PL
Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym rolnictwo wykazuje się naturalną tendencją do wzrostu wydajności, której efektem bywa niekorzystne dla rolników zjawisko nadprodukcji rolnej. W jej obliczu coraz mniejsza liczba gospodarstw jest w stanie zaspokajać potrzeby żywnościowe społeczeństwa. Ceny produktów rolnych wykazują się wówczas tendencją malejącą, co przy stałych bądź rosnących kosztach ponoszonych przez rolników doprowadza do tzw. rozwierania się nożyc cenowych. W takich okolicznościach rośnie odsetek gospodarstw zagrożonych problemami finansowymi, a nawet upadkiem. Ale paradoksalnie, wśród rolników może jeszcze bardziej nasilać się presja na wzrost wydajności postrzeganej indywidualnie jako sposób na poprawę sytuacji finansowej gospodarstwa. Tak zamyka się błędne koło, gdyż dalszy wzrost produktywności powoduje ukształtowanie się jeszcze niższych cen w przyszłości. W walce z nadprodukcją i jej skutkami rządy decydują się m.in. na wspieranie cen produktów rolnych, subsydiowanie dochodów rolniczych, ustalanie kwot produkcyjnych bądź przyjmowanie polityki odłogowania. W niniejszej pracy podjęto za Bosselem (2007) próbę oceny skutków takich form interwencji w działalność producentów zbóż przy wykorzystaniu metody dynamiki systemów. Prezentowany model jest uproszczeniem rzeczywistości, jednak umożliwia dokonanie ciekawych obserwacji. Pozwala na wieloaspektowe spojrzenie na koszty i korzyści wybranych instrumentów polityki rolnej.
EN
Along with the socio-economic development, agriculture has a natural tendency to increase productivity. Its effect is unfavourable for farmers agricultural overproduction. In this situation, the relatively constant food needs of individual societies are able to be met by an ever smaller number of farms. Prices of agricultural products show a declining trend, which at constant or rising costs incurred by farmers leads to the unfavourable phenomenon of opening of price scissors. Under such circumstances, a growing percentage of households are at risk of bankruptcy. Among farmers, there is even more pressure to improve productivity perceived individually as a way to improve the financial situation of the farm. This is how the vicious circle closes, because further productivity growth will result in even lower prices in the future. In the struggle against overproduction and its consequences, governments decide to subsidize agricultural prices, agricultural income, set production quotas or adopt set-aside policies. This paper asseses the effects of these forms of intervention on cereal producers activity, using the system dynamics method of Bossel (2007). The presented model is a great simplification of the reality, but it allows us to make interesting observations. It provides a multi-faceted look at the social costs and benefits of selected agricultural policy instruments.