PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2008 | 12 |

Tytuł artykułu

Social, demographic and settlement transformations in the coastal agglomerations

Autorzy

Treść / Zawartość

Warianty tytułu

PL
Współczesne przekształcenia społeczno-demograficzne i osadnicze w aglomeracjach nadmorskich

Języki publikacji

EN

Abstrakty

EN
Deep and multi-level economic transformations that occurred in the cities and rural areas caused profound changes in the demographic structures. The problems connected with the issue of the demographic transformations in the cities, especially those big ones, such as agglomerations or metropolises, have remained a subject of numerous geographic, demographic or sociologic studies in the post-war period. It was a result of a high concentration of population in the analyzed units, their economic position and the role they played in the settlement network of a country. The main purpose of the present paper is to define the general mechanisms of social, demographic and set-tlement transformations in the coastal agglomerations, being developed and influenced by various factors influencing development patterns of their inner zones. The author analyzed the changes of demographic and social structures recorded between 1988 and 2006 and accommodation re-sources. Analyzing the changes of population patterns by their inner spatial structure, the author discovered an increasing number of inhabitants recorded in each zone, however generally more dynamic development patterns characterized the urbanized zones (Fig. 1). The author also re-corded considerable changes of accommodation resources increase concerning their general and ownership structure during the analyzed period (1988-2006). Estimation of demographic transfor-mation factors including concepts of natural increase and migration rate is considered an essential element in conducting the research on population dynamics (Fig. 3 and Fig. 4). The observed ten-dencies of population’s structures were also recorded in economic groups (population in pre-production, production and post-production age). Generally the author observes a significant in-crease of people in production and post-production age. The number of children and teenagers un-der 18 has considerably decreased – pre-production group (Fig. 5).
PL
Powstanie aglomeracji miejskich jest wynikiem terytorialnego rozszerzenia funkcji zespołu miast i strefy podmiejskiej, stanowią one w pewnym sensie region ekonomiczny o istotnym, względnie trwałym domknięciu gospodarki. W funkcjonalno-przestrzennym układzie aglomeracji wyróżnia się zazwyczaj obszar węzłowy (strefę centralną) oraz strefę zurbanizowaną i strefę urbanizującą się. W niniejszym opracowaniu do analizy przemian demograficznych przyjęto stan ludności w poszczególnych strefach za lata 1960-2006 według ich granic z 1983 r. Rozwój ludności w omawianych 46 latach doprowadził do skupienia się na obszarze aglomeracji nadmorskich 1826600 osób. Oznacza to, że na powierzchni 4094 km2 zajmowanej przez aglomeracje gdańską i szczecińską koncentrowało się około 47,0% ogólnego zaludnienia regionów nadmorskich. Rozpatrując zmiany zaludnienia przez pryzmat wewnętrznej struktury przestrzennej w poszczególnych strefach, obserwuje się wzrost liczby mieszkańców w każdej z nich, przy czym w skali ogólnej bardziej dynamiczny rozwój charakteryzował strefy zurbanizowane. Biorąc za podstawę przyrost naturalny i salda migracji poszczególnych jednostek administracyjnych dokonano ich typologii, wykorzystując metodę J.W. Webba (1963). Z dokonanej analizy wynika, że część miast i gmin prezentowanych aglomeracji zmieniła swoje położenie typologiczne. W analizowanym okresie nastąpiły również dość istotne zmiany struktury płci i wieku mieszkańców aglomeracji. Obserwowane tendencje zmian w zakresie starzenia się ludności potwierdzają również obliczone dla prezentowanych aglomeracji udziały procentowe ludności według grup ekonomicznych. Wyraźnie zmniejszył się udział dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat (grupa przedprodukcyjna). Proces zmian systemowych spowodował również zróżnicowanie warunków życia na terenie badanych aglomeracji. Obok omawianych w artykule pozytywnych zmian, występujące rozwarstwienie społeczeństwa spowodowało również powstanie obszarów biedy i bezrobocia. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że w okresie transformacji systemowej (lata 1989-2006) nastąpiły dość istotne zmiany w zakresie rozwoju ludności poszczególnych stref wewnętrznych aglomeracji, miejsca zamieszkania, a także struktury wieku poszczególnych jednostek położonych na obszarze stanowiących przedmiot badań aglomeracji.

Wydawca

-

Rocznik

Tom

12

Opis fizyczny

p.125-142,fig.,ref.

Twórcy

autor
  • Institute of Geography, Pomeranian Academy, Partyzantow 27, 76-200 Slupsk, Poland

Bibliografia

  • Aglomeracje miejskie. (Urban agglomerations), 1983, GUS Warszawa, (in Polish).
  • Bank Danych Regionalnych. (Regional Data Bank). 2007. www.stat. gov.pl
  • Charakterystyka zmian demograficzno-społecznych i warunków mieszkaniowych w latach 1978-1988, woj. gdańskie i woj. szczecińskie. (Characteristics of demographic and social changes and accomodation conditions between 1978-1988, province of Gdańsk and province of Szczecin). 1990. GUS Warszawa, (in Polish).
  • Dziewoński K., 1973. W sprawie podstawowych pojęć i terminów używanych w analizie i planowaniu wielkich aglomeracji miejskich. W: Aglomeracje miejskie w Polsce. Pojęcia i terminologia. (Basic terms and concepts used in an analysis and planning of big urban agglomerations. In: Urban agglomerations in Poland. Terms and concepts). Biul. KPZK PAN, 79, (in Polish).
  • Eberhardt P., 1984. Ocena rozwoju i funkcjonowania systemu osadniczego Polski. (Evaluation of development and functioning of a settlement system in Poland). Czas. Geogr., 55, 1, 61-72 (in Polish).
  • Gaworecki W., 1976. Aglomeracja gdańska. Geneza i funkcje. (Gdańsk agglomeration. Genesis and functions). Gdańsk, (in Polish).
  • Gontarski Z., 1980. Obszary metropolitarne w Polsce. (Metropolitain areas in Poland). Biuletyn KPZK PAN, 109, (in Polish).
  • Jałowiecki B., 2000. Początki wytwarzania przestrzeni metropolitalnej w Polsce. W: Uwarunkowania i strategia rozwoju regionalnego w procesach integracji europejskiej. (The origins of metropolitan districts’ generating in Poland. In: Conditions and strategy of regional development in the processses of the European Union integration). (Ed.) Z. Mi- kołajewicz, Opole, (in Polish).
  • Jażewicz I., 2006. Przemiany demograficzne na obszarach wiejskich na przykładzie woj. zachodniopomorskiego. W: Urbanizacja i społeczeństwo. (Demographic transformations in the rural areas of zachodniopomorskie province. In: Urbanization and society). (Ed.) B. Górz, Kraków, 252-264, (in Polish).
  • Jelonek A., 1988. Obszary problemowe w zakresie zagrożeń demograficznych w Polsce. W: Problemy geografii osadnictwa i ludności w Polsce. (Problem areas in a spectrum of demographic threats in Poland. In: Problems of settlement and population geography in Poland). (Ed.) E. Biderman, Poznań, 67-78, (in Polish).
  • Jędraszko A., Goliaszewska G., 1977. Aglomeracje miejskie w terytorialnym podziale kraju. (Urban agglomerations in the teritorial division of the country). Człowiek i Środ., 1, 1, (in Polish).
  • Karłowicz R., 1978. Rozwój wielkich aglomeracji miejskich w Polsce. (Development of big urban agglomerations in Poland). PWN Warszawa-Łódź, (in Polish).
  • Korcelli P., 1976. Zagadnienie teorii i planowania rozwoju aglomeracji miejskich. (Concepts of theory and development planning of urban agglomerations). Miasto, 3, (in Polish).
  • Leszczycki S., Eberhardt P., Herman S., 1971. Aglomeracje miejsko-przemysłowe w Polsce w latach 1966-2000. W: Polska 2000. Prognozy rozwoju sieci osadniczej. (Urban and in-dustrial agglomerations in Poland between 1966-2000. In: Poland 2000. Prognoses of set-tlement network development). Warszawa, part 2, 10-61, (in Polish).
  • Lisowski A., 2005. Procesy centralizacji i decentralizacji w aglomeracji warszawskiej w latach 1950-2002. (Centralization and decentralization processes in Warsaw agglomeration between 1950-2002). Pr. i Stud. Geogr., UW Warszawa, 35, 13-43, (in Polish).
  • Liszewski S., 1978. Tereny miejskie. Podział i klasyfikacja. (Urban trends. Division and classification). Zesz. Nauk. UŁ, 2, 15, (in Polish).
  • Liszewski S., 2002. Aglomeracja miejska – geneza. Przemiany. W: Współczesne formy osadnictwa miejskiego i ich przemiany. XV Konwersatorium Wiedzy o Mieście. (Urban agglomeration – genesis. Transformations. In: Contemporary forms of urban settlement and their transformations. 15th Seminar on knowledge about a Town.). (Ed.) I. Jażdżewska, UŁ, ŁTN, Łódź, 21-34, (in Polish).
  • Ludność i zasoby mieszkaniowe w latach 1946-1974 według podziału administracyjnego z 1 czerwca 1975 r. (Population and accomodation between 1946-1974 according to administrative division from the 1st of June 1975). 1976. GUS Warszawa, (in Polish)
  • Maik W., 1989. Rozwój teorii regionalnych i krajowych układów osadnictwa. (Development of regional and national settlement structures). Poznań, (in Polish).
  • Materiały i opracowania statystyczne. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. (Statistic data and studies. Area and population in territorial section). 1991. GUS War-szawa, (in Polish).
  • Opracowania statystyczne. Ludność według płci, wieku, województw, miast i gmin w 1980 r. (Statistic studies. Population according to sex, age, provinces, cities and communities in 1980). 1981. GUS Warszawa, (in Polish).
  • Parysek J., 2005. Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku. Rozwój i przekształcenia strukturalne. (Polish cities on the turn of the 20th century. Structural development and transformations). Bogucki Wyd. Nauk., UAM Poznań, (in Polish).
  • Rajman J., 1969. Procesy urbanizacyjne w obrzeżu górnośląskiego okręgu przemysłowego po drugiej wojnie światowej. (Urbanization processes in the Upper Silesia industrial district after the Second World War). Kraków, (in Polish).
  • Rajman J., 1989. Problemy rozwoju demograficznego aglomeracji górnośląskiej. W: Studia nad urbanizacją południowej Polski. (Problems of demographic development of Upper Silesia agglomeration. In: Studies on urbanization of the South Poland). (Ed.) J. Rajman, Kraków, (in Polish).
  • Rajman J., 1997. Strefa podmiejska – mechanizm powstawania i przekształceń. Nowe problemy badawcze. W: Geografia. Człowiek. Gospodarka. (Suburb zone – The generating and transforming mechanisms. New scientific problems. In: Geography. Man. Economy). (Eds.) A. Jackowski, B. Domański, Kraków, 67-73 (in Polish).
  • Rocznik statystyczny woj. pomorskiego. (Statistic annals of Pomorskie province). 2005. US Gdańsk, (in Polish).
  • Rocznik statystyczny woj. zachodniopomorskiego. (Statistic annals of Zachodniopomorskie province). 2005. US Szczecin, (in Polish).
  • Rydz E., 1994. Przeobrażenia demograficzno-osadnicze struktur wewnętrznych aglomeracji nadmorskich. (Demographic and settlement transformations of the inner structures in the coastal agglomerations). WSP Słupsk, (in Polish).
  • Rydz E., 1994a. Procesy transformacji przestrzenno-funkcjonalnej szczecińskiego regionu miejskiego. W: Region miejski. Centrum a peryferia w okresie transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej. VII Konwersatorium Wiedzy o Mieście. (Processes of spatial and functional transformations of Szczecin urban region. In: Urban region. The city ver-sus periphery in period of politic, economic and social transformations. 7th Seminar on Knowledge About a Town). UŁ Łódź, 53-62, (in Polish).
  • Rydz E., 2006. Przemiany struktur społeczno-gospodarczych w okresie transformacji systemowej na Pomorzu Środkowym. (Changes of social and economic structures in the processes of system transformations in the region of Central Pomerania). PAP, (in Polish).
  • Stasiak A., 1973. Rozwój aglomeracji miejskich w Polsce. (Agglomerations’ development in Poland). Warszawa, (in Polish).
  • Tablice wynikowe. Ludność według płci i wieku w latach 1970-1974. (Results tables. Population according to sex and age between 1970-1974). 1975. GUS Warszawa, (in Polish).
  • Webb J.W., 1963. The natural and migrational components of population changes in England and Wales 1921-1931. Economic Geography, 39, 130-148.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikatory

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.agro-6dbfdff2-e710-4049-b1b2-2eeaed0da115
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.