EN
Fenugreek is one of the oldest known medicinal plants that have been used in traditional medicine in many parts of the world. The aim of this study was to determine the effects of nitrogen fertilization and Rhizobium meliloti inoculation on the yield, yield components and seed quality of fenugreek. The experiment was performed during two growing seasons. Chlorophyll content was determined with the use of the SPAD-502 chlorophyll meter. After harvest, biometric measurements were performed and the chemical composition of vegetative organs and seeds was determined in fenugreek plants. At 43 DAS, the chlorophyll content of control plant leaves was determined as 46 SPAD, and it decreased with plant growth. In treatments fertilized with nitrogen, the chlorophyll content of leaves increased from 48.5 (N0.5) - 56.1 (N1) SPAD (43 DAS) to 58.2 (N0.5) - 60.6 (N1) SPAD (58 DAS).Seed inoculation with Rhizobium meliloti was more highly correlated with seed quality than plant habitus and yield components. Inoculation decreased (by 11.5%) the crude fat content of fenugreek seeds, and increased phosphorus, calcium and sodium concentrations. Nitrogen fertilization significantly influenced morphological parameters and yield components, and it contributed to a significant increase in the total protein content of seeds.
PL
Kozieradka pospolita jest jedną z najstarszych roślin leczniczych, była wykorzystywana w tradycyjnej medycynie w wielu częściach świata. Celem badań było określenie wpływu nawożenia azotem i inokulacji Rhizobium meliloti na plonowanie i zawartość składników w nasionach kozieradki. Eksperyment przeprowadzono w dwóch sezonach wegetacyjnych. Zawartość chlorofilu określono za pomocą chlorofilomierza SPAD-502. Po zbiorze wykonano pomiary biometryczne i oznaczono skład chemiczny nasion i wegetatywnych części roślin. W 43. dniu po siewie (DAS) zawartość chlorofilu w liściach roślin kontrolnych wynosiła 46 SPAD i zmniejszała się wraz ze wzrostem roślin. Na obiektach nawożonych azotem zawartość chlorofilu w liściach zwiększała się z 48,5 (N0.5) - 56,1 (N1) SPAD (43 DAS) do 58,2(N0.5) - 60,6(N1) SPAD (58 DAS ). Inokulacja materiału siewnego Rhizobium meliloti w większym stopniu wpływała na jakość nasion niż na pokrój roślin i komponenty plonu, zmniejszyła (do 11,5%) zawartość tłuszczu surowego i zwiększyła zawartość fosforu, wapnia i sodu w nasionach kozieradki. Nawożenie azotem istotnie różnicowało parametry morfologiczne roślin i komponenty plonu, co skutkowało istotnym wzrostem zawartości białka w nasionach.