Epidemiologia żywieniowa chorób układu krążenia w Polsce

• Autorzy: Szostak W.B. , Szostak-Wegierek D.

Warianty tytułu

EN

Nutritional epidemiology of cardiovascular diseases in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Polska należy do krajów o wysokiej umieralności na choroby układu krążenia (ChUK). Jest to zależne w przeważającej mierze od niezdrowego stylu życia, na który składa się palenie tytoniu, wadliwe żywienie i mała aktywność fizyczna. Skutkiem tego są zaburzenia metaboliczne, takie jak otyłość brzuszna, dyslipidemia, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze, będące najsilniejszymi czynnikami ryzyka miażdżycy. W Polsce największą umieralność na ChUK stwierdzono w 1991 roku. Od tego czasu nastąpiła poprawa sposobu żywienia i zmniejszyło się palenie tytoniu. W konsekwencji nastąpił spadek umieralności na ChUK, który między 1991 i 2008 roku wynosił 42%. Niepokojące jest jednak, że w młodszych grupach wiekowych obserwuje się od kilku lat zanik trendu spadkowego umieralności. Może to być zapowiedzią stopniowego zaniku tego trendu także u ludzi starszych. Pozostaje to prawdopodobnie w związku z brakiem dalszej poprawy zwyczajów żywieniowych w Polsce, co obserwujemy od kilku lat. Potrzebny jest wieloletni program oddziaływania na społeczeństwo na rzecz poprawy stylu życia.

EN

Poland is a country of high cardiovascular (CV) mortality. This is related mainly to unhealthy lifestyle, i.e. smoking, improper diet and low physical activity. They result in metabolic disturbances, such as abdominal obesity, dyslipidemia, diabetes and arterial hypertension, that are the strongest atherosclerosis risk factors. In Poland the highest CV mortality was observed in 1991. Since that time there was an improvement in nutritional habits and smoking. It was followed by the decrease in CV mortality that between 1991 and 2008 reached 42%. However, it is alarming that in the younger population a disappearance of decreasing trend in mortality was observed in the last few years. This may portend the gradual vanishing of the favourable trend also in the older population. It is probably related to the lack of further improvement in eating habits in Poland that was observed in the last years. There is a need for a long-term program aiming at improvement of lifestyle in the population.

Słowa kluczowe

PL

Polska; choroby czlowieka; choroby ukladu krazenia; epidemiologia zywieniowa; czynniki ryzyka; tluszcze; spozycie zywnosci; umieralnosc; dane statystyczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2012
• Tom: 39
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.132-154,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Szostak W.B.

• Zakład Profilaktyki Chorób Żywieniowozależnych z Poradnią Chorób Metabolicznych, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie, Warszawa

autor

Szostak-Wegierek D.

• Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny, Instytut Medycyny Społecznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa

Bibliografia

• 1. Heart Disease and Stroke Statistics - 2011 Update. A Report From the American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation 2011,123, e18-e209
• 2. Heart Disease and Stroke Statistics - 2007 Update. A Report From the American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Circulation 2007,115, c69-c171
• 3. Strom A., Jensen R.A.: Mortality from circulatory diseases in Norvay 1940-1945. Lancet 1951, 1, 126.
• 4. Aleksandrów D., Michajlik A.: Współczesny stan wiedzy o patogenezie miażdżycy. W: Miażdżyca. Pod red. A. Biernackiego, J. Szajewskiego. Warszawa, Wyd. PZWL, 1956.
• 5. Zatoński A.W., Mańczuk M., Sulkowska U. oraz zespół projektu HEM. Wyrównywanie różnic w zdrowiu między krajami Unii Europejskiej. Warszawa, Zakład Epidemiologii I Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.
• 6. Keys A.: Coronary heart disease in seven countries. Circulation 1970, 41, Suppl. I, 1-195.
• 7. Menotti A., Kromhout D., Blackburn H., et al.: Food intake patterns and 25-year mortality from coronary heart disease: Cross-cultural correlations in the Seven Countries Study. Europ. J. Epidemiol., 1999, 15, 507-515.
• 8. Turpeinen O.: Effect of cholesterol-lowering diet on mortality from coronary heart disease and other causes. Circulation 1979, 59, 1-7
• 9. Szostak W.B., Cybulska B., Sekuła W: Nutrition and ischaemic heart disease (IHD) mortality. I. Correlation between the variables in 27 countries. Żyw. Czlow. Metab., 1985, 12, 9-15.
• 10. National Heart, Lung and Blood Institute. Vital statistics of the United States, National Center for Health Statistics, Rockville MD, 1986.
• 11. Thom T.J., Kannel W.B., Fbeileib M.: Factors in the decline of coronary heart disease mortality. In: Coronary heart disease. Prevention, complications, and treatment. W.E. Connor, D. Bristov (eds). Philadelphia - London - Mexicocity - New York - St. Louis - Sao Paulo - Sydney. JB Lippincott 1985, 5-20.
• 12. Szostak W.B., Cybulska B., Sekuła W: Nutrition and ischaemic heart disease (IHD) mortality. II. Nutritional and mortality trends in 1968-1977 in 23 countries. Żyw. Czlow. Metab., 1985, 12, 73-79
• 13. Szostak W.B., Sekuła W., Cybulska B.: Dietary fat consumption and health in international perspective. Naringsforskning 1990, 34, 65-69.
• 14. Trwanie życia w 2010 r. Warszawa, GUS 2011
• 15. Puska P: From Framingham to North Karelia. From descriptive epidemiology to public health action. Progr. Car- diovasc. Dis., 2010, 53, 15-20.
• 16. Laatikainen T., Critchey J., Vartiainen E., et al.: Explaining the decline in coronary heart disease mortality in Finland between 1982 and 1997. Am. J. Epidem., 2005, 162, 764-773.
• 17. Sytuacja zdrowotna ludności Polski. Pod red. B. Wojtyniaka, P. Goryńskiego. Warszawa, Państwowy Zakład Higieny, Zakład Statystyki Medycznej, 2003.
• 18. Highlights on Heath In Poland. WHO Regional Office for Europe, Copenhagen 2001
• 19. Atlas of health in Europe. 2nd ed. 2008. WHO 2008. http://www.euro.who.int/_data/ossets/pdf_file/0011/97598/ E91713.pdf
• 20. O'Donnell M.J., Xavier D., Liu L., et al.: Risk factors for ischaemic and intracerebral haemorrhagic stroke in 22 countries (the INTERSTROKE study): a case-control study. Lancet 2010, 376, 112-123
• 21. Yusuf S., Hawken S., Ounpuu S., et al.: Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): case-control study. Lancet 2004, 36, 937-952.
• 22. Zdrojewski T., Bandosz P, Szpakowski P, i wsp.: Rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. Wyniki badania NATPOL udostępnione dzięki uprzejmości Autorów.
• 23. Danaei G., Ding E.L., Mozaffarian D., et al.: The preventable causes of death in the United States: comparative risk assessment of dietary, lifestyle, and metabolic risk factors. PloS Med., 2009, 6, 4, el000058.
• 24. Kvaavik E., Batty G.D., Ursin G., et al.: Influence of individual and combined health behaviors on total and cause-specific mortality in men and women. Arch. Intern. Med., 2010, 170, 8, 711-718.
• 25. Chiuve S.E., McCullough M.L., Sacks F.M., et al.: Healthy lifestyle factors in the primary prevention of coronary hart disease among men. Benefits among users and nonusers of lipid-lowering and antihypertensive medications. Circulation 2006,114, 160-167.
• 26. Szostak W.B., Cichocka A.: Dieta śródziemnomorska w profilaktyce kardiologicznej. Monografia dla lekarzy. Gdańsk, Via Medica., 2009
• 27. Szostak W.B., Sekuła W., Figurska K.: Reduction of cardiovascular mortality in Poland and changes in dietary patterns. Kard. Pol., 2003, 58, 173-176.
• 28. Sekuła W.: Zmiany długookresowe w modelu żywienia w Polsce: uwarunkowania i skutki zdrowotne. Konferencja naukowa pt. Żywność i żywienie a polityka ludnościowa w Polsce. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa, 23. XI. 2010
• 29. Broda G., Dmowski M.: Choroby układu krążenia i zaburzenia metaboliczne (cukrzyca). W: Raport o stanie zdrowia mieszkańców Warszawy - wybranych aspektach sytuacji zdrowotnej ludności Warszawy na podstawie danych z lat 1999-2003. Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, Biuro Polityki Zdrowotnej. Warszawa 2006.
• 30. Bandosz P, O'Flaherty M., Drygas W, et al.: Explaining the decline In coronary artery disease mortality In Poland between 1991 and 2005. Eur. J. Cardiovasc. Prev. Rehab., Europrevent, 2010, Prague, abstr. P 194.
• 31. Ford E.S., Ajani U.A., Croft J.B., et al.: Explaining the decrease in US death from coronary disease 1980-2000. N. Engl. J. Med., 2007, 356, 2388-2398.
• 32. Crit- chley J., Liu J., Zhao D., et al. : Explaining the increase in coronary heart disease mortality in Beijing between 1984 and 1999. Circulation 2004, 110, 1236-1244
• 33. Sekuła W, Ołtarzewski M., Barysz A.: Ocena spożycia chlorku sodu w Polsce na podstawie wyników badań budżetów gospodarstw domowych. Żyw. Człow. Metab., 2008, 35, 265-282
• 34. Szostak-Węgierek D., Szamotulska K.: Fetal development and risk of cardiovascular diseases and diabetes type 2 in adult life. Med. Wieku Rozwojowego 2011, 15, 3 Cz.I, 203-215
• 35. Szostak-Węgierek D., Szamotulska K., Maj A.: Relationship between carotid infima-media thickness, atherosclerosis risk factors and birthweight in young males. Kardiol. Pol., 2011, 69, 673-678
• 36. Wojtyniak B., Stokwiszewski J., Goryński P. i wsp.: Długość życia i umieralność ludności Polski. W: Sytuacja zdrowotna ludności Polski. Pod red. B. Wojtyniąka, B. Goryńskiego. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Żywienia. Warszawa 2008
• 37. O’Kelly S., Andersen K., Capewell S., et al.: Bringing prevention to the population: an important role for cardiologists in policy-making. Eur. Heart J., 2011, 32, 1964-1967.