Notes on Caloplaca lucifunga (Teloschistales, Ascomycota) in Poland

• Autorzy: Kubiak D. , Zalewska A.

Warianty tytułu

PL

Uwagi o występowaniu Caloplaca lucifunga (Teloschistales, Ascomycota) w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The current knowledge on the occurrence of Caloplaca lucifuga, a rare lichen with an inconspicuous crustose sorediate thallus, is discussed. Both previous and new localities are presented. The most important data on the ecology and general distribution of the species are given. Diagnostic characters related to the morphology, anatomy and chemistry of C. lucifuga that help to differentiate it from similar species are described.

PL

Caloplaca lucifuga jest porostem znanym z Europy oraz z dwóch niepublikowanych notowań z Ameryki Południowej (Kolumbia). Pomimo szerokiego zasięgu występowania na kontynencie europejskim, gatunek ten podawany jest w poszczególnych krajach zwykle z niewielu stanowisk. W Polsce zarejestrowany został łącznie na dziesięciu stanowiskach w północnej i północno-wschodniej części kraju. W pracy przedstawiono dotychczas znane oraz nowe stanowiska tego gatunku stwierdzone w latach 2005–2008 na Pojezierzu Olsztyńskim. Uzyskane wyniki oraz przegląd danych dotyczących ekologii tego gatunku wskazują, iż może być on bardziej rozpowszechniony w dużych kompleksach leśnych z udziałem starych drzew liściastych, zwłaszcza dębów. Ze względu jednak na zanikanie siedlisk charakterystycznych dla C. lucifuga, gatunek ten zasługuje na umieszczenie go na krajowej „Czerwonej Liście” porostów zagrożonych wymarciem. Porost ten ma potencjalne właściwości lichenoindykacyjne, dotychczas w Polsce niewykorzystane, mogące mieć zastosowanie w wyznaczaniu miejsc o wysokiej bioróżnorodności oraz najcenniejszych zbiorowisk leśnych. Epifit ten, pomimo drobnych rozmiarów ma bardzo charakterystyczne cechy morfologiczne i chemiczne pozwalające odróżnić go od innych podobnych taksonów. Najbardziej istotne cechy diagnostyczne tego gatunku to jasnoszara, endofloedyczna plecha oraz liczne, zaokrąglone lub nieregularne, nie zlewające się ze sobą, jasnożółtawe, żółtawoszare do brudno żółto-pomarańczowo-brunatnych soralia, barwiące się od KOH na karminowo-czerwono.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Mycologica
• Rocznik: 2009
• Tom: 44
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.239-248,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kubiak D.

• Department of Mycology, Warmia and Mazury University in Olsztyn, Oczapowskiego 1 A, 10-957 Olsztyn, Poland

autor

Zalewska A.

Bibliografia

• Aptroot A., Sparrius L., Herk van K., Bruyn de U. 2001. Origin and distribution of recently described lichens from the Netherlands. Aktuelle Lichenologische Mitteilungen, NF 5: 13–25. http://www.alm-neu.de/NF5/ALM-NF5.pdf
• Arup U. 1997. Skoglig kontinuitet. (In:) U. Arup, S. Ekman, I. Kärnefelt, J.-E. Mattsson (eds). Skyddsvärda lavar i sydvästra Sverige. SBF-förlaget, Lund: 92 –95.
• Arup U., Grube M. 1999. Where does Lecanora demissa (Ascomycota, Lecanorales) belong? Lichenologist 31: 419–430.
• Berger F., Türk R. 1993. Neue and seltene Flechtenund lichenicole Pilze aus Oberösterreich. Linzer Biol. Beitr. 25 (1): 167–204.
• Boom van den P. P. G., Giralt M. 1996. Contribution to the flora of Portugal, lichens and lichenicolous fungi I. Nova Hedwigia 63 (1-2): 145–172.
• Bratli H., Haugan R. 1997. Caloplaca lucifuga new to Norway. Graphis Scripta 8: 41–43.
• Brunialti G., Giordani P., Benesperi R., Ravera S. 2001. Addition to the lichen flora of the Ligurian Apennines (NW Italy). Webbia 56 (1): 223–228.
• Cieśliński S. 2003. Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce Północno-Wschodniej. Phytocoenosis 15 (N.S.). Suppl. Cartogr. Geobot. 15: 1–426.
• Cieśliński S., Czyżewska K., Fabiszewski J. 2006. Red list of the lichens in Poland. (In:) Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (eds). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 71–89.
• Cieśliński S., Fałtynowicz W. 1993. Note from editors. (In:) S. Cieśliński, W. Fałtynowicz (eds), Atlas of the geographical distribution of lichens in Poland. 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 7–8.
• Clerc P. 2004. Les champignons lichénisés de Suisse. Cryptogamica Helvetica 19: 1–320.
• Coppins A. M., Coppins B. J. 2002. Indices of ecological continuity for woodland epiphytic lichen habitats in the British Isles. British Lichen Society, London.
• Culberson, W. L., Egan, R. S., Esslinger, T. L. 2008. Recent literature on lichens. [Presented on the Web by E. Timdal.; latest update 2009.03.02.] http://www.nhm.uio.no/cgi-bin/rll.pl?sq=0&au=&fr=1536&to=2008&jo=&t1=&t2=&t3=&t4=&t5=&casc=&gen=caloplaca&epi=chrysophthalma&tp=-&down=N&r0=&r1=&rn=&ws=w&dia=0&st=a&fo=s&RLL=x&Mat=x&Supl= [7 Sept. 2009].
• Diederich P. 1989. Les lichens épiphytiques et leurs champignons lichénicoles (macrolichens exceptés) du Luxembourg. Trav. Scient. Musée Nat. Hist. Natur. Luxembourg 14: 1–268.
• Diederich P., Ertz D., Stapper N., Sérusiaux E., Broeck van den D., Boom van den P., Ries C. 2009. The lichens and lichenicolous fungi of Belgium, Luxembourg and northern France. http://www.lichenology.info [2 Oct. 2009].
• Diederich P., Sérusiaux E., Boom van den P. 1991. Lichens et champignons lichénicoles nouveaux ou intéressants pour la flore de la Belgique et des régions voisines. V. Lejeunia n. S. 136: 1–47.
• Ek T., Johannesson J. 2006. Multi-purpose management of oak habitats. Examples of best practice from the county of Östergötland, Sweden. Norrköpings Tryckeri, Norrköping.
• http://www.advantagehardwood.org/files/Multi_purpose_management_oak_habitats_planning.pdf
• Ek T., Wadstein M., Johanneson J. 1995. Varifrån kommer lavar knutna till gamla ekar? [What is the origin of lichen flora of old oaks?]. Svensk Bot. Tidskr. 89: 335–343.
• Ekman S., Fröberg L., Kärnefelt I., Sundin R., Thor G. 1991. New or interesting lichens from Estonia. Folia Cryptog. Estonica 28: 5–25.
• Etayo J. 1991. Dos especies de líquenes recientemente, encontradas en Navarra (España). Collectanea Botanica [Barcelona] 20: 251–253.
• Fałtynowicz W. 2003. The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland – an annotated checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Gärdenfors U. (ed.). 2005. Rödlistade arter i Sverige 2005. ArtDatabanken, SLU, Uppsala.
• Hallingbäck T. 1995. Ekologisk katalog över lavar. ArtDatabanken, Uppsala..
• Hultengren S. 1994. Nya eller intressanta epifytiska lavar från sydvästra Sverige [New or interesting epiphytic lichens from southwestern Sweden]. Graphis Scripta 7: 43–47.
• Ihlen P. G. 1997. Contribution to the Norwegian flora of lichens and lichenicolous fungi. Graphis Scripta 8: 33–39.
• Kirby K. J., Thomas R. C., Key R. S., McLean I. F. G., Hodgetts N. G. 1995. Pasture-woodland and its conservation in Britain. Biological Journal of the Linnean Society 56 (Suppl.): 135–153.
• Kukwa M. 2005a. Nowe stanowiska rzadkich i interesujących porostów na Pomorzu Gdańskim. Część II. Sorediowane i izydiowane porosty skorupiaste. Acta Bot. Cassub. 5: 113–125.
• Kukwa M. 2005b. Lecanora thysanophora (Lecanoraceae, zlichenizowane Ascomycota) w Polsce. Fragm. Florist. Geobot. Polonica 12 (2): 385–391.
• Kukwa M. 2006. The lichen genus Lepraria in Poland. Lichenologist 38 (4): 293–305.
• Kukwa M., Kubiak D. 2007. Six sorediate crustose lichens new to Poland. Mycotaxon 102: 155–164.
• Kukwa M., Szymczyk R. 2006. Stanowiska porostu Mycobilimbia epixanthoides (Ascomycota lichenisati) na północy Polski. Fragm. Florist. Geobot. Polonica 13 (2): 429–432.
• Laundon J. R. 1992. Caloplaca Th. Fr. (1860). (In:) O. W. Purvis, B. J. Coppins, D. L. Hawksworth, P. W. James, D. M. Moore (eds), The Lichen Flora of Great Britain and Ireland: 141–159. Natural History Museum Publications with the British Lichen Society, London.
• Leppik E, Jüriado I. 2008. Factors important for epiphytic lichen communities in wooded meadows of Estonia. Folia Cryptog. Estonica 44: 75–87.
• Lichen Herbarium Berlin, Catalouge No. 89429 & 90708, H. Sipman & J. Aguirre. http://us.mirror.gbif.org/occurrences/searchWithTable.htm?c[0].s=20&c[0].p=0&c[0].o=14379367&c[1].s=19&c[1].p=0&c[1].o=75.0W,5.0N,73.0W,6.0N [6 October. 2009].
• Lipnicki L. 1993. Stan flory porostów Borów Tucholskich jako wskaźnik potrzeby ochrony tego kompleksu leśnego. (In:) M. Rejewski, A. Nienartowicz, M. Boiński (eds). Tuchola Forest. Natural value–Conservation–Future, Post-conference papers. III Conference Complex nature conservation of the region: biosphere reserve “Bory Tucholskie”. UMK, Toruń: 340–345.
• Liška J., Palice Z., Slavíková Š. 2008. Checklist and Red List of lichens of the Czech Republic. Preslia 80: 151–182.
• López De Silanes M. E., Paz-Bermúdez G., Etayo J., Terrón A. 1999. Aportación al catálogo de líquenes del Parque Nacional de Los Picos de Europa, N de España. Nova Acta Ci. Compostelana Biol. 9: 83–98.
• Motiejūnaitė J., Kukwa M., Czarnota P., Prigodina-Lukošienė I., Himelbrant D., Kuznetsova E., Kowalewska A., 2003. Lichens and allied fungi collected during the 15th Symposium of Baltic Mycologists and Lichenologists in Birštonas, Lithuania. Botanica Lithuanica 9 (2): 109–119.
• Nordén B. Paltto H., Götmark F., Wallin K. 2007. Indicators of biodiversity, what do they indicate? – Lessons for conservation of cryptogams in oak-rich forest. Biological Conservation 135: 369–379.
• Nowak J., Tobolewski Z. 1975. Porosty polskie. PWN, Warszawa–Kraków.
• Orange A., James P. W., White F. J. 2001. Microchemical methods for the identification of lichens. British Lichen Society.
• Palice Z., Czarnota P., Kukwa M., Kocourková J., Berger F., Guttová A., Halda J., Peksa O., Uhlík P. Svoboda D. 2003. Lišejníky zaznamenané během 9. jarního setkání bryologicko-lichenologické sekce v Hajnici u Mirochova (CHKO Třeboňsko, 11.-14.IV. 2002) [Lichens recorded during the 9th spring meeting of the Bryological-Lichenological Section in Hajnice near Mirochov, South Bohemia]. Bryonora 32: 7–17.
• Palice Z., Guttová A., Halda J. 2006. Lichens new for Slovakia collected in the National Park Muránska planina (W Carpathians). ( In:) A. Lackovičová, A. Guttová, E. Lisická, P. Lizoň (eds). Central European lichens – diversity and threat, Mycotaxon Ltd., Ithaca: 179–192.
• Partl A. 2009. Checklist of lichens and lichenicolous fungi of Croatia. University of Osijek, Croatia, Preliminary version 1 March 2009. http://www.biologie.uni-hamburg.de/checklists/lichens/europe/croatia_l.htm [03 September 2009].
• Poelt J. 1994. Bemerkenswerte Flechten aus Österreich, insbesondere Steiermark. Mitt. Naturwiss. Ver. Steiermark 124: 91–111.
• Purvis O. W., Coppins B. J., Hawksworth D. L., James P. W., Moore D. M. (eds). 1992. The lichen flora of Great Britain and Ireland. Natural History Museum Publications with the British Lichen Society, London.
• Randlane T., Jüriado I., Suija A., Lõhmus P., Leppik E. 2008. Lichens in the new Red List of Estonia. Folia Cryptog. Estonica 44: 113–120.
• Rassi P., Allanen A., Kanerva T., Mannerkoski I. (eds). 2001. The 2000 Red List of Finish species. Ministry of the Environment & Finnish Environment Institute, Helsinki.
• Rose F. 1992. Temperate forest management: its effect on bryophyte and lichen habitats. (In:) W. Bates, A. M. Farmer (eds). Bryophytes and lichens in a changing environment, Clarendon Press, Oxford: 211–233.
• Scheidegger C., Clerc P., Dietrich M., Frei M., Groner U., Keller C., Roth I., Stofer S., Vust M. 2002. Rote Liste der gefährdeten Arten der Schweiz: Baum- und erdbewohnende Flechten. Bern, Bundesamt für Umwelt, Wald und Landschaft BUWAL; Birmensdorf, Eidgenössische Forschungsanstalt WSL.
• Søchting U, Alstrup, V., 2002. Danish Lichen Checklist. Ver. 2. Botanical Institute, University of Copenhagen, Copenhagen. www.bi.ku.dk/lichens/dkchecklist/ [7 September 2009].
• Søchting U., Lutzoni F. 2003. Molecular phylogenetic study at the generic boundary between the lichen-forming fungi Caloplaca and Xanthoria (Ascomycota, Teloschistaceae). Mycol. Res. 107 (11): 1266–1276.
• Sparrius L. B. 2003. Contribution to the lichen floras of the Białowieża Forest and the Biebrza Valley (Eastern Poland). Herzogia 16: 155–160.
• Spier L., Dort van K., Fritz Ö. 2008. A contribution to the lichen mycota of old beech forests in Bulgaria. Mycologia Balcanica 5: 141–146.
• Sundin R, Thor G. 1990. Some lichens from Latvia. Graphis Scripta 3: 20–23.
• Śliwa L. 1996. Note on Mycoblastus fucatus [=M. sterilis] (Lichenes, Mycoblastaceae) from Poland. Fragm. Florist. Geobot. 41 (1): 491–492.
• Śliwa L., Tønsberg T. 1995. The first record of Fuscidea pusilla (Lichenes, Fuscideaceae) for Poland. Fragm. Florist. Geobot. 40 (2): 781–784.
• Thor G. 1988. Caloplaca lucifuga: a new lichen species from Europe. Lichenologist 20 (2): 175–178.
• Thor G., Arvidsson L. 1999. Rödlistade lavar i Sverige. Artfakta. ArtDatabanken, SLU, Uppsala.
• Thor G., Muhr L-E. 1991. Buellia violaceofusca, a new lichen from Sweden. Lichenologist 23 (1): 11–13.
• Timdal E., Bratli H., Haugan R., Holien H., Tønsberg T. 2006. Lav ‘Lichenes’. (In:) J. A. Kålås, A. Viken, T. Bakken. (eds). 2006. Norsk Rødliste [Norwegian Red List], Artsdatabanken, Norway: 129–140.
• Türk R., Haffelner J. H. 1999. Rote Liste gefährdeter Flechten (Lichenes) Österreichs. 2. Fassung. (In:) H. Niklefeld et al. (eds). Rote Listen gefährdeter Pflanzen Österreichs. 2 Auflage. Grüne Reihe des Bundesministeriums für Umwelt, Jugend und familie, 10. Austria Medien Service, Graz: 187–228.
• Türk R., Wunder H. 1999. Die flechten des Nationalparks Berchtesgaden und angrenzeder Gebiete. Berchtesgaden, Nationalpark Berchtesgaden, Forschungsbericht 42. Nationalparkverwaltung Berchtesgaden.
• Vitikainen O., Ahti T., Kuusinen M., Lommi S., Ulvinen T. 1997. Checklist of lichens and allied fungi of Finland. Norrlinia 6: 1–123.
• Wetmore C. M. 2004. The sorediate corticolous species of Caloplaca in North and Central America. Bryologist 107 (4): 505–520.
• Wirth V. 1995. Die Flechten Baden-Württembergs. Ulmer, Stuttgart.
• Wirth V. 1997. Einheimisch oder eingewandert? Über die Einschätzung von Neufunden von Flechten. (In:) L. Kappen (ed.). New species and novel aspects in lichenology and physiology of lichens. In honour of O. L. Lange. Biblioth. Lichenol. 67: 277–289.
• Woods R. G., Coppins B. J. 2003. A conservation evaluation of British lichens. British Lichen Society, London.
• Zalewska A. 2000. Ekologia porostów Puszczy Boreckiej i jej obrzeży. Doctoral Thesis. University of Warmia and Mazury in Olsztyn, 178 pp. and Atlas, 302 pp.

Uwagi

Rekord w opracowaniu