznik bulwiasty, ze względu na zapas wody i asymilatów w bulwach, bardzo dobrze rośnie na bezglebowym gruncie wapna poflotacyjnego, jak również kostrzewa trzcinowa ze względu na silny system korzeniowy. Rośliny trzcinnika piaskowego bardzo dobrze rozwinęły się na bezglebowym podłożu, wykazując corocznie wielką ekspansję od kępy głównej. Zauważono przy tym wyraźne różnice w pokroju roślin i ich wysokości, barwie liści, kształcie, długości i zabarwieniu wiechy oraz liczbie pędów generatywnych i o wegetatywnych wytworzonych przez poszczególne klony. Z innych roślin wysadzonych bardzo dobrze rosła sylfia przerośnięta (Sylphium perfoliatum L.) i spartina sercowata (Spartina pectinata Link), rutwica lekarska (Galega officinalis L.) wypadła z runi po pierwszym roku badań. Natomiast korzeń palowy łubinu wieloletniego - trwałego (Lupinus polyphyllus Ldl.) ulegał deformacji, skręcając się wskutek zetknięcia z twardym, zlewnym podłożem. Z roślin miododajnych wykorzystanych do rekultywacji, wśród jednorocznych najbardziej przydatny na te tereny okazał się nostrzyk biały Hubam (Melilotus albus Med.) i ogórecznik lekarski (Borago officinalis L.), z dwuletnich również nostrzyk biały (Melilotus albus Med.), urzet barwierski (Isatis tinctoria L.) i chaber nadreński (Centaurea rhenana Bor.). Wśród roślin wieloletnich najbardziej przydatne na bezglebowe tereny wapna poflotacyjnego okazały się nawłoć późna (Solidago serotina Ait.) i nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.), mikołajek płaskolistny (Eryngium planum L.) i ślazówka turyngska (Lavatera thuringiaca L.). Kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea Schreb.) i kupkówka pospolita (Dactylis glomerata L.) najskuteczniej umacniały skarpy zwałowisk popiołów paleniskowych z elektrociepłowni, natomiast tymotka łąkowa (Phleum pratense L.) i życica trwała (Lolium perenne L.) czyniły to mniej skutecznie ze względu na większe wymagania pokarmowe i słabszy system korzeniowy.

EN

The aim of the study was to select plant species for soil recovery on a flotation tilling tip of the sulphur mine at Jeziórko (south - Eastern Poland) and on a dump of ash produced by the heat and power plant at Białystok - Sowlany. The limy flotation tip plots were fertilized with varius doses of thickened municipal sludge. The Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus L.) grew very well on the soil-less ground of flotation lime, owing to water and assimilates resources stored in the tubers. The reed fescue (Festuca arundinacea Schreb.) did also very well, due to its strong root system. Plants of reed grass (Calamagrostis epigeios (L.) Roth.) also spread abundantly on this ground, and showed high expansion from the initial tufts. Differences were noticed among clones of this species, which concerned growth habit, hight, leaf color, panicle shape, length and color as well as numbers of generative and vegetative shoots. Cup-plant (Sylphium perfoliatum L.) and prairie cordgrass (Spartina pectinata Link.) were also among the intensely growing plants. Goats rue (Galega officinalis L.) disappeared from the ground covet after the first season. Roots of perennial sundial lupine (Lupinus polyphyllus Ldl.) were much deformed in contact with the rigid and heavy substratum. Among the annual honey-yielding plants, used for soil recovery, melilot (Melilotus albus Med.) and borage (Borago officinalis L.) were most useful. Melilot was also the best in the group of biennial melliferous plants, together with pastel (Isatis tinctoria L.) and corn-flower (Centaurea rhenana Bor.). Among honey-yielding perennials the best adaptation to the soil-less ground was observed for golden rods (Solidago serotina Ait. and Solidago canadenis L.), fever - weed (Eryngium planum L.) and tree-mallow (Lavatera thuringiaca L.) most successfully strengthened slopes of the ash dumps, timothy (Pheleum pratense L.), perennial ryegrass (Lolium perenne L.) were less suitable, because of higher demand for nutrients and weaker root system.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 497
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.673-684,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Klimont K.

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Radzików, 05-870 Błonie

Bibliografia

• Góral S., Sybilska A. 2000. Przydatność polskich odmian hodowlanych Festuca arundinacea Schreb. Do rekultywacji gruntów zdewastowanych. Łąkarstwo w Polsce 3, Poznań: 199-204.
• Góral S. 2001. Roślinność zielna w ochronie i rekultywacji gruntów. Inżynieria Ekologiczna 3, PTIE Bydgoszcz: 161-178.
• Góral S., Rola S. 2001. Trawy na popiołach elektrociepłowni nawożonych osadami ściekowymi Inżynieria Ekologiczna 3 PTIE, Bydgoszcz: 146-150.
• Jabłoński B. 2000. Krótka charakterystyka roślin wybranych do poprawy pożytków pszczelich, w: O potrzebie i możliwościach poprawy pożytków pszczelich. Oddz. Pszczelnictwa ISIK Puławy: 24-71.
• Jońca M. 2000. Zastosowanie osadów ściekowych w rekultywacji gruntów Kopalni Siarki „Jeziórko”. Inżynieria Ekologiczna 1, PTIE Baranów Sandomierski: 27-30.
• Klimont K., Góral S. 2001. Glebotwórcze działanie traw i topinamburu na gruncie wapna poflotacyjnego. Inżynieria Ekologiczna 3, PTIE Bydgoszcz: 198-201.
• Klimont K., Góral S., Jońca M. 2002. Rekultywacyjna efektywność osadów ściekowych na podłożu wapna poflotacyjnego. Biul. IHAR 223/224: 415—425.
• Łącka- Pilaszek B., Siuta J. 1991. Ekologiczne skutki otworowej eksploatacji siarki kopalni „Jeziórko”. Ochrona Środowiska 2: 7-15.
• Majtkowski W., Podyma W., Góral S. 1996. Gatunki roślin do rekultywacji terenów zdegradowanych przez przemysł i gospodarkę komunalną, w: Nowe rośliny uprawne na cele spożywcze i przemysłowe jako odnawialne źródła energii. SGGW Warszawa: 136-148.
• Motowicka-Terelak T., Dudka S. 1991. Degradacja chemiczna gleb zanieczyszczonych siarką i jej wpływ na rośliny pastewne. IUNG Puławy R(224): 95 ss.
• Podyma W. 1995. Ocena roślin rekultywacyjnych. Sprawozdanie roczne IHAR Radzików.
• Koszewski R. 1996. Miscant olbrzymi - Miscanthus sinensis giganteus, w: Nowe rośliny uprawne na cele spożywcze i przemysłowe jako odnawialne źródła energii. SGGW Warszawa: 123-135.
• Siuta J., Wasiak G., Chłopecki K., Kazimierczuk M., Jońca M., Mamelka D., Sułek S. 1996. Przyrodniczo-techniczne przetwarzanie osadów ściekowych na kompost. Synteza wyników programu KBN. IOŚ Warszawa: 40 ss.
• Siuta J., Jońca M. 1997. Rekultywacyjne działanie osadu ściekowego na wapnie poflotacyjnym w Kopalni Siarki „Jeziórko” Mat. z konf. „Przyrodnicze Użytkowanie osadów ściekowych” IOŚ 26-28 V 1997, Puławy-Lublin-Jeziórko: 39-48.
• Siuta J. 1998. Rekultywacja gruntów. IOŚ Warszawa: 1-204.
• Siuta J. 2001. Rekultywacja gruntów w górnictwie siarkowym. Inżynieria Ekologiczna 3, PTIE Bydgoszcz: 192-198.
• Woźniak M., Góral S. 1998. Sylfia, rożnik przerośniety (Sylphium perfoliatum L.), potencjalny gatunek do rekultywacji terenów zdegradowanych i gruntów bezglebowych oraz do produkcji pasz. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 463: 661-668.