Scleractinian corals from the Middle Miocene salt deposits in Carpathian Foredeep

• Autorzy: Morycowa E. , Roniewicz E.

Warianty tytułu

PL

Koralowce ze środkowomioceńskich utworów solonośnych zapadliska przedkarpackiego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Two forms of ahermatypic corals, Caryophyllia salinaria (Reuss) and Vielicyathus zejszneri gen. et sp. n. are described from Middle Miocene salt-bearing sediments of the Wieliczka and Bochnia salt mines. The corals are thought to have been redeposited penesynchroneously into the salinary basin by means of sedimentary gravity mass movements.

PL

Opracowane koralowce pochodzą z utworów solonośnych badenu, ściślej — z warstw odpowiadających poziomowi otwornicowemu Uvigerina costai (Łuczkowska 1967, 1978, Kolasa i Ślączka 1985a), odsłaniających się w kopalni soli w Wieliczce i Bochni. Zbiór koralowców z kopalni w Wieliczce złożony jest z około 80 okazów. W większości są to okazy niekompletne ze względu na ich bardzo kruche szkielety. Zostały one zebrane z brekcji (fig. 2) występującej w stropowej części „soli spizowej” (Kolasa i Ślączka 1985b). Koralowiny są uwięzione w kryształach lub agregatach kryształów solnych (pl. 46: 2), bądź też w masie ilastej towarzyszącej brekcji solnej (pl. 46: 1). Kielichy koralowców i przestrzenie śródszkieletowe wypełnione są solą lub iłem, sporadycznie są one puste. Szkielety nie uległy przeobrażeniu mineralogicznemu, zachowały się bowiem w pierwotnej postaci aragonitowej. Koralowce z utworów solonośnych Wieliczki reprezentowane są przez ahermatypowy, endemiczny gatunek, Caryophyllia salinaria (Reuss) (figs. 3, 4, pls. 41, 42) znany dotychczas wyłącznie ze środkowomioceńskich (badeńskich) utworów polskiej strefy przykarpackiej (Zejszner 1845, Reuss 1867, Różkowska 1932) i Śląska Opawskiego (Roemer 1870, Różkowska 1932), oraz nowokreowany gatunek z rodziny Caryophylliidae: Vielicyathus zejszneri gen. et sp. n. (fig. 5, pls. 43—48). Okaz Vielicyathus zejszneri z kopalni soli w Bochni wykazuje podobny stan zachowania i pochodzi z tych samych wiekowo utworów, co koralowiny z Wieliczki. Przy próbie określenia środowiska życia opisanych koralowców wzięto pod uwagę wymagania współczesnych koralowców ahermatypowych, charakter zespołu organizmów towarzyszących oraz typ osadów wypełniających i otaczających koralowiny. Na tej podstawie uważa się, że koralowce te żyły w morzu spokojnym, o zasoleniu normalnym lub prawie normalnym, niezbyt głębokim (porównywalnym z głębokościami strefy nerytycznej), na słabo skonsolidowanym, mulastym dnie. Zasiedlały one południową strefę basenu zapadliska przedkarpackiego, skąd wraz z innym materiałem były przenoszone prądami zawiesinowymi i grawitacyjnymi w głębsze, bardziej północne strefy basenu. Są one zatem fauną penesynchronicznie redeponowaną do utworów solonośnych badenu.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1987
• Tom: 32
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: p.105-119,fig.,ref.

Twórcy

autor

Morycowa E.

• Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University, Oleandry 2 A, 33-063 Krakow, Poland

autor

Roniewicz E.

• Paelobiology Plant, Polish Academy of Sciences, Al. Zwirki i Wigury 93, 02-089 Warsaw, Poland

Bibliografia

• ALLOITEAU, J. 1957. Contribution à la systématique des Madréporaires fossiles. — Thèse C.N.R.S., 462 pp, Paris.
• CAIRNS, S. 1982. Antarctic and Subantarctic Scleractinia. ln: L. S. Körnicker (ed.), Biology of the Antarctic Seas, 9. — Antarctic Research Series, 34, 1—74. American Geophysical Union, Washington.
• DEMBIŃSKA-RÓŻKOWSKA, M. 1932. Korale mioceńskie Polski (Polnische Miozänkorallen).— Ann. Soc. Ceol. Pol., 8, 1, 97—171.
• GAWEŁ, A. 1962. Budowa geologiczna złoża solnego Wieliczki. — Pr. Inst. Geol., 30, 3, 305—327.
• KOLASA, K. 1985. Geologiczna charakterystyka występowania skamieniałości w solonośnych utworach Wieliczki. Sesja Naukowa: Stan badań paleontologicznych i ich znaczenie dla geologicznego rozpoznania wielickiego złoża soli, 17—18. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
• KOLASA, K. and ŚLĄCZKA, A. 1985a. Uwagi o genezie wielickiego złoża soli. — Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce, 14, 7—49, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.
• KOLASA, K. and ŚLĄCZKA, A. 1985b. Sedimentary salt megabreccias exposed in the Wieliczka mine, Fore-Carpathian Depression. — Acta Geol. Polonica, 35, 3—4, 221—230.
• KULKA, A. 1980. Mioceńskie mszywioły z soli spiżowej z Wieliczki. — Zesz. Nauk. AGH, Geologia, 6, 2, 35—52.
• ŁAŃCUCKA-ŚRODONIOWA, M. 1984. Wyniki dotychczasowych badań nad florą mioceńską zachowaną w złożu solnym w Wieliczce. — Acta Palaeobot., 24, 1—2, 3—26.
• ŁUCZKOWSKA, E. 1967. Remarks on foraminifers described from the Miocene of Wieliczka by A. E. Reuss in 1867. — Biul. Inst. Geol. 211, 5, 2, 328—336.
• ŁUCZKOWSKA, E. 1978. Holostratotypus Wieliczka Salzgrube (Wielicien). In: Chronostratigraphie und Neostratotypen, Badenien M₄. 148—151, Bratislava.
• MAŁECKI, J. 1954. O nowych rodzajach otwornic aglutynujących z polskiego miocenu (New genera of agglutinated Foraminifera from the Polish Miocene). — Ann. Soc. Geol. Pol, 22, 4, 497—513.
• REUSS, A. E. 1847. Die fossilen Polyparien des Wiener Tertiärbeckens. — Naturwiss. Abh. W. Heidinger, 2, 109 pp.
• REUSS, A. E. 1859. Über einige Anthozoen aus den Tertiärschichten des Mainzer Beckens. — Sitzb. k. Akad. Wiss. Math.-Nat. Kl., 35, 479—488.
• REUSS, A. E. 1867. Die fossile Fauna der Steinsalzablagerungen von Wieliczka in Galizien.— Ibidem, 55, 1, 1—166.
• REUSS, A. E. 1872. Die fossilen Korallen des Österreichisch-Ungarischen Miocäns. — Denkschr. k. Akad. Wiss., 31, 197—270.
• ROEMER, F. 1870. Geologie von Oberschlesien, 1—587, Atlas. Breslau.
• VAUGHAN, T. W. and WELLS, J. W. 1943. Revision of the suborders, families, and genera of the Scleractinia.— Geol. Soc. America, Spec. Pap., 44, 1—363, Baltimoore.
• WELLS, J. W. 1956. Scleractinia. In: R. C. Moore (ed.) Treatise on Invertebrate Paleontology, F: Coelenterata, 328—444. Geol. Soc. America and Univ. Kansas Press, Lawrence, Kansas.
• ZABŁOCKI, J. 1930. Flora kopalna Wieliczki na tle ogólnych zagadnień trzeciorzędu.— Acta Societ. Botan. Pol., 7, 2, 215—240.
• ZEJSZNER, L. 1845. Opis zoologiczny, botaniczny i geologiczny wszystkich zwierząt i roślin skamieniałych Polski. — Paleontologia Polska, 2, Warszawa.
• ZLATARSKI, V. N. and MARTINEZ ESTALELLA, N. 1982. Les Scléractiniaires de Cuba avec des données sur les organismes associés. 5—471. Acad. bulgare des Sciences, Sofia.