EN
Seeds of four edible cultivars of Pisum sativum and three fodder harvested in 2004-2006 from eight localities, scattered in all region suitable for pea production in Poland, were evaluated for fungi occurrence on CN agar medium in Petri plates. The highest number (27) of species was isolated in 2004, while the lowest (16) in 2006. Number of fungi inhabiting seeds was influenced mainly by environmental conditions of locality and years. Alternaria alternata dominated in each sample of 450 seeds. Species of Penicillium contaminated seeds as the next and infection by Stemphylium botryosum was at similar level. Fusarium poae was the most often occurring species of this genera. Pea specific pathogens: Mycosphaerella pinodes, Phoma pinodella and Ascochyta pisi infected more seeds in 2004 and 2005 than 2006, and at the last season only A. pisi was noted. In general, level of infection by those pathogens was low, reaching on an average only 2.56%, with the highest for A. pisi, and the lowest for M. pinodes.
PL
Zasiedlenie nasion 7 odmian grochu polnego przez różne gatunki grzybów oceniano w latach 2004-2006. Odmiany polskie: Ramrod, Set i Tarchalska, oraz czeska – Terno, wymagają do uprawy gleb żyźniejszych w porównaniu do paszowych: Hubala, Sokolika i Zagłoby, odpowiednich do uprawy na glebach lżejszych. Stąd każda z grup odmian uprawiana była w 8 miejscowościach, reprezentujących rejony uprawy grochu w Polsce, przy tym w 6 różnych, jedynie w Ciciborze i Kawęczynie były obydwa doświadczenia. Ze 168 próbek, każda 450 nasion, odkażonych powierzchniowo wyizolowano w teście szalkowym na pożywce Coon’a (CN), 27 gatunków w 2004, 22 w 2005 oraz 16 w 2006 roku. Alternaria alternata uzyskano z nasion wszystkich próbek, w największej liczbie. Kolejnym był Stemphylium botryosum, słaby patogen, gatunki rodzaju Penicillium, a zwłaszcza P. expansum, Ascochyta pisi, Fusarium poae, Cladosporium spp. Z gatunków chorobotwórczych najrzadziej infekował Botrytis cinerea, Rhizoctonia solani, F. solani, Sclerotinia sclerotiorum. Sprawcy zgorzelowej plamistości grochu, zwłaszcza Mycosphaerella pinodes (0.36%) i Phoma pinodella (0.66%) zainfekowały nieliczne nasiona, przy tym tylko A. pisi wystąpił we wszystkie 3 lata, osiągając średni najwyższy procent porażenia (1.54) bez względu na odmiany i miejscowości. Te trzy gatunki w sumie porażały najsilniej odmianę Terno, zasiedlając najliczniej nasiona z Krzyżewa, Radostowa, Ciciboru i Rarwina. W Chrząstowie i Sulejowie w ogóle nie zanotowano sprawców askochytozy. Z odmian uprawianych na glebach lżejszych, Zagłoba wykazała najsilniejsze porażenie. Najwięcej sprawców zgorzelowej plamistości grochu izolowano z nasion zebranych w Tomaszowie Bolesławickim i Marianowie. Grzyby te nie poraziły nasion w 2006, najbardziej suchym i gorącym w okresie badań. Częstotliwość występowania grzybów zależała nie tylko od ich gatunku, co udowodniono statystycznie, ale w znacznej mierze od warunków otoczenia, na które wpływały warunki atmosferyczne pola uprawnego, a więc wskazane wyżej różnice dla miejscowości i lat, również często istotne. Najsilniej zasiedlone przez grzyby były nasiona zebrane w roku 2004, jak również w tym sezonie gatunki wystąpiły najliczniej. Cechy odmian, udowodnione tylko dla trzech o mniejszych wymaganiach glebowych, nie pozostawały bez wpływu na występowanie grzybów. Uzyskane wyniki wskazały, iż różne czynniki, ale w niejednakowym stopniu, zmieniały zasiedlenie nasion przez gatunki grzybów, tak porażających je jak i jedynie zanieczyszczających.