Dojrzewanie dziewcząt z województwa lubuskiego w kontekście wybranych czynników środowiskowo-społecznych

• Autorzy: Tatarczuk J. , Asienkiewicz R. , Wandycz A. , Jerzak I.

Warianty tytułu

EN

Puberty of girls in Lubuskie voivodeship in the context of selected environmental and social factors

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy jest ocena wypływu wybranych czynników środowiskowo-społecznych na dojrzewanie dziewcząt. Badaniami objęto grupę 3855 dziewcząt z terenów województwa lubuskiego w wieku od 10 do 16 lat. Materiał został zebrany w latach 2015–2016 przez pracowników Uniwersytetu Zielonogórskiego. W pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki ankiety. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, w którym zawarto pytania retrospektywne. Zebrany materiał opracowano statystycznie, wyliczając średnie arytmetyczne badanych cech, odchylenie standardowe, wielkość min-max, współczynnik zmienności oraz poziom istotności różnic. Ze szczegółowej analizy materiału wynika, że przeciętnie najwcześniej dojrzewają: – dziewczęta zamieszkałe w małych i średnich miastach, względem mieszkanek wsi, przy różnicy statystycznie istotnej; – córki ojców z wykształceniem wyższym, przy zróżnicowaniu statystycznie istotnym, w odniesieniu do córek ojców z wykształceniem najniższym; – córki matek z wykształceniem wyższym; – córki ojców i matek będących pracownikami umysłowymi; – pierworodne, przy zróżnicowaniu statystycznie istotnych, względem urodzonych z trzeciej i dalszych ciąż; – jedynaczki (dojrzewały najwcześniej, a różnicę statystycznie istotną odnotowano między nimi a dziewczętami z rodzin wielodzietnych). Czynnikami dużej mocy, w sposób statystycznie istotny decydującymi o wcześniejszym dojrzewaniu dziewcząt, okazały się wyłącznie: środowisko zamieszkania, wykształcenie ojców, kolejność urodzenia i liczba dzieci w rodzinie. Na przestrzeni ostatnich 15 lat obserwujemy zjawisko obniżania się wieku menarche, co świadczy o zdecydowanej poprawie warunków środowiskowych (zwłaszcza żywieniowo-higienicznych) naszego społeczeństwa.

EN

The aim of the study is to evaluate the impact of selected social and environmental factors on girls’ puberty. The study was conducted on the group of 3855 girls residing in lubuskie voivodeship, aged 10–16. The material was collected in 2015–2016 by the employees of the University of Zielona Gora The diagnostic survey was used in the study as a research method. As a research tool a questionnaire containing retrospective questions was applied. The collected material was analyzed statistically calculating the arithmetic means of the studied traits, standard deviation, minimum-maximum, coefficient of variation and the level of significance of differences. The detailed analysis of the material shows that on average the girls who mature early are those: – who live in small and medium towns in relation to the girls living in rural areas with a statistically significant difference; – whose fathers have higher education with a statistically significant difference in relation to the daughters of fathers with the lowest education; – whose mothers have higher education; – whose fathers and mothers are white-collar workers; – who were first-born children with a statistically significant difference in relation to girls born as third or subsequent children; – who are only children; only children matured the earliest and a statistically significant difference was observed between them and the girls from large families. Residential environment, father’s education, birth order and number of children in the family proved to be powerful factors that are statistically significant determinants of girls’ early puberty. Over the last 15 years, the age of menarche has lowered, which proves that environmental conditions (especially nutrition and hygiene) of our society has improved significantly.

Słowa kluczowe

PL

dziewczeta; dojrzewanie plciowe; uwarunkowania srodowiskowe; uwarunkowania spoleczne; woj.lubuskie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2017
• Tom: 16
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.127-138,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Tatarczuk J.

• Wydział Nauk Biologicznych, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

autor

Asienkiewicz R.

• Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

autor

Wandycz A.

• Wydział Nauk Biologicznych, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra

autor

Jerzak I.

Bibliografia

• [1] Arska-Kotlińska M., Bartz J. (1989): Wybrane zagadnienia statystyki dla studiujących wychowanie fizyczne. Skrypty nr 85. AWF. Poznań.
• [2] Bielicki T., Welon Z., Żukowski W. (1988): Problem nierówności biologicznej warstw społecznych. Materiały i Prace Antropologiczne, 109, Wrocław, s. 123–140.
• [3] Bielicki T. (1992): Nierówności społeczne w Polsce w ocenie antropologa. Nauka Polska, 3, s. 3–18.
• [4] Boldsen J.L. (1992): Season of birth and age at menarche. Journal of Biosocial Science, s. 256–269.
• [5] Bożiłow W., Krakowiak H., Jeka S., Gworys B., Nowak D. (2003): Wpływ stratyfikacji społecznej na dojrzewanie dziewcząt wiejskich regionu kujawsko-pomorskiego. [w:] Zagórski J., Skład M. (red.): Uwarunkowania rozwoju dzieci i młodzieży wiejskiej. Instytut Medycyny Wsi. Lublin, s. 151–157.
• [6] Charzewski J.F., Lewandowska I., Piechaczek H., Syta A., Łukaszewski L. (1998): Wiek menarche dziewcząt warszawskich 1986–1997. Wychowanie Fizyczne i Sport, 1, s. 61–67.
• [7] Hulanicka B., Brajczewski Cz. Jedlińska W., Waliszko A. (1990): Duże miasto – małe miasto – wieś. Rozwój fizyczny dziecka w Polsce w 1988 roku. Monografie Zakładu Antropologii PAN, Wrocław.
• [8] Kołodziej H., Kozieł S. (1998): Charakterystyka społeczna i antropologiczna 13–15-letnich chłopców i dziewcząt z Wrocławia i okolic. [w:] Społeczne kontrasty w stanie zdrowia Polaków. AWF. Warszawa, s. 75–87.
• [9] Łaska-Mierzejewska T. (1995/1996): Wpływ stratyfikacji społecznej na rozwój dojrzewania młodzieży w Polsce. [w:] Rodziewicz-Gruhn J., Pyzik E. (red.): Problemy rozwoju zdrowia, edukacji prozdrowotnej i ekologicznej. Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Częstochowa.
• [10] Łaska-Mierzejewska T., Łuczak E. (1993): Biologiczne mierniki sytuacji społeczno- ekonomicznej ludności wiejskiej w Polsce w latach 1967, 1977, 1987. Monografie Zakładu Antropologii PAN. Wrocław.
• [11] Łaska-Mierzejewska T. (1989): Prognozowanie dorosłej wysokości ciała dziewcząt. Porównanie dwóch metod. Wychowanie Fizyczne i Sport, 3, s. 61–78.
• [12] Łobocki M. (2003): Metody i techniki badań pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza „Impuls”. Kraków.
• [13] Malinowski A., Asienkiewicz R., Tatarczuk J., Stuła A., Wandycz A. (2005): Dziecko lubuskie. Uniwersytet Zielonogórski. Zielona Góra, s. 327–331.
• [14] Tanner S.M. (1981): A history of the study of human growth. Cambridge University Press. Cambridge.
• [15] Tatarczuk J., Asienkiewicz R. (2000): Uwarunkowania zależności pomiędzy miejscem zamieszkania i wykształceniem ojca a wiekiem menarche. [w:] Tatarczuk J., Asienkiewicz R. (red.): Wartość biologiczna oraz sprawność fizyczna młodzieży akademickiej. Wyższa Szkoła Pedagogiczna. Zielona Góra, s. 35–38.
• [16] Tatarczuk J. (2000): Age of menarche students at the WSP University of Zielona Góra as affected by social factors and body build. [w:] Diagnostica Pohyboweho Systemu. Univerzita Palackeho. Olomouc, s. 179–183.
• [17] Tatarczuk J. (2003): Niektóre problemy dojrzewania dziewcząt w świetle uwarunkowań społecznych i morfologicznych. [w:] Zagórski J., Skład M. (red.): Uwarunkowania rozwoju dzieci i młodzieży wiejskiej. Instytut Medycyny Wsi. Lublin, s. 176–185.
• [18] Tatarczuk J. (2003): Ocena wpływu wybranych czynników środowiskowych i społecznych na wiek menarche dziewcząt z województwa lubuskiego. [w:] Potęgowanie zdrowia. Czynniki, mechanizmy i strategia zdrowotna. Instytut Technologii Eksploatacji. Radom, s. 625–628.
• [19] Tatarczuk J. (2006): Prospołeczne uwarunkowania rozwoju somatycznego i sprawność motoryczna wybranych grup młodzieży akademickiej. Uniwersytet Zielonogórski. Zielona Góra, s. 98–102.
• [20] Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Wandycz A. (2007): Wiek menarche w zależności od warunków środowiskowych i wybranych czynników społecznych. [w:] Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku. Albatros. Szczecin, t. 11. cz. 2, s. 123–128.
• [21] Wandycz A., Asienkiewicz R., Skorupka E., Kordel I., Jóźwiak P. (2008): Środowiskowe uwarunkowania wieku menarche zielonogórskich gimnazjalistek. [w:] Olchowik G. (red.): Dobrostan w różnych fazach życia. Wydawnictwo NeuroCentrum. Lublin, s. 165–174.
• [22] Wilczewski A., Artecka-Wichlaj M., Skerczyńska R. (1999): Środowiskowe uwarunkowania wieku menarche dziewcząt suwalskich, bialskopodlaskich i zamojskich. [w:] Uwarunkowanie rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży wiejskiej. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu. Biała Podlaska, t. 6, sup. 1, s. 143–150.
• [23] Wilczewski A. (1999): Trendy sekularne w rozwoju dojrzałości płciowej dziewcząt bielskopodlaskiego. [w:] Uwarunkowania rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży wiejskiej. Instytut Wychowania Fizycznego i Sportu. Biała Podlaska, t. 6, sup. 1, s. 203–210.
• [24] Wilczewski A. (2000): Środowiskowe uwarunkowania wieku menarche u dziewcząt ze wschodnich regionów Polski. Scripta Periodica, 2, vol. 3, AM Bydgoszcz, s. 472–480.
• [25] Wilczewski A., Popławska H., Dmitruk A. (2003): Wiek menarche dziewcząt z Południowego Podlasia w latach 1980–2000 w zależności od liczby dzieci w rodzinie. [w:] Bulicz E. (red.): Potęgowanie zdrowia. Czynniki, mechanizmy i strategie zdrowotne. Politechnika Radomska im. K. Pułaskiego. Radom, s. 629–631.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2017.16.30