Melampyrum cristatum L. - a rare river corridor plant in Wielkopolska and Poland

• Autorzy: Stachnowicz W.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Melampyrum cristatum is an extremely rare, native, hemi-parasitic, vascular plant, recently considered to be extinct in Poland. The article presents data concerning new localities of the species recorded in 2007-2012 in the valley of the River Warta (Wielkopolska, Poland). Local distribution of M. cristatum in the Natura 2000 sites: PLH300012 – Rogalińska Dolina Warty (ca. 147.5 sq. km) and PLH300053 – Lasy Żerkowsko-Czeszewskie (ca. 71.6 sq. km), as well as its updated regional (in Wielkopolska) and national (Poland) ranges are shown on maps and interpreted on the background of the geomorphic diversity of occupied habitats. The results suggest that in Poland the species is distributed mainly along valleys of large, lowland rivers, which corresponds with its ‘River Corridor Plant’ status in Central Europe. The species rarity is discussed considering its outline phytocoenological scale (comprising various plant communities within 6 syntaxonomical classes), the riverine distribution pattern and chosen biological features. Natural habitat heterogeneity along with changeable water regime in floodplains, as well as potential limitations of myrmecochoric seed dispersal, may constitute potential reasons for the species low frequency.

Słowa kluczowe

EN

Melampyrum cristatum; rare plant; distribution; large river; river valley; threatened plant; plant community; occurrence; Warta River; Natura 2000 area; river corridor plant; Wielkopolska region; Poland

• Wydawca: -
• Czasopismo: Biodiversity: Research and Conservation
• Rocznik: 2013
• Tom: 32
• Opis fizyczny: p.29-44,fig.,ref.

Twórcy

autor

Stachnowicz W.

• Department of Plant Ecology and Environmental Protection, Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University, Umultowska 89, 61-614 Poznan, Poland

Bibliografia

• 92/43/EEC. Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the Conservation of natural habitats and of wild fauna and flora. Official Journal of The European Communities, 1, 206. Brussels.
• Adams K. 2008. The status and distribution of Crested Cow-wheat Melampyrum cristatum L. in Britain, now largely confined to Essex. Essex Naturalist 25: 120-127.
• Adams K. 2009. The Distribution and Status of Crested Cowwheat, Melampyrum cristatum L. in Essex. Essex Naturalist 26: 154-159.
• Ascherson P. 1859. Pflanzengeographische Studien über die Flora der Mark Brandenburg. II. Über die dem Alluvium, Diluvium (und den älteren Bildungen) eigentümlichen Gefäßpflanzen (mit Pflanzenverzeichnis). Verhandlungen des Botanischen Vereins der Provinz Brandenburg 1: 27-41.
• Borysiak J. 1994. Struktura aluwialnej roślinności lądowej środkowego i dolnego biegu Warty. Wyd. Nauk. UAM, seria Biologia, 52, 258 pp. Poznań.
• Brzeg A. & Wojterska M. 2001. Zespoły roślinne Wielkopolski, ich stan poznania i zagrożenie. In: M. Wojterska (ed.). Szata roślinna Wielkopolski i Pojezierza Południowopomorskiego. Przewodnik sesji terenowych 52. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego. 24-28 września 2001, pp. 39-110. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Brzeg A. 2005. Zespoły kserotermofilnych ziołorośli okrajkowych klasy Trifolio-Geranietea sanguinei Th. Müller 1962 w Polsce. 236 pp. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Burkart M. 2001. River corridor plants (Stromtalpflanzen) in Central European lowland: a review of a poorly understood plant distribution pattern. Global Ecol. & Biogeogr. 10: 449-468.
• Cheff ings C. M., Farrell L., Dines T. D., Jones R. A., Leach S. J., McKean D. R., Pearman D. A., Preston C. D., Rumsey F. J. & Taylor I. 2005. The Vascular Plant Red Data List for Great Britain. Species Status 7: 1-116.
• Joint Nature Conservation Committee, Peterborough. Ellenberg H. 1992. Zeigerwerte der Gefäβpflanzen (ohne Rubus). In: H. Ellenberg, H. E. Weber, R. Düll, V. Wirth, W. Werner & D. Pauliβen (eds.). Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobot. 18: 9-166.
• Faliński J. B. 1969. Zbiorowiska autogeniczne i antropogeniczne. Próba określenia i klasyfikacji. Dyskusje fitosocjologiczne (4). Ekol. Pol., B, 15(2): 173-182.
• Faliński J. B. 1972. Synantropizacja szaty roślinnej – próba określenia istoty procesu i głównych kierunków badań. Phytocoenosis. Biuletyn Fitosoc. 1(3): 157- 169.
• Faliński J. B., Ćwikliński E. & Głowacki Z. 2000. Atlas geobotaniczny doliny Bugu. Część 1: od Niemirowa do Ujścia. Phytocoenosis (N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 12: 1-320.
• Fitter A. H. & Peat H. J. 1994. The Ecological Flora Database. Journal of Ecology 82: 415-425.
• Geissler K. & Gzik A. 2008. The impact of flooding and drought on seeds of Cnidium dubium, Gratiola officinalis and Juncus atratus, three endangered perennial river corridor plants of Central European lowlands. Aquatic Botany 89: 283-291.
• Gibson W. 1993a. Selective advantages to hemi-parasitic annuals, genus Melampyrum, of a seed dispersal mutualism involving ants: I. Favourable nest sites. Oikos 67: 334-344.
• Gibson W. 1993b. Selective advantages to hemi-parasitic annuals, genus Melampyrum, of a seed dispersal mutualism involving ants: II. Seed predator avoidance. Oikos 67: 345-350.
• Gilewska S. 1999. Rzeźba. In: L. Starkel (ed.). Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, 243-288 pp. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Grime J. P. 2002. Plant strategies, vegetation processes and ecosystem properties. Second Ed. 417 pp. John Wiley & Sons, Ltd. England.
• Haeupler H. & Muer T. 2000. Bildatlas der Farn- und Blutenpflanzen Deutschlands. 759 pp. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart.
• Harley J. L. & Harley E. L. 1987. A check-list of mycorrhiza in the British flora. New Phytol. (Suppl.) 105: 1-102.
• Heinken T. 2004. Migration of an annual myrmecochore: a four year experiment with Melampyrum pratense L. Plant. Ecol. 170: 55-72.
• Heinken T., Hanspach H. & Schaumann F. 2001. Welche Rolle spielt die endozoochore Ausbreitung von Pflanzen durch wildlebende Säugetiere? Untersuchungen in zwei brandenburgischen Waldgebieten. Hercynia, N.F. 34: 237-259.
• Hill M. O., Mountford J. O., Roy D. B. & Bunce R. G. H. 1999. Ellenberg‘s indicator values for British plants. ECOFACT Volume 2 Technical Annex. Huntingdon, Institute of Terrestrial Ecology, 46 pp. (ECOFACT, 2a).
• Holub J. & Procházka F. 2000. Red list of the flora of the Czech Republic (state in the year 2000). Preslia, Praha 72(2-4): 187- 230.
• Horrill A. D. 1972. Biological Flora of the British Isles. Melampyrum cristatum. Journal of Ecology 60: 235-244.
• Hultén E. & Fries M. 1986. Atlas of North European vascular plants. North of the Tropic of Cancer. I-III. xvi+1172 pp. Koeltz Scientific Books, Königstein.
• IUCN 2001. IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1. IUCN Species Survival Commission, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
• IUCN 2003. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria. IUCN Species Survival Commission, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.
• Jackowiak B., Celka Z., Chmiel J., Latowski K. & Żukowski W. 2007. Red list of vascular flora of Wielkopolska (Poland). Biodiv. Res. Conserv. 5-8: 95-127.
• Jasiewicz A. 1958. Polskie gatunki rodzaju Melampyrum L. Fragm. Flor. Geobot. 4(1-2): 17-120.
• Klotz S., Kühn J. & Durka W. 2002. BIOFLOR – Eine Datenbank mit biologisch-ökologischen Merkmalen zur Flora von Deutschland. Schriftenreihe für Vegatationskunde 38: 1-334. XVI Bundesamt für Naturschutz. Bonn-Bad Godesberg.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. 450 pp. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Kornaś J. & Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. 634 pp. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Korneck D., Schnittler M. & Vollmer I. 1996. Rote Liste der Farn- und Blütenpflanzen (Pteridophyta et Spermatophyta) Deutschlands. Schriftenreihe Vegetationsk. 28: 21-187.
• Krygowski B. (ed.). 2007. Geomorphological map of the Wielkopolsko-Kujawska Lowland. A digital version elaborated by Karczewski A., Mazurek M., Stach A., Zwoliński Z. (with assistance of students specialised in geoinformation). Institute of Palaeogeography and Geoecology. Adam Mickiewicz University, Poznań.
• Kucharczyk M. 2003. Phytogeographical Roles of Lowland Rivers on the Example of the Middle Vistula. 127 pp. Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin.
• Leimu R. 2010. Habitat quality and population size as determinants of performance of two endangered hemiparasites. Ann. Bot. Fennici 47: 1-13.
• Lengyel S., Gove A. D., Latimer A. M., Majer J. D. & Dunn R. R. 2010. Convergent evolution of seed dispersal by ants, and phylogeny and biogeography in flowering plants: a global survey. Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics 12: 43-55.
• Loew E. 1879. Über Perioden und Wege ehemaliger Pflanzenwanderungen im norddeutschen Tieflande. Linnaea 42: 511-660.
• Matthies D. 1996. Interactions between the root hemiparasite Melampyrum arvense and mixtures of host plants: heterotrophic benefit and parasite-mediated competition. Oikos 75: 118-124.
• Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. In: J. B. Faliński (ed.). Vademecum Geobotanicum 3, 537 pp. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A. & Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. In: Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland, 1, 442 pp. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Ouborg J., Verger P. & Mix C. 2006. The rough edges of conservation genetics paradigm for plants. Journal of Ecol. 94(6): 1233-1248.
• PLH 300012. Rogalińska Dolina Warty. Natura 2000. Standard Data Form for sites eligible identification as Sites of Community Importance (SCI) and for Special Areas of Conservation (SAC). General Directorate of Environmental Protection, Warsaw. European Commission, Brussels. Authors: Janyszek S., Stachnowicz W.; Contributors: Bernard R., Bunalski M., Cykowiak Z., Golski J., Gołdyn B., Janyszek S., Krzysztofiak Z., Rosadziński S., Rybacki M., Stachnowicz W.; Institute of Nature Protection – Pol. Acad. of Sci.; Dept. of Nature Protection – Ministry of Environment, UNEP-GRID Warsaw. English version is published at http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/
• PLH 300053. Lasy Żerkowsko-Czeszewskie. Natura 2000. Standard Data Form for sites eligible identification as Sites of Community Importance (SCI) and for Special Areas of Conservation (SAC). General Directorate of Environmental Protection, Warsaw. European Commission, Brussels. Authors: Janyszek S., Kasprowicz M.; Contributors: Institute of Nature Protection – Pol. Acad. of Sci.; Dept. of Nature Protection – Ministry of Environment, UNEP-GRID Warsaw. English version is published at http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/
• Preston C. D. & Hill M. O. 1997. The geographical relationships of British and Irish vascular plants. Bot. Journal of the Linnaean Soc. 124: 1-120.
• Procházka F. 2001. Černý a červený seznam cévnatých rostlin České republiky (stav v roce 2000) Black and Red List of Vascular Plants of the Czech Republic – 2000. Přiroda 18: 1-166.
• Ratyńska H. 2001. Roślinność Poznańskiego Przełomu Warty i jej antropogeniczne przemiany. 466 pp. Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
• Raunkiaer C. 1934. The Life Forms of Plants and Statistical Plant Geography. Oxford University Press, Oxford. 632 pp.
• Ristow M., Herrmann A., Illig H., Klemm G., Kummer V., Kläge H.-C., Machatzi B., Rätzel S., Schwarz R. & Zimmermann F. 2006. Liste und Rote Liste der etablierten Gefäßpflanzen Brandenburgs. Naturschutz und Landschaftspflege in Brandenburg 15(4): 1-163.
• Regulation 2012. Regulation of Minister of Environment of 5 January 2012 on Plant Species Protection. Jouranal of Laws of 20 January 2012, item 81.
• Rutkowski L. 2004. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. II, popr. i unowocześnione, 814 pp. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Servigne P. 2008. Etude expérimentale et comparative de la myrmécochorie: le cas des fourmis dispersatrices Lasius niger et Myrmica rubra. PhD thesis. 183 pp. Université libre de Bruxelles, Faculté des Sciences, Service d’Ecologie sociale. Brussels.
• Siedentopf Y. M. 2005. Vegetationsökologie von Stromtalpflanzengesellschaften (Senecionion fluviatilis) an der Elbe. PhD thesis. 267 pp. Fachbereich für Biowissenschaften und Psychologie der Technischen Universität Carolo-Wilhelmina. Braunschweig.
• Štech M., Chán V., Lep ší M., Lep ší P., Paulič R., Rektoris L. & Soukup M. 2008. Černýš Hřebenitý (Melampyrum cristatum L.) v jižních Čechách. Melampyrum cristatum in South Bochemia. Acta Musei Bohemiae Meridionalis in České Budějovice – Scientiae naturales 48: 123-129.
• Zając A. & Zając M. (eds.). 2001. Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland. xii+714 pp. Edited by Laboratory of Computer Chorology, Institute of Botany, Jagiellonian University, Cracow.
• Zając M. & Zając A. 2009. The geographical elements of native flora of Poland. 94 pp. Edited by Laboratory of Computer Chorology, Institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków.
• Załuski T. 2009. A voice in the discussion on threatened species. In: Z. Mirek & A. Nikel (eds.). Rare, relict and endangered plants and fungi in Poland, pp. 61- 75. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Zarzycki K. & Szeląg Z. 2006. Red list of the vascular plants in Poland. In: Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda & Z. Szeląg (eds.). Red list of plants and fungi in Poland, pp. 9-20. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J. & Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. In: Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland, 2, 183 pp. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.

Identyfikatory

DOI

10.2478/biorc-2013-0015