Some Mesozoic scolecodonts congeneric with Recent forms

• Autorzy: Szaniawski H.

Warianty tytułu

PL

Szczęki wieloszczetów mezozoicznych należące do współczesnych rodzajów

RU

Mezozojjskie skolekodonty, prinadlezhashhie k sovremennym rodam mnogoshhetinkovykh chervejj

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The principles of comparing the jaws of the fossil and Recent polychaetes are here discussed. A Jurassic jaw apparatus is described and assigned to the Recent genus Ophryotrocha. Other jaws of polychaetes not having composite apparatus are assigned to Recent genera Glycera and ?Goniada. It has been found that the Paranereites, a scolecodont genus common in the Mesozoic, is a synonym of the genus Glycera. Other scolecodonts, considered by some authors as ancestors of the Recent genera Nereis and Glycera, are not closely related to these polychaetes. The generic assignment of the Mesozoic scolecodonts, usually included in the genus Goniada, is not certain. It has also been found that the Mesozoic polychaetes are more closely related to the Recent rather than the Palaeozoic genera.

PL

W utworach batonu pod Zawierciem, keloweju pod Łukowem i wołgu pod Tomaszowem Mazowieckim znaleziono liczne skolekodonty. W pracy opisano jeden aparat szczękowy oraz cztery gatunki izolowanych szczęk, należące do rodzajów znanych do dziś. Pozwoliło to na przeprowadzenie dokładnych studiów porównawczych materiału kopalnego ze współczesnym. W celu lepszego porównania drobnych elementów morfologicznych w badaniach tych posługiwano się refleksyjnym mikroskopem elektronowym. Aparat jurajski Ophryotrocha lukowensis sp. n. porównano z aparatem współczesnym gatunku typowego Ophryotrocha puerilis Claparède & Metschnikow i stwierdzono, że aparaty te różnią się jedynie cechami szczebla gatunkowego. Kopalne aparaty z rodzaju Ophryotrocha ani ich izolowane szczęki nie były dotychczas opisywane. Omówiono zasady porównywania szczęk wieloszczetów kopalnych ze współczesnymi i stwierdzono, że z aparatami współczesnych wieloszczetów z nadrodziny Eunicea Grube porównywać można tylko kopalne aparaty a nie, jak niejednokrotnie czyniono, pojedyncze ich elementy, ponieważ bardzo podobne elementy występować mogą w zupełnie różnych aparatach. W utworach mezozoiku poza szczękami eunicidów znajdują się również szczęki wieloszczetów z rodzin Glyceridae Grube i Goniadidae Kinberg. Wieloszczety z tych rodzin nie posiadają złożonych aparatów szczękowych tylko po dwie lub cztery, jednakowe szczęki. Można więc znacznie łatwiej porównywać ich izolowane szczęki kopalne i współczesne. Z wieloszczetów tej grupy opisano w pracy skolekodonty: Glycera baltica Eisenack, G. pilicae sp.n., ?Goniada szaniawskii Kozur nom.n., ?G. diversidentata sp.n. Szczęki z rodzaju Glycera Savigny są w utworach mezozoiku bardzo powszechne lecz zaliczano je dotychczas do rodzaju Paranereites Eisenack wiążąc je omyłkowo ze współczesnym rodzajem Nereis Linnaeus. Podobieństwo szczegółów anatomicznych kopalnych i współczesnych szczęk z rodzaju Glycera jest jednak tak duże, że niejednokrotnie trudno je od siebie odróżnić. Inne skolekodonty kopalne wiązane ze współczesnymi rodzajami Nereis i Glycera (Nereidavus Grinnel Pronereites Stauffer, Paleonereites Stauffer, Glycerites Hinde, Paraglycerites Eisenack, Praeglycera Kozur) są do szczęk tych rozdajów podobne tylko powierzchownie i nie łączy ich z nimi żadne bliższe pokrewieństwo. Kopalne szczęki nereidów nie są dotychczas znane. Jest to spowodowane prawdopodobnie ich odmiennym składem chemicznym. Przynależność rodzajowa skolekodontów kopalnych zaliczanych zwykle do rodzaju Goniada Audouin & Milne-Edwards nie jest pewna ponieważ wszystkie 5 rodzajów wieloszczetów współczesnych należących do rodziny Goniadidae Kinberg ma szczęki bardzo podobne. Być może dokładne studia porównawcze szczęk wszystkich rodzajów współczesnych pozwoliłyby na pewniejsze oznaczenie form kopalnych. Stwierdzono, że zespół skolekodontów jurajskich jest bardziej zbliżony do szczęk wieloszczetów współczesnych niż paleozoicznych.

RU

В отложениях батского яруса района Заверце, келловейского яруса в районе г. Лукув и волжского яруса в районе г. Томашув-Мазовецки были найдены многочисленные сколекодонты. В работе дано описание одного челюстного аппарата и четырех видов отдельных челюстей многощетинковых червей, относящихся к родам, которые существуют и в настоящее время. Благодаря этому можно было осуществить сопоставление ископаемого материала с ныне живущими формами. Сравнения мелких морфологических элементов строения проводились с помощью отражательного электронного микроскопа. Челюстной аппарат юрского вида Ophryotrocha lukowensis sp. n. сопоставлялся с аппаратом современного вида Ophryotrocha puerilis Claparede & Metschnikov. Констатировано, что они отличаются единственно видовыми признаками. До сих пор ни челюстные аппараты рода Ophryotrocha, ни их изолированные челюсти не описывались. Описаны принципы сопоставления челюстей ископаемых и современных многощетинковых. Доказано, что с челюстными аппаратами современных многощетинковых надсемейства Eunicea Grube можно сравнивать лишь ископаемые аппараты, а не их отдельные составные части, как это неоднократно осуществлялось, так как совершенно разные аппараты включают иногда весьма сходные элементы строения. В мезозойских отложениях, кроме челюстей Eunicea, встречаются челюсти многощетинковых семейств Glyceridae Grube и Goniadidae Kinberg. Представители этих семейств обладают несложным челюстным аппаратом, состоящим лишь из двух или четырех одинаковых челюстей. В связи с этим сравнение челюстей ископаемых и современных представителей этих семейств не вызывает особенных затруднений. В работе описаны сколекодонты следующих видов этой группы: Glycera baltica Eisenack, G. pilicae sp.n., ?Goniada szaniawskii Kozur nom.n., ?G. diversidentata sp.n. Челюсти рода Glycera Savigny распространены в мезозойских отложениях в большом количестве, но до сих пор они относились к роду Paranereites Eisenack и ошибочно сопоставлялись с современным родом Nereis Linnaeus. Однако, сходство анатомических признаков ископаемых и современных челюстей рода Glycera настолько велико, что весьма часто их нельзя отличить. Другие ископаемые сколекодонты, сопоставляемые с нынешними родами Nereis и Glycera (Nereidavus Grinnel, Pronereites Stauffer, Paleonereites Stauffer, Glycerites Hinde, Paraglycerites Eisenack, Praeglycera Kozur), проявляют лишь внешнее сходство с представителями этих родов и не связаны с ними близкими родственными признаками. Ископаемые челюсти нереид до сих пор не встречались. Вероятно, это обусловлено особенностями их химичес- кого состава.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1974
• Tom: 19
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.179-199,fig.,ref.

Twórcy

autor

Szaniawski H.

• Institute of Paleobiology, Polish Academy of Sciences, Twarda 51/55, 00-818 Warsaw, Poland

Bibliografia

• ARWIDSSON, I. 1899. Studien über die Familien Glyceridae und Goniadidae. Bergens Mus., 11, 1-69, Aarbog.
• BONNIER, J. 1893. Notes sur les Annelides du Boulonnais. I. Ophryotrocha puerilis (Clap et Metschn.) et son appareil maxillaire. - Bull. Sci. France et Belgique, 25, 198-226.
• CORRADINI, D. & SERPAGLI, E. 1968. Preliminary report on the discovery and initial study of large amounts of “scolecodents” and polychaete jaw apparatuses from Mesosoic formations. - Boll. Soc. Paleont. Italiana, 7, 1, 3-5, Modena.
• DALES, R. 1962. The polychaete stomodeum and the interrelationship of the families of Polychaete. - Proc. Zool. Soc. London, 139, 3, 389-428, London.
• DAY, J. H. 1967. A monograph on the Polychaeta of Southern Africa, Part I. Errantia. British Museum, London.
• EHLERS, E. 1864-1868. Die Borsteinwürmer (Annelida, Chaetopoda). 1-748, Leipzig.
• - 1869. Über fossile Würmer aus dem litographischen Schiefer in Bayern. - Palaeontogr., 17, 145-175, Kassel.
• EISENACK, A. 1939. Einige neue Annelidenreste aus dem Silur und dem Jura des Balticums. - Ztschr. Geschiebeforsch. Flachlandsgeol., 15, 153-176, Leipzig.
• FAUVEL, P. 1923. Faune de France, 5: Polychètes errantes, 1-488, Paris.
• GRECA, M. & BACCI, G. 1962. Una nuova specie di Ophryotrocha delle coste tirreniche (Annelida, Polychaeta). - Boll. Zool., 29, 1, Torino.
• GRINNEL, G. B., 1877. Notice of new genus of annelids from the Lower Silurian. - Am. J. Sci., 3, 14, 229-230.
• HARTMAN, O. 1950. Goniadidae, Glyceridae and Nephtyidae. - Allan Hancoc Pacific Exped., 15, 1, 1-182, Los Angeles.
• - 1964. Polychaeta Errantia of Antarctica. - Antarctic Research Series, 3, American Geophysical Union, Baltimore.
• HINDE, G. 1879. On annelid jaws from the Cambro-Silurian, Silurian and Devonian Formations in Canada and from the Lower Carboniferous in Scotland.- Quart. J. Geol. Soc. London, 35, 370-389, London.
• HOWELL, B. F., 1962. Worms. In: R. C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Pt. W., W3-W65, Kansas.
• KIELAN-JAWOROWSKA, Z. 1966. Polychaete jaw apparatuses from the Ordovician and Silurian of Poland and a comparison with modern forms (Aparaty szczękowe wieloszczetów z ordowiku i syluru Polski i porównania z formami współczesnymi). - Palaeont. Pol., 16, 1-152, Warszawa.
• KOZŁOWSKI, R. 1956. Sur quelques appareils masticateurs des Amnélides Polychètes ordoviciens (O paru narządach szczękowych pierścienic wieloszczetów z okresu ordowickiego). - Acta Palaeont. Pol., 1, 3, 165-210, Warszawa.
• KOZUR, H. 1967. Scolecodonten aus dem Muschelkalk des germanisches Binnenbeckens. - Monatsber. Deutsch. Akad. Wiss., 9, 11, 842-865, Berlin.
• - 1970. Zur Klassiffication und phylogenetischen Entwicklung der fossilen Phyllodocida und Eunicida (Polychaeta). - Freib. Forschungsh., C 260, 35-75, Leipzig.
• - 1971. Die Eunicida und Phyllodocida des Mesosoikums, Ibidem, C 267, 73-111.
• KULICKI, C. & SZANIAWSKI, H. 1972. Cephalopod arm hooks from the Jurassic of Poland (Haczyki głowonogów z jury Polski). - Acta Palaeont. Pol., 17, 3, Warszawa.
• LANGE, F. W. 1949. Polychaete annelids from the Devonian of Parana, Brazil.- Bull. Amer. Paleont., 33, 134, 1-71, Ithaca.
• ROGER, J. 1946. Les Invertébrés des couches à Poissons du Crétacé supérieur du Liban. - Mém. Soc. Géol. France, N. S., 51, 68-70, Paris.
• STAUFFER, C. R. 1933. Middle Ordovician Polychaeta from Minnesota. - Bull. Geol. Soc. Amer., 44, 6, 1173-1218, New York.
• SZANIAWSKI, H. 1968. Three new polychaete apparatuses from the Upper Permian of Poland (O trzech nowych aparatach szczękowych wieloszczetów z permu górnego Polski). - Acta Palaeont. Pol., 13, 2, 255-281, Warszawa.
• VALENSI, L. 1955. Étude micropaléontologique des silex du magdalénien de Saint-Amand (Cher). - Bull. Soc. Préhist. Française, 52, 584-596, Paris.
• WETZEL, O. 1948. Mikropaläontologische Funde in Gesteins Proben einer holsteinischen Bohrung, besonders in Kreide und Keuperschichten. - N. Jb. Mineral. Geol. Paläontol. Abh., 89, 3, 315-348, Stuttgart.
• ZAWIDZKA, K. 1971. A polychaete jaw apparatus and some scolecodonts from the Polish Middle Triassic (Aparat szczękowy wieloszczeta i skolekodonty ze środkowego triasu południowej Polski). - Acta Geol. Pol., 21, 3, 361-377, Warszawa.