Występowanie pająków z rodzaju Atypus (Araneae: Atypidae) w prawobrzeżnej części doliny Środkowej i Dolnej Odry

• Autorzy: Rozwalka R. , Sienkiewicz P. , Baranska K.

Warianty tytułu

EN

Occurrence of the genus Atypus (Araneae: Atypidae) in the right bank valley of the Middle and Lower Odra River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono informacje na temat rozmieszczenia pająków z rodzaju Atypus (Latreille, 1804) z polskiej części doliny Odry, na odcinku od Słubic po ujście do Bałtyku. Wykazano siedem stanowisk gryziela stepowego Atypus muralis: Krajnik Dolny, Raduń, Bielinek, Stary Kostrzynek, Gozdowice (dwie lokalizacje), Owczary. Wszystkie odkryte stanowiska A. muralis zlokalizowane były na murawach kserotermicznych z klasy Festuco-Brometea. Stwierdzono także trzy blisko siebie położone stanowiska gryziela zachodniego A. affinis na obrzeżach Świnoujścia. Analiza danych bibliograficznych wykazała, że wielokrotnie cytowane stanowisko A. affinis w Szczecinie jest nieudokumentowane i nie ma o nim wzmianki w publikacji oryginalnej. Weryfikacja materiałów dowodowych wykazała, że w Bielinku nad Odrą występuje A. muralis. Wcześniejsza informacja o stanowisku na terenie rezerwatu przyrody „Bielinek” A. affinis spowodowana była błędnym oznaczeniem. Przedstawione stanowiska pająków z rodzaju Atypus pozwalają także na sprecyzowanie przebiegu północno-wschodniej granicy zasięgu A. affinis oraz północnej granicy dla A. muralis w Polsce i Europie

EN

This paper presents data on the distribution of spiders from the genus Atypus in the Polish part of the Odra River valley along the distance from Słubice to the river mouth into the Baltic Sea. Based on the collected data, seven sites with Atypus muralis were recorded: Krajnik Dolny [UTM VU 57], Raduń [VU 47], Bielinek [VU 46], Stary Kostrzynek [VU 45], Gozdowice (two localities) [VU 54], Owczary [VU 77]. All the sites of the species were located in the xerothermic calcareous grasslands from the Festuco-Brometea class. Moreover, three sites of A.affinis were found in the vicinity of Świnoujście [VV 57]. Additionally, the detailed analysis of the bibliographic data revealed that the site of A. affinis in the city of Szczecin, which was commonly referred to in the literature, is actually not documented and is not mentioned in the original publication. Verification of the available material revealed also that it is A.muralis that occurs in the Bielinek reserve and former information on the occurrence of A. affinis probably results from the mistake in identification. Based on the presented data on spiders from the genus Atypus, we are able to define more precisely the northern boundary in the distribution of both species in Poland and Europe

Słowa kluczowe

PL

pajaki; Araneida; gryzielowate; Atypidae; gryziel; Atypus; gryziel stepowy; Atypus muralis; gryziel zachodni; Atypus affinis; wystepowanie; dolina srodkowej Odry; dolina Dolnej Odry

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.297-308,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rozwalka R.

• Zakład Zoologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ul.Akademicka 19, 20-033 Lublin

autor

Sienkiewicz P.

• Klub Przyrodników, ul.1 Maja 22, 66-200 Świebodzin

autor

Baranska K.

• Katedra Entomologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Dąbrowskiego 159, 60-594 Poznań

Bibliografia

• Barańska K, Chmielewski P., Cwener A., Pluciński P. 2011. Ochrona muraw kserotermicznych w Polsce - teoria i praktyka. Klub Przyrodników, Świebodzin.
• Barańska K., Żmihorski M. 2005. Ostnica włosowata Stipa capillata L. w Cedyńskim Parku Krajobrazowym. Chrońmy Przyr. Ojcz. 61 (6): 81-86.
• Barańska K., Żmihorski M. 2007. Stanowiska rzadkich gatunków roślin muraw kserotermicznych w Cedyńskim Parku Krajobrazowym (NW Polska). Bad. Fizjograf. Pol. Zach. ser. B. 56: 163- -172.
• Barndt D. 2005a. Beitrag zur Arthropodenfauna der Oderhänge und der Oderaue von Lebus - Faunenanalyse und Bewertung (Coleoptera, Heteroptera, Hymenoptera, Saltatoria, Araneae, Opiliones u. a.). Märkische Ent. Nachr. 7 (1): 1-52.
• Barndt D. 2005b. Beitrag zur Arthropodenfauna des Naturparks Schlaubetal und Umgebung. Faunenanalyse und Bewertung (Coleoptera, Heteroptera, Saltatoria, Araneae, Opiliones u.a.). Märkische Ent. Nachr. 7 (2): 45-102.
• Blick T., Bosmans R., Buchar J., Gajdoš R, Hänggi A., van Helsdingen R, Ružička V, Staręga W, Thaler K. 2004. Checkliste der Spinnen Mitteleuropas. Checklist of the spiders of Central Europe. (Arachnida: Araneae). Version 1. Dezember 2004 [http://www.arages.de/checklist.html]; dostęp: 21.07.2013.
• Błażejewski F. 1958. Atypus muralis Bertkau, nowy dla Polski przedstawiciel Mygalomorphae (Araneida). Fragm. Faun. 8: 11-15.
• Broen B., Jakobitz J. 2002. Bemerkungen über Wiederfunde von zwei „verschollenen Arten“ und eine erstmalig nachgewiesene Spinnenart Brandenburgs. Arachnol. Mitt. 23: 45-48.
• Broen B., Moritz M. 1964. Zur Biologie und Verbreitung der deutschen Atypus-Arten (Araneae, Atypidae). Zool. Anz. 172: 147-151.
• Czajka M. 1957. Kilka nowych stanowisk dwóch rzadkich pająków w Polsce. Przegl. Zool. 1:178- -179.
• Dembicka A., Rozwałka R. 2007. Nowe stanowiska gryziela stepowego Atypus muralis Bertkau, 1890 w dolinie Wisły. Chrońmy Przyr. Ojcz. 63 (3): 13-29.
• Ehlers M. 1940. Kleine Beiträge zur Spinnenfauna der Mark. Märkische Tierwelt 4: 212-217.
• Filipek M. 1974. Murawy kserotermiczne regionu Dolnej Odry i Warty. Prace Kom. Biol. PTPN 38: 1-110.
• Hajdamowicz I. 2004. Atypus muralis Bertkau, 1890. W: Głowaciński Z., Nowacki J. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków, AR Poznań: 39-41.
• Jakobitz J., Broen B. 2001. Die Spinnenfauna des NSG Pimpinellenberg. Natur. Landsch. Brand. 10 (2): 71-80.
• Jermaczek-Sitak M. 2008. Roślinność łąk i muraw na krawędzi doliny Odry w Owczarach (gm. Górzyca). Przegl. Przyr. 19 (3-4): 33-76.
• Kaestner A. 1934. Eine Verwandte der Vogelspinne (Atypus) als Bewohner Pommerns festgestellt. Dohrniana 13: 220-222.
• Kraus O., Baur H. 1974. Die Atypidae der West-Paläarktis. Systematic, Verbreitung und Biologie (Arach.: Araneae). Abh. Verh. Naturwiss. 17: 85-116.
• Messner B. 1983. Neufunde von Atypus affinis Eichwald (Araneae, Atypidae) und die Kontrollen bisher bekannter Populationen. Entomol. Nachr. Ber. 27 (2): 79-81.
• Nentwig W, Blick T., Gloor D., Hänggi A„ Kropf C. 2013. Spinnen Europas, ver. 3.2013 [http://www. araneae.unibe.ch]; dostęp: 21.07.2013.
• Platen R., Broen B., Herrmann A., Ratschker U.M., Sacher P. 1999. Gesamtartenliste und Rote Liste der Webspinnen, Weberknechte und Pseudoskorpione des Landes Brandenburg (Arachnida: Araneae, Opiliones, Pseudoscorpiones) mit Angaben zur Häufigkeit und Ökologie. Natur. Landsch. Brand. 8 (2): 1-79.
• Platnick N.I. 2013. The World Spider Catalog, Version 14.0, American Museum of Natural History [http://research.amnh.org/entomology/spiders/ catalog/index.html]; dostęp: 21.07.2013 r.
• Prajs B., Szumin J. 2004. Konserwacja muraw kserotermicznych w Rezerwacie Bielinek. Federacja Zielonych Gaja, Szczecin.
• Prószyński J., Staręga W. 1971. Pająki - Aranei. Katalog Fauny Polski. Tom 33. PWN, Warszawa.
• Rozporządzenie 2011. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz.U. z 2011 nr 237, poz. 1419.
• Rozwałka R. 2006. Pająki (Araneae) Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego. Nowy Pam. Fizjogr. 4 (2005) (1-2): 55-66.
• Rozwałka R. 2007. Materiały do znajomości pająków (Araneae) Wyżyny Lubelskiej. Nowy Pam. Fizjogr. 5 (2006) (1-2): 147-175.
• Rozwałka R. 2008. Wykaz krytyczny pająków (Araneae) Ojcowskiego Parku Narodowego. Parki Nar. Rez. Przyr. 27 (1): 63-79.
• Rozwałka R., Juszczyński P. 2009. Pająki (Araneae) dwu nalessowych stanowisk kserotermicznych w okolicach Lublina. Nowy Pam. Fizjogr. 6 (2007) (1-2): 87-106.
• Rozwałka R., Szewczyk M. 2011. Nowe stanowisko Atypus piceus (Sulzer, 1776) (Araneae: Atypidae) oraz uwagi o jego rozmieszczeniu w Polsce. Przegl. Zool. 52-54: 153-157.
• Řezáč M., Řezáčová V., Pekár S. 2008. The distribution of purse-web Atypus spiders (Araneae: Mygalomorphae) in central Europe is constrained by microclimatic continentality and soil compactness. J. Biogeogr. 34 (6): 1016-1027.
• Staręga W. 1983. Wykaz krytyczny pająków (Aranei) Polski. Fragm. Faunist. 27: 149-268.
• Staręga W. 1988. Pająki (Aranei) Gór Świętokrzyskich. Fragm. Faunist, 31:185-359.
• Staręga W., Blaszak C., Rafalski J. 2002. Arachnida Pajęczaki. W: Głowaciński Z. (red.). Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 133-140.
• Staudt A. 2013. Nachweiskarten der Spinnen Deutschlands. Version 20.05.2013 [http://www. spiderling.de/arages]; dostęp: 21.07.2013 r.
• Szymkowiak P. 2000. Szanse zachowania rzadkich gatunków pająków (Aranei) na terenie rezerwatu przyrody „Bielinek”. Przegl. Przyr. 2-3: 133-138.
• Wiehle H. 1953. Spinnentiere oder Arachnoidea (Araneae) IX: Orthognatha - Cribellatae - Haplogynae - Entelegynae (Pholcidae, Zodariidae, Oxyopidae, Mimetidae, Nesticidae). Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. Gustav Fischer Verlag, Jena.