PL
Krzyżowanie międzygatunkowe i międzyrodzajowe jest ważnym narzędziem w zwiększaniu zmienności roślin uprawnych. W Katedrze Genetyki i Hodowli Roślin AR w Poznaniu krzyżowania oddalone w rodzaju Brassica prowadzone są już od dłuższego okresu czasu [Wojciechowski 1985]. Niska efektywność wiązania nasion w większości krzyżowań oddalonych skłoniła autorów niniejszej pracy do zastosowania kultur in vitro izolowanych zalążków i zarodków dla pokonania barier post-zygotycznych uniemożliwiających otrzymywanie roślin mieszańcowych. W pracy wykonano krzyżowania zwrotne między: B. napus, B. fruticulosa oraz B. campestris ssp. sarson. Formy wybrane do krzyżowań posiadały ważne użytkowo cechy takie jak: żółta okrywa nasienna, samopylność lub samoniezgodność, odporność na choroby grzybowe i szkodniki. W celu uniknięcia barier prezygotycznych w krzyżowaniach oddalonych zastosowano kilka wariantów zapylania roślin matecznych. Kultury in vitro zarodków i zalążków zastosowano w celu zwiększenia efektywności krzyżowań oddalonych. Spośród 6 wykonanych kombinacji krzyżowań, w kulturach in vitro izolowanych zarodków rośliny otrzymano z następujących krzyżowań: B. napus × B. fruticulosa, B. fruticulosa × B. napus, B. napus × B. campestris B. campestris × B. napus. W kulturach zalążkowych otrzymano zregenerowane rośliny z krzyżowań zwrotnych B. napus i B. campestris. Nie otrzymano ani jednej rośliny z krzyżowań zwrotnych B. campestris i B. fruticulosa. Ogółem przy zastosowaniu kultur in vitro zalążków i zarodków otrzymano 58 zregenerowanych roślin. Efektywność kultur in vitro zależała głównie od genotypów użytych do krzyżowań.
EN
Wide hybridization is an important tool in the introduction of important traits into cultivated plants. Interspecific crosses within Brassica species has been carried out in the Department of Genetics and Plant Breeding, Poznan University of Agriculture since 1985. Low efficiency of seeds setting makes the main problem of wide hybridization in most species. In the presented study several reciprocal crosses among Brassica napus, B. campestris and B. fruticulosa were done, aiming to obtain new starting material for oilseed rape breeding programmes. The species chosen for crossings were characterized by important and useful traits such as: yellow seed coat, selffertility, selfin compatibility, resistance to fungi and insects etc. To avoid prezygotic barriers of incompatibility several variants of pollination were applied. In vitro culture of isolated embryos and ovules were used in order to increase the crossing efficiency. As a result of embryo cultures, plants from 4 crosses' combination were obtained. These were: B. napus × B. fruticulosa, B. fruticulosa × B. napus, B. napus × B. campestris, B. campestris × B. napus. Ovule culture succeeded in reciprocal crosses of B. napus and B. campestris only. No plant was obtained from reciprocal crosses of B. campestris with B. fruiculosa nor embryo and ovule culture. Application of in vitro techniques enabled to obtain in total 58 hybrid plants. Effectiveness of in vitro culture depended mostly on the genotype used in particular crosses.