Czynniki sprzyjające i utrudniające produkcję nasienną ziemniaka w Polsce i ich zmiany

• Autorzy: Kostiw M.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W Polsce zmieniają się uwarunkowania przyrodnicze i biologiczne produkcji nasiennej ziemniaka. Od wielu lat zmniejsza się areał uprawy tej rośliny. Maleje więc i liczba źródeł wirusów w terenie, a także zwiększa się izolacja przestrzenna między poszczególnymi plantacjami, co z kolei ogranicza możliwość przenoszenia wirusów nietrwałych na dalekie odległości (zjawisko retencji wirusa w organizmie wektora). Stwierdzono też zmiany w terminie szczytowej migracji letniej mszyc. W latach 1981-1990 najintensywniejsze loty tych owadów notowano w terminie od I do II dekady lipca, zależnie od miejscowości. Podobnie na ogół było w latach 1991-2000. W obydwóch przypadkach był to termin od 10 do 20 dni wcześniejszy w porównaniu do okresu 1971-1980. Jednocześnie zmniejszyła się liczebność niektórych gatunków mszyc. Największe zmiany zaszły u Macrosiphum euphorbiae (THOM.) i Aphis frangulae KALT. oraz mniejsze u Aphis nasturtii KALT. Na przykład udział procentowy osobników A. frangulae wyniósł w okresie 1971-1980 średnio 50,5%, a w okresach 1981-1990 i 1991-2000 odpowiednio 34,4 i 15,0%. Zmalało zatem i znaczenie tych mszyc w epidemiologii chorób wirusowych ziemniaka. Zwiększająca się izolacja przestrzenna między plantacjami powinna sprzyjać zwiększeniu efektywności ochrony ziemniaków przed porażeniem przez wirusy w wyniku chemicznego zwalczania wektorów tych wirusów. Zniszczona populacja mszyc wewnątrz plantacji nie będzie w stanie odbudować się w krótkim czasie, jeżeli naloty tych owadów z zewnątrz będą niewielkie.

EN

The environmental and biological conditions of potato seed production in Poland have changed. The crop area of this plant has decreased for many years. Therefore the number of source of viruses in the environment was reduced and also the spatial isolation between particular potato plantation increased which limits the possibility of transmitting non-persistent viruses to further areas. It is connected with the phenomenon of virus retention in a vector. Changes in terms of the highest summer aphid migration were noticed. In 1981-1990 the most intensive flies of these insects were observed from the first ten days of July, depending on locality. Similar results were obtained in 1991-2000. In both cases the term was earlier (from 10 to 20 days, depending on locality) in comparison to 1971-1980. The number of some aphid species was reduced at the same time. The biggest changes were noticed in Macrosiphum euphorbiae (THOM.) and Aphis frangulae KALT. and smaller ones in Aphis nasturtii KALT. For example the mean percentage share of A. frangulae in 1971-1980 was 50.5% and in 1981-1990 and 1991-2000 it was 34.4 and 15.0% respectively. Therefore the role of these aphids in the epidemiology of potato viral diseases is decreasing. Greater distances between crops cause the pressure of aphid flying from the outside to decrease. This may favour the increase of the effectiveness of potato protection against viral infection by chemical control of its vectors. A destroyed aphid population within a plantation will not be capable of rebuilding itself within a short period of time if the flying from the outside of the plantation is not numerous.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2004
• Tom: 500
• Opis fizyczny: s.147-156,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kostiw M.

• Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Bonin

Bibliografia

• Chrzanowska M. 2004. Wirusy ziemniaka, nasilenie występowania, zachodzące zmiany i ich przyczyny. Konferencja „Nasiennictwo i ochrona ziemniaka”. Kołobrzeg, 4-5 III 2004. IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin: 53-56.
• Dzwonkowski., Szczepaniak I., Rosiak E., Chotkowski J., Rembeza J„ Bochińska E. 2004. Rynek ziemniaka. Stan i perspektywy. Analizy rynkowe. Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ 25: 28 ss.
• Gabriel W. 1989. Epidemiologia chorób wirusowych ziemniaka. PWN, Warszawa: 240 ss.
• Hurej M. 2004. Ptzypadki odporności mszycy brzoskwiniowej (Myzus persicae Sulz.) na insektycydy stosowane w uprawie ziemniaka w Polsce. Konferencja „Nasiennictwo i ochrona ziemniaka”. Kołobrzeg, 4-5 III 2004. IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin: 59-61.
• Hurej M., Goos M., Twardowski J. 2003. Porównanie składu gatunkowego mszyc ziemniaczanych na Dolnym Śląsku w ostatnim dwudziestoleciu. Konferencja „Nasiennictwo i ochrona ziemniaka”. Kołobrzeg, 24-25 IV 2003. IHAR, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin: 49-51.
• Kostiw M. 1976. Wpływ czasu trwania żeru nabycia i żeru inokulacyjnego na efektywność przenoszenia wirusów Y i M ziemniaka przez 2 gatunki mszyc (Myzus persicae Sulz. i Aphis nasturtii Kalt. Ziemniak: 69-85.
• Kostiw M. 1987. Przenoszenie ważniejszych wirusów ziemniaka przez mszyce. Inst. Ziemn. Bonin: 105 ss.
• Kostiw M. 2004a. Ochrona plantacji nasiennych ziemniaka w świetle zmieniających się uwarunkowań przyrodniczych i biologicznych. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin (w druku).
• Kostiw M. 2004b. The effect of feeding time on the potato virus S transmission by Myzus persicae (Sulz.) and Aphis nasturtii Kalt. Aphids. Potato Res. (w druku).
• Kostiw M. 2004c. Presja infekcyjna PVY, PVS, PVM I PLRV w latach 1989-1992 i 1996-2000 w warunkach Polski Północnej. Biul. IHAR (w druku).
• Kostiw M. 2004d. Szerzenie się dwóch szczepów wirusa Y ziemniaka (PVY) w rejonie Bonina w latach 2001-2002. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin (w druku).
• Kostiw M., Robak B. 2003. Selected issues concerning the ecology of green peach aphid (Myzus persicae Sulz.) on potato crops. J. Plant Protection Res. 43(4): 325-333.
• Turska E. 1997. Nowe insektycydy mszycobójcze w ochronie plantacji nasiennych ziemniaka. Konferencja „Ochrona ziemniaka”. Kołobrzeg, 9-10 IV 1997. Inst. Ziemn., Bonin: 68-72.
• Turska E. 1999. Problem produkcji nasiennej ziemniaka a odporność na choroby wirusowe. Konf. „Ochrona ziemniaka”. Kołobrzeg, 23-24 III 1999, IHAR, Bonin: 27-29.
• Wróbel S. 2004. Wpływ wybranych zabiegów agrotechnicznych w produkcji nasiennej ziemniaka na porażenie bulw wirusami Y i M. Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin (praca doktorska): 120 ss.