Jaja cennym źródłem składników bioaktywnych

• Autorzy: Kijowski J. , Lesnierowski G. , Cegielska-Radziejewska R.

Warianty tytułu

EN

Chicken eggs: source of valuable bioactive components

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jaja kurze uważane są za doskonałą żywność oferowaną przez naturę. American Heart Association w 2006 r. zrewidowało swoje wcześniejsze stanowisko i nie ogranicza aktualnie spożycia jaj w tygodniowej diecie. Ze względu na nowo odkryte multifunkcjonale właściwości jaja są dobrym źródłem bioaktywnych składników, zwanych też nutraceutykami. Dla człowieka mają one znaczenie żywieniowe oraz prozdrowotne. Te cechy zachowują wszystkie jaja kurze, niezależnie od sposobu ich pozyskania. W opracowaniu szczegółowo scharakteryzowano nowo odkryte prozdrowotne właściwości następujących komponentów jaj: lizozymu, cystatyny, awidyny, owotransferyny, lecytyny, luteiny, zeaksantyny, retinolu, cholekaciferolu, α-tokoferolu, foswityny, immunoglobuliny (IgY) i kwasu sialowego. Opisano też jaja projektowane, o składzie wzbogaconym w pożądane składniki, uzyskane w zaplanowanym systemie żywienia ptaków.

EN

Chicken eggs are considered to be nature’s perfect food. In 2006, the American Heart Association have revised their previous standpoint and, presently, they do not limit egg consumption in the weekly diet plan. Considering the newly discovered multifunctional properties, chicken eggs are a rich source of bioactive compounds known, also, as nutraceutics. The latter are important nutrients and medicals for humans. All chicken eggs retain those special features irrespective of how they are obtained. In the paper, there were characterized in detail the newly discovered pro health properties of the following egg components: lysozyme, cystatin, avidin, ovotransferrin, lecithin, lutein, zeaxanthin, retinol, cholecalciferol, α-tocopherol, phosvitin, immunoglobulin (IgY), and sialic acid. There were also described the designed eggs the composition of which was enriched with desirable components, to be obtained under a feeding schedule for those birds.

Słowa kluczowe

PL

jaja kurze; zywienie czlowieka; nutraceutyki; lizozym; cystatyny; awidyna; owotransferyna; lecytyna; luteina; zeaksantyna; witamina A; cholekalcyferol; alfa-tokoferol; foswityna; immunoglobuliny; kwas sialowy zob.kwas N-acetyloneuraminowy; kwas N-acetyloneuraminowy; sklad chemiczny

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywność Nauka Technologia Jakość
• Rocznik: 2013
• Tom: 20
• Numer: 5
• Opis fizyczny: s.29-41,bibliogr.

Twórcy

autor

Kijowski J.

• Katedra Zarządzania Jakością Żywności, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań

autor

Lesnierowski G.

• Katedra Zarządzania Jakością Żywności, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań

autor

Cegielska-Radziejewska R.

• Katedra Zarządzania Jakością Żywności, Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań

Bibliografia

• [1] American Heart Association Nutrition Committee: Diet and lifestyle recommendations revision 2006: a scientific statement from the American Heart Association Nutrition Committee. Circulation, 2006, 114 (1), 82-96.
• [2] Anton M.: Composition and structure of egg components. In: Bioactive egg compounds. Eds. R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin 2007, pp. 1-24.
• [3] Botsoglou N.A., Yannakopoulos A.L., Fletouris D.J. Tserveni-Gouissi A.S., Psomas I.E.: Yolk fatty acid composition and cholesterol content in response to level and form of dietary flaxseed. J. Agric. Food Chem., 1998, 46, 4652-4656.
• [4] Bukowski R., Podlasz P., Wąsowicz K.: Ptasie przeciwciała IgY – zalety i zastosowania. Postępy Biol. Komórki, 2005, 32 (4), 597-602.
• [5] Chen G.H., Tang S.J., Chen C.S., Jialg S.T.: Overexpression of soluble form of chicken cystatin in Escherichia coli and its purification. J. Agric. Food Chem., 2000, 48, 2602-2067.
• [6] Danyluk B., Kijowski J.: Wpływ monomeru lizozymu na rozwój bakterii Clostridium tyrobutyricum. Przem. Spoż., 2001, 12, 16-19.
• [7] Froning G.M.: The amazing egg. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 17-32.
• [8] Gołąb K., Gburek J., Gaweł A., Warwas M.: Changes in chicken egg white cystatin concentrations and isoforms during embryogenesis. Br. Poultry Sci., 2002, 42, 394-398.
• [9] Gołąb K., Warwas M.: Białka jaja kurzego – właściwości biochemiczne i zastosowanie. Adv. Clin. Exp. Med., 2005, 14, 1001-1010.
• [10] Grabowski T.: Jaja spożywcze Omega-3. Polskie Drobiarstwo, 2006, 2, 17-20.
• [11] Grashorn M.A., Steinberg W.: Deposition rates of canthaxanthin in egg yolks. Arch. Geflugelkd., 2002, 66, 258-262.
• [12] Handelman G.J., Nightingale Z.D., Lichtenstein A.H., Schaefer E.J., Blumberg J.B.: Lutein and zeaxantin concentrations in plasma after supplementation with egg yolk. Am. J. Clin. Nutr., 1999, 70, 247-251.
• [13] Ibrahim H.R.: On the novel catalytically – independent antimicrobial function of hen egg-white lysozyme: A conformation – dependent activity. Nahrung, 1998, 42, 187-193.
• [14] Ibrahim H.R., Higashiguchi S., Sugimoto Y., Aoki T.: Role of divalent cations in the novel bactericidal activity of the partially unfolded lysozyme. J. Agric. Food Chem., 1997, 4, 89-94.
• [15] Juneja L.R.: Egg yolk lipids. In: Hen eggs-their basic and applied science. Eds.: T. Yamamoto, R.L. Juneja, H. Hatta, M. Kim. CRC Press Inc. New York 1997, pp. 73-98.
• [16] Juneja L.R.: Biological characteristics of egg components, specifically sialyloligosacchrides in egg yolk. In: Egg nutrition and biotechnology. Eds.: J.S. Sim, S. Nakai, W. Guenter. CABI Wallingford, UK, 2000, pp. 233-242.
• [17] Kiczka W.: Od monomeru do dimeru lizozymu. Życie Wet. 1994, 4A, 131-136.
• [18] Kijowski J., Leśnierowski G.: Wykorzystanie lizozymu do utrwalania żywności w diagnostyce medycznej i farmakologii. Biotechnologia, 1995, 2 (29), 130-141.
• [19] Kijowski J., Marciszewska C., Cegielska-Radziejewska R.: Quality and microbiological stability of chilled chicken breast muscles treated with a lysozyme solution. Pol. J. Food Nutrition Sci., 2002, 11/52, (2), 47-54.
• [20] Kopeć W.: Rozdział treści jaja na składniki oraz wytwarzanie produktów izolowanych z jaj o wysokiej wartości biologicznej lub funkcjonalnej. W: Jajczarstwo. Red. T. Trziszka. Wyd. AR we Wrocławiu, Wrocław 2000, ss. 409-436.
• [21] Kovac-Nolan J., Philips M., Mine Y.: Advances in the value of eggs and egg components for human health. J. Agric. Food Chem., 2005, 53, 8421-8431.
• [22] Kritchevsky S.B., Kritchevsky D.: Egg consumption and coronary heart disease: an epidemiologic overview. J. Am. Coll. Nutr., 2000, 19, 549-555.
• [23] Lange R.: Egg lecithin’s: processing technologies and potential for health-based applications. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 195-218.
• [24] Lechevalier V., Croguennec T., Nau F., Guérin-Dubiard C.: Ovalbumin and gene-related proteins. In: Bioactive egg compounds. Eds. R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin 2007, pp. 51-60.
• [25] Lesson S.: Lutein-enriched eggs transfer of lutein into eggs and health benefits. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 171-180.
• [26] Lesson S., Caston L.J.: Vitamin enrichment of eggs. J. Appl. Poult. Res., 2003, 12, 24-26.
• [27] Leśnierowski G.: Fizykochemiczne metody modyfikacji i pomiaru aktywności lizozymu. Rozpr. nauk., 387. Wyd. AR w Poznaniu, Poznań 2007, 387, ss. 1-104.
• [28] Leśnierowski G.: Nowe sposoby fizykochemicznej modyfikacji lizozymu. Nauka Przyroda Technologie, 2009, 3 (4), 1-18.
• [29] Leśnierowski G., Borowiak R.: Wysokotemperaturowa modyfikacja lizozymu. Acta Sci. Pol. Biotechnol., 2010, 9 (2), 23-32.
• [30] Leśnierowski G., Borowiak R.: Zastosowanie rezorcyny jako środka ochronnego lizozymu podczas jego wysokotemperaturowej modyfikacji. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 2 (81), 131-142.
• [31] Leśnierowski G., Cegielska-Radziejewska R.: Potential possibilities of production, modification and practical application of lysozyme. Acta Sci. Pol., Technol. Aliment., 2012, 11 (3), 223-230.
• [32] Leśnierowski G., Cegielska-Radziejewska R., Kijowski J.: Antibacterial activity of thermally modified lysozyme. EJPAU Food Sci. Technol., 2001, 4 (2), 1-9.
• [33] Leśnierowski G., Cegielska-Radziejewska R., Kijowski J.: Thermally and chemical thermally modified lysozyme and its bacteriostatic activity. World’s Poultry Sci. J., 2004, 60, 303-309.
• [34] Leśnierowski G., Kijowski J.: Próba otrzymania dimeru lizozymu z białka jaja kurzego. Mat. XXXI Sesji Naukowej Komitetu Technologii i Chemii Żywności PAN, Poznań 2000, ss. 309-310.
• [35] Leśnierowski G., Kijowski J.: Lysozyme. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandino, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin 2007, pp. 33-42.
• [36] Mann K., Macek B., Olsen J.: Proteomic analysis of the acid-soluble organic matrix of the chicken calcified eggshell layer. Proteomics, 2006, 6, 3801-3810.
• [37] Mc Namara D.J.: The impact of egg limitations on coronary heart disease risk: do the numbers add up?. J. Am. Coll. Nutr., 2000, 19 (5), 5405-5485.
• [38] McNamara D.J.: Egg xantophylls and health implications. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 95-110.
• [39] Mc Namara D.J.: Eggs: A world of possibilities. World Poultry, 2010, 26 (7), 36-37.
• [40] Moeller S.M., Jacques P.F., Blumberg J.B.: The potential role of dietary xanthophylls in cataract and age-related macular degeneration. J. Am. Coll. Nutr., 2000, 19, 522-527.
• [41] Nain S., Renema R.A., Korver D.R., Zuidhof M.J.: Characterization of the n-3 polyunsaturated fatty acid enrichment in laying hens fed an extruded flax enrichment source. Poult. Sci., 2012, 91, 720- 1732.
• [42] Nakamura R.: Innovative egg products and future trends in Japan. In: Egg uses and processing technologies. New developments. Eds.: J.S. Sim, I.S. Nakai, CABI International, Wallingford, UK, 1994, pp. 34-45.
• [43] Nys Y., Gautron J.: Structure and formation of eggshell. In: Bioactive egg compounds. Eds. R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin, 2007, pp. 99-115.
• [44] Palaniyappan A., Das D., Kammila S., Suresh M.R., Sunwoo H.H.: Diagnostics of severe acute respiratory syndrome-associated coronavirus (SARS-CoV) nucleocapsid antigen using chicken immunoglobulin Y. Poult. Sci., 2012, 91, 636-642.
• [45] Proctor V.A., Cuningham F.E.: The chemistry of lysozyme and its use as a food preservative and a pharmaceutical, CRC Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 1988, 26 (4), 359-395.
• [46] Réhault S.: Proteases. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin 2007, pp. 81-83.
• [47] Réhault S.: Antiproteases. In: Bioactive egg compounds. Eds. R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 81-92.
• [48] Rossi M.: Use of lecithin and lecithin fractions. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 229-240.
• [49] Schade R., Chacana P.A.: Livetin fractions (IgY). In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 25-31.
• [50] Schade R., Zhang X.Y., Terzolo H.R.: Use of IgY antibodies in human and veterinary medicine. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 213-221.
• [51] Seuss-Baum I.: Nutritional evaluation of egg compounds. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag, Berlin Heildelberg 2007, pp. 117-144.
• [52] Sim J.S.: Designer egg concept: perfecting egg through diet enrichmengt with ω-3 PUFA and cholesterol stability. In: Egg nutrition and biotechnology. Eds.: J.S. Sim, S. Nakai, W. Guenter. CABI Wallingford, UK, 2000, pp. 135-150.
• [53] Sim J.: Why designer eggs? A Canadian story for egg lovers around the world. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 1-13.
• [54] Sirri F., Barroetta A.: Enrichment in vitamins. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 171-182.
• [55] Superti F., Ammendolia M.G., Berlutti F., Valenti P.: Ovotransferrin. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 43-50.
• [56] Surai P.F., Papazyan T.T., Speake B.K., Sparks N.H.C.: Enrichment in selenium and other trace elements. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R. Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 183-190.
• [57] Surai P.F., Simons P.C.M., Dvorska J.E., Aradas F., Sparks N.H.C.: Antioxidant – enriched eggs: opportunities and limitations. In: The Amazing Egg. Eds.: J.S. Sim, H.H. Sunwoo. University of Alberta, Edmonton, Canada, 2006, pp. 68-93.
• [58] Surai P.F., Sparks N.H.C.: Designer eggs: From improvement of egg composition to functional food. Trends Food Sci. Technol., 2001, 12, 7-16.
• [59] Trziszka T.: Budowa i skład chemiczny jaja. W: Jajczarstwo. Red. T. Trziszka. Wyd. AR we Wrocławiu, Wrocław 2000, ss. 147-188.
• [60] Trziszka T.: Nowej generacji nutraceutyki na bazie surowca jajczarskiego. Mat. Konf. PTTŻ nt. Żywność wzbogacona i nutraceutyki. Oddz. Małopolski PTTŻ, Kraków 2009, ss. 18-19.
• [61] Wellman-Labadie O., Picman J., Hincke M.T.: Avian antimicrobial proteins: structure, distribution and activity. World’s Poultry Sci. J., 2007, 63, 421-437.
• [62] Wężyk S.: Wpływ paszy na wartość dietetyczną jaj spożywczych. Polskie Drobiarstwo, 2007, 3, 51-53.
• [63] Yannakopoulos A.L.: Egg enrichment in omega-3 fatty acids. In: Bioactive egg compounds. Eds.: R. Huopalahti, R. Lopez-Fandiño, M. Anton, R Schade. Springer-Verlag. Berlin 2007, pp. 159-170.
• [64] Zeisel S.H.: Choline needed for normal development of memory. J. Amer. Coll. Neutr., 2000, 19, 528-531.
• [65] Zeisel S.H.: Choline: the “new” essential nutrient. Nutrition close-up. Special report. 2003, Egg Nutrition Center, Washington,//www.eggnutritioncenter.org/page/nutrition-close-up-special-reports.