Morphology and peculiar features of spores of fern species occurring in Poland

• Autorzy: Zenkteler E.

Warianty tytułu

PL

Morfologia i szczególne właściwości zarodników paproci występujących w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The morphology of fern spores collected from natural sites in Poland was examined under light microscopy. Spore samples represented 44 species in 18 genera and in 13 families. Only spores of Ophioglossaceae were obtained from the herbarium of the Adam Mickiewicz University in Poznań while the remaining samples were obtained from living plants. Spore size ranges between 20 to 75 μm and the spores of Osmunda regalis and Polypodium interjectum were found to have remarkably large dimensions. The spores are ellipsoidal, tetrahedral and spherical/globoid in shape. Their apertures are monolete or trilete types. The exine surface patterns are baculate, cristate, granulate, reticulate, tuberculate and verrucate. Pictures of the analyzed spores are collected in a contrasting (size, colour) table to make it easier to distinguish between species. The peculiar characters of fern spores are described after a review of major articles concerning the allergenic features of fern spores with special attention to Pteridium aquilinum whose spores and vegetative tissues revealed mutagenic and carcinogenic activity.

PL

Morfologię zarodników paproci pochodzących ze stanowisk naturalnych w Polsce analizowano w mikroskopie świetlnym. Zarodniki należały do 44 gatunków z 18 rodzajów i 13 rodzin. Jedynie zarodniki Ophioglossaceae pochodziły ze zbiorów zielnikowych UAM w Poznaniu, pozostałe zebrano w terenie z żywych roślin. Pomiary wielkości zarodników wykazały, że mieściły się one w przedziale od 25 do 70 μm, a do największych należały spory Osmunda regalis i Polypodium interjectum. Większość zarodników miała kształt elipsoidalny, część – tetrahedralny, a tylko dwa gatunki paproci tworzyły zarodniki sferyczne lub kuliste. Apertura zarodników należała do dwu typów – szczelinowego (monolete) lub trójdzielnego (trilete). Najczęściej występującym wzorem ornamentacji egzyny były oskrzydlenia, okienkowate pofałdowania oraz drobne lub większe uwypuklenia typu: baculate, cristate, granulate, reticulate, tuberculate lub verrucate. Fotografie zarodników 44 gatunków paproci zebrano w tablicę, ułatwiającą rozróżnienie gatunków m. in. na podstawie ich barwy i wielkości. Szczególne własności zarodników paproci podano za literaturą wskazującą na alergogenny charakter wodnego wyciągu z zarodników, zwłaszcza Pteridium aquilinum, wykazujących ponadto własności mutagenne i karcinogenne. Dodatkowo zamieszczono elektronogram SEM zarodników Pteridium aquilinum, których szkodliwość dla zdrowia ludzi została udowodniona.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrobotanica
• Rocznik: 2012
• Tom: 65
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.3-10,fig.,ref.

Twórcy

autor

Zenkteler E.

• Department of General Botany, Institute of Experimental Biology, Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University, Umultowska 89, 61-614 Poznan, Poland

Bibliografia

• Buliński M., 2000. A locality of Asplenium trichomanes L. in Gdańsk. Acta Bot. Cassubica 11: 79-81.
• Bunnag C., Dhorranintra B., Limsuvan S., Jareoncharsri P., 1989. Ferns and their allergenic importance: skin and nasal provocation tests to fern spore extract in allergic and non-allergic patients. Ann. Allergy, 62: 554-558.
• Dela Cruz D.R., Sanchez S., Sanchez J., 2010. Aerobiology of pteridophyte spores. Preliminary results and applications. [In:] Working with Ferns, part 3: 271281.
• Caulton E., Keddie S., Dyer A.F., 1995. The incidence of airborne spores bracken, Pteridium aquilinum (L.) Kuhn. In the rooftop airstream over Edinburgh, Scotland, UK. [In:] R.T. Smith, J.A.M. Taylor, (eds) Bracken: an environmental issue. Contribution to an international conference: 82-89.
• Erdtman G., 1957. Pollen and spore morphology and plant taxonomy: Gymnospermae, Pteridophyta, Bryophyta, Illustrations. Almqvist and Wiksell. Stockholm: 147.
• Geller-Bernstein C., Keynan N., Bejerano A., Shomer-Ilan A., Waisel Y., 1987. Positive skin tests to fern spore extracts in atopic patients. Ann. Allergy 58: 125-127.
• Hu X-Y., Zhai J-W., Wang F-G., Xu X-l., 2010. Simple treatment to investigate spore ornamentation of ferns for SEM observation from herbarium specimens. Pak. J. Bot. 42: 2335-2338.
• Jackowiak B., 1998. Struktura przestrzenna flory dużego miasta. Studium metodyczno-problemowe. Prace Zakładu Taksonomii Roślin UAM, 8: 1-227. Bogucki Wyd. Nauk. Poznań
• Lacey M.E., McCartney H.A., 1994. Measurement of airborne concentrations of spores of bracken (Pteridium aquilinum). Grana, 33: 91-93.
• Kałuzinska E., 1994. Struktura sporodermy zarodników w klasyfikacji paproci. mnscr. UAM, Poznań
• Mirek Z., Piękoś Mirkowa H., Zając A., Zając M., 2002. Flowering Plants and Pteridophytes in Poland. A checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 422. Page C.N., 1997. The Ferns of Britain and Ireland. Cambridge University Press: 344-370.
• Piękoś H., 1974. Elektronogramy zarodników paproci wykonane w mikroskopie skaningowym. Wszechświat, 11: 300.
• Piękoś H., 1975 a. Studies on the spores of the ferns of the Dryopteris spinulosa complex by means of the Scanning Electron Microscope. Ann. Med. Sect. Pol. Acad. Sci. 20(2): 111-112.
• Piękoś H., 1975 b. Perispore sculpture of Dryopteris cristata and those in the D. dilatata complex in Poland. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. Biol. 23(11): 755 – 759.
• Piękoś-Mirkowa H., 1979. The ferns of the Dryopteris dilatata complex in Poland. Monogr. Bot. 59: 5-75.
• Siman S.E., Povey A.C., Sheffield E., 1999. Human health risks from fern spores? - a review. Ferngaz. 15: 275 -287.
• Simán S.E., Povey A.C., Ward T.H., Margison M.G., Sheffield E., 2000. Fern spore extracts can damage DNA. British J. of Cancer, 83: 69-73.
• Szczęśniak E., 2009. The Dryopteris Adans species in Wrocław (SW Poland) Occurrence and distribution in urban habitats. [In:] E. Szczęśniak, E. Gola (eds), Genus Dryopteris in Poland – Polish Botanical Society & Institute of Plant Biology, University of Wrocław, Wrocław, p. 69-80.
• Tryon A.F., Lugardon B., 1991. Spores of the pteridophyta. Springer-Verlag,London, New York, Berlin: 648.

Uwagi

Rekord w opracowaniu