PL
Praca dotyczy zachowania in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych w sadach przydomowych, których wiek sięga niejednokrotnie okresu przedwojennego, a nawet początku XX w. Realizację projektu rozpoczęto w 1996 r. na terenie Zespołu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych (obecnie Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego). W ciągu 8 lat oznaczono ponad 50 odmian jabłoni, założono ich kolekcję oraz szkółkę przy Ośrodku Dydaktyczno-Muzealnym ZPKChiN w Chrystkowie. W szkółce rośnie obecnie ponad 5 tys. drzewek przeznaczonych do nasadzeń w zakładanych bądź odtwarzanych sadach. Odtworzono w ten sposób ponad 100 sadów przydomowych oraz 8 replik kolekcji z Chrystkowa, a zainteresowanie rolników, sadowników z roku na rok wzrasta. Szczegółowa inwentaryzacja sadów możliwa była dzięki wykorzystaniu ortofotomapy oraz zdjęć lotniczych. Projekt wzbogacony został o dokumentację fotograficzną, opracowania historyczno-etnograficzne, tradycje przetwórstwa owoców, a także opracowania lichenologiczne i ornitologiczne. Ochrona ex situ dotyczy wiśni oraz czereśni, a od 2003 r. zakładana jest miejscowa kolekcja odmian gruszy.
EN
In situ and ex situ conservation of old fruit tree cultivars in home orchards, which often were planted before the Second World War or even at the beginning of the XIX century is presented. The project was started in 1996 in the area of Vistula River Landscape Parks (now Chemiński and Nadwiślański Landscape Park Complex). During 8 year period 50 varieties of apple trees were marked, the old apple tree cultivar collection and the fruit tree nursery were founded in the Didactic and Museum Centre of Landscape Park Complex in Chrystkowo. There are more than 5000 trees grown there which are to be planted in the founded or reconstructed orchards. More than 100 home orchards were reconstructed and 8 Chrystkowo collection replicas were founded. The farmers and orchard owners are more and more interested in the old cultivars of fruit trees. The detailed inventory was possible thanks to the use of ortophotomap and air photography. The project was enriched by photographic documentation, works in history and ethnography, fruit processing tradition and also in lichenology and ornitology. Ex situ conservation project covers cherries and sweet cherries. In the year 2003 the local pear trees collection was founded.