Agri-environmental effects of changes in agricultural production in Poland

• Autorzy: Kopinski J.

Warianty tytułu

PL

Agrośrodowiskowe skutki zmian produkcji rolniczej w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents results of analysis of the organizational and production changes occurring in Polish agriculture with concern of regions, and the assessment of potential effects of its influence on the environment with the use of standard agri-environmental indicators. The trends of changes in grounds exploitation, sown areas, animals stocking density and population, mineral fertilization, and gross nitrogen balance for Poland have been determined. The analysis included middle-term perspective of years 2000-2012. The changes occurring in particular regions have been compared in the period of time between 2002-2004 and 2010-2012. It has been established that existing natural factors, but mainly organizational and economic, significantly affect the changes occurring in agricultural sector leading to increasingly developing polarization, production specialization and concentration. The consequences of occurring processes are, regionally diversified, changes of standard agri-environmental indicators, implicating differential strength (pressure) of agricultural activity effects on the environment. The changes may have positive as well as negative consequences for the further working of the sector. There is an onward extensification of organization and agricultural production in the south-eastern provinces. The provinces’ levels of macro components consumption in mineral fertilizers, as well as animals stocking density in livestock buildings, are often twofold. There is an extensification of organization with simultaneous increase in its intensity in livestock production. The consequence of the organization extensification and its simultaneous increase is extension of environmental pressure on the areas of high concentration of livestock production (the Kuyavia-Pomerania, the Łódź and the Wielkopolska provinces) prominent in unbeneficial changes of agri-environmental indicators (e.g. nitrogen balance) resulting in i.a. deterioration in the quality of surface and ground water.

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy zachodzących zmian organizacyjno-produkcyjnych w polskim rolnictwie w ujęciu regionalnym oraz ocenę potencjalnych skutków ich oddziaływania na środowisko z wykorzystaniem podstawowych wskaźników agro-środowiskowych. Określono trendy zmian użytkowania gruntów, powierzchni zasiewów, obsady i pogłowia zwierząt, nawożenia mineralnego oraz salda bilansu azotu brutto dla Polski. Analiza obejmowała perspektywę średniookresową lat 2000-2012. Zmiany zachodzące w poszczególnych regionach porównywano pomiędzy okresem lat 2002-2004 a 2010-2012. Stwierdzono, że istniejące uwarunkowania przyrodnicze, ale głównie organizacyjno-ekonomiczne w sposób istotny oddziałują na zachodzące zmiany w sferze działalności rolniczej, prowadząc do coraz bardziej pogłębiających się zjawisk polaryzacji, specjalizacji i koncentracji produkcji. Następstwem zachodzących procesów są, zróżnicowane regionalnie, zmiany podstawowych wskaźników agro-środowiskowych, wskazujące na zróżnicowaną siłę (presję) odziaływań działalności rolniczej na środowisko. Zmiany te mogą mieć zarówno pozytywne jak i negatywne konsekwencje dla dalszego funkcjonowania sektora. W województwach południowo-wschodnich zachodzi dalsza ekstensyfikacja organizacji i produkcji rolniczej. Poziomu zużycia makroskładników w nawozach mineralnych, ale także obsada zwierząt inwentarskich, pomiędzy województwami są często ponad dwukrotne. W produkcji zwierzęcej następuje ekstensyfikacja organizacji produkcji z jednoczesnym wzrostem jej intensywności. Konsekwencją ekstensyfikacji organizacji produkcji i jednoczesnego wzrostu jej intensywności jest zwiększenie presji środowiskowej na obszarach o dużej koncentracji produkcji zwierzęcej (kujawsko-pomorskim, łódzkim i wielkopolskim), widocznej w niekorzystnych zmianach wskaźników agro-środowiskowych (np. bilansu azotu), prowadząc m.in. do pogorszenia jakości wód powierzchniowych i gruntowych.

Słowa kluczowe

EN

Polish agriculture; agricultural production; production intensity; agricultural effect; environmental effect; change effect; agri-environmental indicator

• Wydawca: -
• Czasopismo: Economic and Regional Studies
• Rocznik: 2015
• Tom: 08
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.5-18,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kopinski J.

• Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute in Puławy, Czartoryskich St. 8, 24-100 Pulawy, Poland

Bibliografia

• 1. Czyżewski A. (red.) (2007), Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Wyd. AE Poznań.
• 2. Czyżewski A., Kułyk P. (2013), Kwestia rolna w teorii wyboru publicznego. Rocz. Nauk. Ekon. Rol. i Rozwoju Obszarów Wiejskich, Wyd. SGGW, Warszawa, 100(3), s. 7-18.
• 3. Environmental Indicators for Agriculture (2006), Publications Service, OECD, Paris, vol. 4, chapter 3.
• 4. Fotyma M., Igras J., Kopiński J., Podyma W. (2010), Ocena zagrożeń nadmiarem azotu pochodzenia rolniczego w Polsce na tle innych krajów europejskich. Studia i Raporty IUNG-PIB, 20, s. 53-75.
• 5. Fotyma M., Igras J., Kopiński J. (2009), Produkcyjne i środowiskowe uwarunkowania gospodarki nawozowej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 14, s. 187-206.
• 6. Goraj L. (2000), Sieć danych rachunkowości gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej (FADN). FAPA, Warszawa.
• 7. Harasim A. (2013), Potencjał agroekologiczny rolnictwa jako element konkurencyjności regionów. Studia Ekonomiczne i Regionalne, Wyd. PSW im JPII, Biała Podlaska, 2013, 3(VI), s. 83-89.
• 8. Harasim A. (2006), Przewodnik ekonomiczno-rolniczy w zarysie. IUNG-PIB Puławy.
• 9. Jadczyszyn T, Kopiński J. (2013), Nawożenie azotem w Polsce – aspekt produkcyjny i środowiskowy. Studia i Raporty IUNG-PIB, z. 34(8), s. 125-143.
• 10. Jankowiak J. (2005), Zmiany użytkowania ziemi w okresie transformacji gospodarki w Polsce, W: Ochrona środowiska w gospodarce przestrzennej. ZBŚRiL, Poznań, s. 115-125.
• 11. Józwiak W., Mirkowska Z. (2011), Trendy w rolnictwie polskim (lata 1990-2009) i próba projekcji na 2013 rok, W: Procesy zachodzące w rolnictwie polskim w latach 1990-2010, projekcje na rok 2013 i pożądana wizja rolnictwa w 2020 roku – zagadnienia wybrane. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 21, s. 9-31.
• 12. Kopiński J. (2013), Stopień polaryzacji intensywności i efektywności produkcji rolniczej w Polsce w ostatnich 10 latach. Roczn. Nauk. SERiA, 15(1), s. 97-103.
• 13. Kopiński J. (2010), Bilans azotu brutto, jako agrośrodowiskowy wskaźnik zmian intensywności produkcji rolniczej w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., Olsztyn, z. 547, s. 185-191.
• 14. Kopiński J. (2012), Realizacja celów środowiskowych i ekonomicznych w gospodarstwach o różnych kierunkach specjalizacji. Problemy Inżynierii Rolniczej, vol. 2(76), s. 37-45.
• 15. Kopiński J. (2014), Trendy zmian głównych kierunków produkcji zwierzęcej w Polsce w okresie członkostwa Polski w UE. Wyd. Prace Naukowe UE we Wrocławiu. Wrocław.
• 16. Kopiński J., Krasowicz S. (2010), Regionalne zróżnicowanie warunków produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 22, s. 9-29.
• 17. Kopiński J., Nieróbca A., Ochal P. (2013), Ocen wpływu warunków pogodowych i zakwaszenia gleb w Polsce na kształtowanie produkcyjności roślinnej. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, t. 13, z. 2(42), s. 53-63.
• 18. Kuś J. (2012), Produkcyjne i środowiskowe następstwa specjalizacji gospodarstw rolniczych. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 29(3), s. 103-120.
• 19. Matyka M. (2013), Tendencje w zużyciu nawozów mineralnych w Polsce na tle Unii Europejskiej. Roczn. Nauk. SERiA, 15(3), s. 237-241.
• 20. Matyka M., Krasowicz S., Kopiński J., Kuś J. (2013), Regionalne zróżnicowanie zmian produkcji rolniczej w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 32(6), s. 143-165.
• 21. Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych (2000-2012). GUS, Warszawa.
• 22. Rynek Ziemi Rolniczej (2012). Analizy rynkowe. Wyd. IERiGŻ-PIB, ANR, MRiRW, Warszawa, nr 15.
• 23. Smagacz J. (2012), Produkcyjno-ekonomiczne i środowiskowe skutki rożnych systemów uprawy roli, Studia i Raporty IUNG-PIB, Puławy, 29(3), s. 121-134.
• 24. Środki produkcji w rolnictwie (2000-2012). GUS, Warszawa.
• 25. Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich (2000-2012). GUS, Warszawa.
• 26. Zasada Wzajemnej Zgodności (cross-compliance) (2012), MRiRW, Warszawa.
• 27. Zegar J. (2013), Konkurencyjność celów ekologicznych i ekonomicznych w rolnictwie. IERiGŻ-PIB (PW 2011-2014), Warszawa, 93, s. 28-46.
• 28. Ziętara W. (2009), Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce. Rocz. Nauk Rol., Warszawa, ser. G, 96(1), s. 27-35.