“Clean label” as one of the leading trends in the meat industry in the world and in Poland - a review

• Autorzy: Cegielka A.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The contemporary market of food products is highly variable. The reason for this is, among others the significant number of factors governing consumer choices in relation to food. Research results indicate that Polish consumers are increasingly declaring their interest in food features such as sensory and health properties, and safety. Most likely, social education, campaigns of food societies and own initiatives of food producers promoting new, “healthy” products have contributed to this. Among other things, the ever increasing consumer knowledge on the relationship between lifestyle and diet and health has become for many food businesses prerequisite for the development and marketing of new products. In food production in the world and in Poland the so-called “clean label” trend is one of fastest growing initiatives aimed at improving the health quality of foods. The “clean label” has not yet been defined in food law and is understood rather subjectively. Generally, this term is attributed to products free from “artificial” additives and produced by “natural” or based on a traditional recipe methods known to consumers. In the article, based on the available literature, selected trends in food production at the beginning of the 21st century, with particular emphasis on “clean label” have been discussed. Taking meat processing industry as an example, the measures undertaken by the companies of food industry to produce “clean label” food products have been illustrated. In addition, consumer attitudes toward contemporary trends in the food market, including meat and meat products, have been characterized. In conclusion, the need for legislative intervention to provide appropriate definition for the term “clean label” and the need for consumer education about assessment of quality of foods are emphasized.

PL

Współczesny rynek produktów spożywczych jest bardzo zmienny. Powodem tego jest między innymi znaczna liczba czynników rządzących wyborami konsumenckimi w odniesieniu do żywności. Wyniki badań wskazują, że polscy konsumenci coraz częściej deklarują swoje zainteresowanie cechami żywności, takimi jak właściwości sensoryczne oraz bezpieczeństwo i zdrowotne. Najprawdopodobniej przyczyniła się do tego edukacja społeczna, kampanie towarzystw żywnościowych i własne inicjatywy producentów żywności promujące nowe, „zdrowe” produkty. Między innymi stale rosnąca wiedza konsumentów na temat związku między stylem życia a dietą i zdrowiem stała się dla wielu firm spożywczych warunkiem rozwoju i wprowadzania na rynek nowych produktów. W produkcji żywności na świecie i w Polsce trend tzw. „czystej etykiety” jest jedną z najszybciej rozwijających się inicjatyw mających na celu poprawę jakości zdrowotnej żywności. „Czysta etykieta” nie została jeszcze zdefiniowana w prawie żywnościowym i jest rozumiana raczej subiektywnie. Ogólnie termin ten przypisuje się produktom wolnym od „sztucznych” dodatków i wytwarzanym „naturalnymi” metodami lub opartymi na tradycyjnych recepturach znanych konsumentom. W artykule na podstawie dostępnej literatury omówiono wybrane trendy w produkcji żywności na początku XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem „czystej etykiety”. Biorąc za przykład przemysł przetwórstwa mięsa, zilustrowano działania podejmowane przez firmy z branży spożywczej w celu wyprodukowania produktów spożywczych, które mogłyby zostać opatrzone „czystą etykietą”. Ponadto scharakteryzowano postawy konsumentów wobec współczesnych trendów na rynku żywności, w tym mięsa i produktów mięsnych. Podsumowując, podkreślono potrzebę interwencji legislacyjnej w celu zapewnienia właściwej definicji terminu „czysta etykieta” oraz potrzebę edukacji konsumentów na temat oceny jakości żywności.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2020
• Tom: 71
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.43-55,fig.,ref.

Twórcy

autor

Cegielka A.

• Institute of Food Sciences, Warsaw University of Life Sciences - SGGW, Nowoursynowska St. 159c, 02-787 Warsaw, Poland

Bibliografia

• 1. Achermann-Witzel J., Varela P., Peschel A.O.: Consumers’ categorization of food ingredients: Do consumers perceive them as ‘clean label’ producers expect? An exploration with projective mapping. Food Qual Prefer 2019;71:117‒128 doi: 10.1016/j.foodqual.2018.06.003.
• 2. Adamczak L., Florowski T., Dąbkowska A.: Porównanie jakości kiełbas drobno rozdrobnionych peklowanych tradycyjnie i z wykorzystaniem preparatu warzywnego jako źródła azotanów V [Comparison of the quality of frankfurter type sausages cured by traditional method or with addition of vegetable extract as a source of nitrates]. Nauka Przyroda Technologie 2010;4(5),#53 (in Polish). Available http://www.npt.up-poznan.net/pub/art_4_53.pdf (Accessed 10.08.2019).
• 3. Alahakoon A.U., Jayasena D.D., Ramachandra S., Jo C.: Alternatives to nitrite in processed meat: Up to date. Trends Food Sci Technol 2015;45:37–49 doi: 10/1016/j.tifs.2015.05.008.
• 4. Andrés S.C., Zaritzky N.E., Califano A.N.: Innovations in the development of healthier chicken sausages formulated with different lipid sources. Poult Sci 2009;88: 1755–1764.
• 5. Angowski M., Jarosz-Angowska A.: Local or imported product: Assessment of purchasing preferences of consumers on food markets – The case of Poland, Lithuania, Slovakia and Ukraine. In: Bilgin M., Danis H., Demir E., Can U. eds. Eurasian Business Perspectives. Eurasian Studies in Business and Economics, vol 11/2. Springer, Cham 2019 doi: 10.1007/978-3-030-18652-4_3.
• 6. Angowski M., Lipowski M.: Uwarunkowania wyboru produktów żywnościowych i miejsc ich zakupu [Choice of food products and their place of purchase]. Marketing i Rynek 2014;6:1–16 (in Polish).
• 7. Arihara K.: Strategies for designing novel functional meat products. Meat Sci 2006;74:219–229.
• 8. Asioli D.E., Aschemann-Witzel J., Caputto V., Vecchio R., Annunziata A., Næs T., Varela P.: Making sense of the “clean label” trends: A review of consumer food choice“ behavior and discussion of industry implications. Food Res Int 2017;99:58‒71 doi: 10.1016/j.foodres.2017.07.022.
• 9. Babicz-Zielińska E.: Wpływ czynników środowiskowych na wybór i spożycie żywności [Impact of the environmental factors on food choice and consumption]. Handel Wewnętrzny 2015;2(355):5–18 (in Polish).
• 10. Bagnowska A., Krala L., Nowak A., Oracz J.: Właściwości przeciwutleniające chitozanu w kiełbasach bez dodatku azotanu(III) [Antioxidant properties of chitosan in sausages without nitrate (III) added]. Zywn Nauk Technol Ja 2014; 4(95):173–187 (in Polish) doi: 10.15193/ZNTJ/2014/95/173-187.
• 11. BEUC. Where does my food come from? BEUC consumer survey on origin labelling on food. January 2013. BEUC The European Consumer Organization. Available https://www.beuc.eu/publications/2013-00043-01-e.pdf (Accessed 10.082019).
• 12. Białoskurski S.: Postrzeganie wybranych kryteriów innowacyjności produktów spożywczych przez konsumentów [Consumers’ perception of selected criteria of food product innovation]. Zywn Nauk Technol Ja 2016;5(108):140‒153 (in Polish) doi: 10.15193/zntj/2016/108/156.
• 13. Biesalski H.K.: Meat as component of healthy diet–are there any risks or benefits if meat avoided in the diet? Meat Sci 2005;70:509–524.
• 14. Carocho M., Barreiro M.F., Morales P., Ferreira I.C.F.R.: Adding molecules to food, pros and cons: A review on synthetic and natural food additives. Compr Rev Food Sci Food Saf 2014;13(4):377–399 doi: 10.1111/1541-4337.12065.
• 15. Carocho M., Morales P., Ferreira I.C.F.R.: Natural food additives: Quo vadis? Trends Food Sci Technol 2015;45:284–295 doi: 10.1016/j.tifs.2015.06.007.
• 16. Cegiełka A.: Zastosowanie olejów roślinnych i preparatów błonnikowych do produkcji burgerów z mięsa kurcząt [Application of plant oils and fiber preparations for the production of chicken burger]. Zywn Nauk Technol Ja 2012;3(82):88–100 (in Polish).
• 17. Cegiełka A., Mańkowska M.: Ocena obecności alergenów w wędlinach dostępnych na rynku warszawskim [Assessment of the presence of allergens in meat products available on the Warsaw market]. Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno-Spożywczego 2019;74(1):30-44 (in Polish) Available https://www.ibprs.pl/wp-content/uploads/2019/08/PNiTPRS-2019-nr-1-Rozdzial3.pdf (Accessed 10.09.2019).
• 18. Cegiełka A, Tambor K.: Effect of inulin on the physical, chemical and sensory quality attributes of polish chicken burgers. J Food Res 2010;1(1):169–178.
• 19. Clarke A.D.: Reduction of cholesterol levels in meat, poultry and fish products. In: Pearson A.M., Dutson T.R. eds. Production and Processing of Healthy Meat, Poultry and Fish Products. Advances in Meat Research, vol 11. Springer, Boston, MA, 1997.
• 20. Commission Regulation (EU) No 257/2010 of 25 March 2010 setting up a programme for the re-evaluation of approved food additives in accordance with Regulation (EC) No 1333/2008 of the European Parliament and of the Council on food additives. Off J EU L 80, 26.3.2010.
• 21. Decker E.A., Park Y.: Healthier meat products as functional foods. Meat Sci 2010;86:49–55 doi: 10.1016/j.meatsci.2010.04.021.
• 22. Desmond E.: Reducing salt: A challenge for the meat industry. Meat Sci 2006;74:188–196 doi:10.1016/j.meatsci.2006.04.014.
• 23. Dolatowski Z.: Prowadzenie badań w przetwórstwie produktów roślinnych, zwierzęcych metodami ekologicznymi [Conducting research in the processing of plant and animal products produced organically]. W: Streszczenia wyników badań z zakresu rolnictwa ekologicznego realizowanych w 2009 roku. MRiRW, Warszawa, 2010 (in Polish), Available https://www. gov.pl/web/rolnictwo/wykaz-tematow-badawczych-i-streszczenie-wynikow-badan-z-zakresu-rolnictwa-ekologicznego-realizowanych-w-2009-roku (Accessed 10.08.2019)
• 24. Dolatowski Z.J., Kołożyn-Krajewska D.: Probiotyki w produkcji przetworów mięsnych [Probiotics in the production of meat products]. Gospodarka Mięsna 2011;4:14–21 (in Polish).
• 25. Fundusze Europejskie „Opracowanie i wdrożenie technologii wytwarzania wygodnych drobiowych w warstwie chrupkiej otoczki o kontrolowanej alergenności”. Available https://wierzejki.pl/?fundusze-europejskie (Accessed 10.08.2019)
• 26. Font-i-Furnols M., Guerrero L.: Consumer preference, behavior and perception about meat and meat products: An overwiev. Meat Sci 2014;98:361‒371 doi: 10.1016/j.meatsci.2014.06.025.
• 27. Gajda-Wyrębek J.: Ponowna ocena substancji dodatkowych przez EFSA i jej konsekwencje dla branży mięsnej. [Re-evaluation of food additives by EFSA and its consequences for the meat industry] Materiały Konferencyjne 51. Dni Przemysłu Mięsnego pt. „Perspektywy zmian prawa żywnościowego w zakresie znakowania produktów mięsnych i stosowania dozwolonych substancji dodatkowych” oraz Sympozjum Naukowo-Techniczne pt. „Postęp w Technologii Mięsa. Nauka–Praktyce”, Warszawa, 16 maja 2019 r., 7‒14 (in Polish).
• 28. Gajda-Wyrębek J., Jarecka J.: Ocena bezpieczeństwa substancji dodatkowych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności [Safety assessment of food additives by European Food Safety Authority]. Hygeia Publ Health 2017;52(1):16‒20 (in Polish).
• 29. García M.L., Dominguez R., Galvez M.D., Casas C., Selgas M.D. Utilization of cereal and fruit fibres in low fat dry fermented sausages. Meat Sci 2002;60:227–236.
• 30. Główny Urząd Statystyczny: Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2018. Available at: https://stat.gov.pl (Accessed: 17.02.2020) (in Polish).
• 31. Grashorn M.A.: Geflügenfleisch als Functional Food. Anreicherung mit Konjugierter Linolsäure, Omega-3-Fettsäure und Selen sowie Auswirkung auf die Produktqualität. Fleischwirtschaft 2006; 86(2):100–103.
• 32. Gutkowska K., Kowalczuk I., Sajdakowska M., Żakowska-Biemsns S., Kozłowska A., Olewnik-Mikołajewska A.: Postawy konsumentów wobec innowacji na rynku żywności [Consumers’ Attitudes towards Innovations in the food market]. Handel Wewnętrzny 2014;4(351):80‒93 (in Polish).
• 33. Górska-Warsewicz H.: Żywność wygodna w sektorze mięsnym. Przemysł Spożywczy 2007;61(4):36‒38.
• 34. Grochowicz J., Fabisiak A., Nowak D. Market of functional food – legal regulations and development perspectives. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2018;595:51–67 doi: 10.22630/ZPPNR.2018.595.35.
• 35. Hess J.B., Downs K.M., Bilgili S.F.: Selenium nutrition and poultry meat quality. Poultry Indsustry 2007. Available https://en.engormix.com/poultry-industry/articles/selenium-nutrition-poultry-meat-t33625.htm (Accessed 10.08.2019).
• 36. Inguglia E.S., Zhang Z., Tiwari B., Kerry J.P., Burgess K.M.: Salt reduction strategies in processed meat products–A review. Trends Food Sci Technol 2017;59:70–78 doi: 10.1016/j.tifs.2016.10.016.
• 37. Kędzior W.: Substancje dodatkowe w przetwórstwie mięsa i warunki ich stosowania [Food additives in meat processing and their conditions of use]. Zesz Nauk, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2014;3(927):9–20 (in Polish).
• 38. Libera J., Dolatowski Z.J.: Wpływ bakterii probiotycznych Lactobacillus acidophilus (Bauer) i Bifidobacterium bifidum na zmiany tłuszczu w mięsnych wyrobach surowo dojrzewających podczas przechowywania [Effect of Lactobacillus acidophilus (Bauer) and Bifidobacterium bifidumon probiotic bacteria on changes in fat in dryfermented meat products during storage]. Zywn Nauk Technol Ja 2014;4(95):160–1720 (in Polish).
• 39. Litwińczuk Z., Domaradzki P., Grodzicki T., Litwińczuk A., Florek M.: The relationship of fatty acid composition and cholesterol content with intramuscular fat content and marbling in the meat of Polish Holstein-Friesian cattle from semi-intensive farming. Anim Sci Pap Rep 2015;33(2):119–128.
• 40. Łaszkiewicz B., Szymański P., Kołożyn-Krajewska D.: Wpływ wybranych szczepów bakterii kwasu mlekowego na przydatność technologiczną i jakość mikrobiologiczną mięsa drobiowego oddzielonego mechanicznie [Effect of selected lactic acid bacteria on physicochemical characteristics and microbiological quality of mechanically separatek poultry meat]. Zywn-Nauk Technol Ja 2019;26(3):122‒134 doi: 10.15193/zntj/2019/120/302 (in Polish).
• 41. Mapiye C., Aalhus J.L., Turner T.D., Rolland D.C., Basarab J.A., Baron V.S., McAllister T.A., Block H.C., Uttaro B., Lopez-Campos O., Proctor S.D., Dugan M.E.R.: Effects of feeding flaxseed or sunflower-seed in high-forage diets on beef production, quality and fatty acid composition. Meat Sci 2013;95:98–109 doi: 10.1016/j.meatsci.2013.03.033.
• 42. Martínez S.V., Siani A.: Health claims made on food in the EU: The edge between scientific knowledge and regulatory requirements. Trends Food Sci Technol 2017;69:315–323 doi: 10.1016/j.tifs.2017.01.005.
• 43. Martinez O., Salmeron J., Guillen M.D., Casas C.: Texture profile analysis of meat products treated with commercial liquid smoke flavourings. Food Control 2004;15:457–461.
• 44. Martirosyan D.M., Singh J.: A new definition of functional food by FFC: what makes a new definition unique? Functional Foods in Health and Disease 2015;5(6):209–223.
• 45. Modzelewska-Kapituła M.: Effects of tomato powder on color, lipid oxidation and sensory properties of comminuted meat products. J Food Quality 2012;35(5):323‒330 doi: 10.1111/j.1745-4557.2012.00457.x.
• 46. Olmedilla-Alonso B., Jiménez-Colmenero F., Sánchez-Muniz J.: Development and assessment of healthy properties of meat and meat products designed as functional foods. Meat Sci 2013;95:919–930 doi:10.1016/j.mettsci.2013.03.030.
• 47. Olszak J.: Clean label–nowy kierunek w znakowaniu żywności [Clean label–the new trend in food labeling]. Przemysł Spożywczy 2012;66(5):7–9 (in Polish)
• 48. Opinion of the Scientific Panel on Food Additives, Flavourings, Processing Aids and Materials in Contact with Food on the food colour Red 2G (E128) based on a request from the Commission related to the re-evaluation of all permitted food additives. EFSA J 2007;515:1–28 doi: 10.2903 / j.efsa.2007.515.
• 49. Osborne S.: Labelling relating to natural ingredients and additives. In: Berryman P. Advances in Food and Beverage labeling: Information and regulations. Woodhead Publishing is an imprint of Elsevier, 2015.
• 50. Ozimek I., Żakowska-Biemans S.: Determinants of Polish consumers’ food choices and their implication for the national food industry. Br Food J 2011:113(1): 138‒154 doi: 10.1108/00070701111097394.
• 51. Ozimek I., Przeździecka-Czyżewska N.: Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne w regulacjach prawnych i opinii konsumentów [Nutrition and health claims in legal regulations and opinions of consumers]. Zywn-Nauk Technol Ja 2017;1(110):5–17 doi: 10.15193/zntj/2017/110/169 (in Polish).
• 52. Pentado T., Herrero A.M., Jiménez-Colmenero F., Ruiz-Capillas C.: Strategies for incorporation of chia (Salvia hispanica L.) in frankfurters as a health-promoting ingredient. Meat Sci 2015;114:75-84 doi: 10.1016/j.meatsci.2015.12.009.
• 53. Pereira P.M.C.C., Vincente A.F.R.B.: Meat nutritional composition and nutritive role in the human diet. Meat Sci 2013;93:586–592 doi: 10.1016/j.meatsci.2012.09.018.
• 54. Perić L., Milošević N., Žikić D., Kanački Z., Džinić N., Nollet L., Spring P.: Effect of selenium sources on performance and meat characteristics of broiler chickens. The J App Poultry Res 2009;18:403–409 doi: 10.3382/japr.2008-00017.
• 55. Petersson K., Godard O., Eliasson A.C., Tornberg E.: The effects of cereal additives in low-fat sausages and meatballs. Part 2: Rye bran, oat bran and barley fibre. Meat Sci 2014:96:503–508 doi: 10.1016/j.meatsci.2013.08.019.
• 56. Przegląd Handlowy.pl. Nowa linia wędlin ‘Bez E’ od Henryka Kani. Available https://www.przegladhandlowy.pl/4707/nowa-linia-wedlin-bez-e-od-henryka-kani/ (Accessed 10.08.2019).
• 57. Raza S.A., Shah N., Nisar W.:. Consumer buying behavior of organic food with respect to health and safety concerns among adolescents. Munich Personal RePEc Archive. 2019 Available https://mpra.ub.unimuenchen.de/93570/ (Accessed 10.08.209)
• 58. Rembiałkowska E., Badowski M.: Mięso z produkcji ekologicznej [Meat from organic farming]. Gospodarka Mięsna 2010;8:16–19 (in Polish).
• 59. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski”. Dz U 2016, poz. 2148.
• 60. Sajdakowska M., Jankowski P., Gutkowska K., Guzek D., Żakowska-Biemsns S., Ozimek I.: Consumer acceptance of innovations in food: A survey among Polish consumers. J Consum Behav 2018;17:253–267 doi: 10.1002/cb.1708.
• 61. Salejda A.M., Krasnowska G.: Ocena wybranych wyróżników jakości oraz analiza spożycia ekologicznych przetworów mięsnych [Evaluation of selected quality features and consumption analysis of organic meat products]. Nauka Przyroda Technologie 2014;8(1), #7 (12 pages) (in Polish) Available https://www.npt.up-poznan.net/pub/art_8_7.pdf (Accessed 10.08.2019).
• 62. Scientific Opinion on the re-evaluation of allura Red AC (E129) as food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009;7(11),1327:1‒39 doi: 10.2903 / j.efsa.2009.1327.
• 63. Scientific Opinion on the re-evaluation of ponceau 4R (E124) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009;7(11):1328,1‒39 doi: 10.2903 / j.efsa.2009.1328.
• 64. Scientific Opinion on the re-evaluation of quinoline yellow (E104) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009;7(11),1329:1‒40 doi: 10.2903/j.efsa.2009.1329.
• 65. Scientific Opinion on the re-evaluation of sunset yellow FCF (E110) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009;7(11),1330:1‒44 doi: 10.2903 / j.efsa.2009.1330.
• 66. Scientific Opinion on the re-evaluation of tartrazine (E102) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009; 7(11),1331:1‒52 doi: 10.2903 / j.efsa.2009.1331.
• 67. Scientific Opinion on the re-evaluation of azorubine/carmoisine (E122) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2009;7(11),1332:1‒40 doi: 10.2903 / j.efsa.2009.1332.
• 68. Scientific Opinion on the re-evaluation of caramel colours (E150 a, b, c, d) as food additives. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2011;9(3),2004:1‒103 doi: 10.2903 / j.efsa.2011.2004.
• 69. Scientific Opinion on the re-evaluation of dodecyl gallate (E312). EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2015;13(5),4086:1‒39 doi: 10.2903 / j.efsa.2015.4086.
• 70. Scientific Opinion on the re-evaluation of octyl gallate (E311) as a food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2015;13(10),4248:1‒39 doi: 10.2903 / j.efsa.2015.4248.
• 71. Scientific Opinion on the re-evaluation of cochineal, carminic acid, carmines (E120) as food additive. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2015;13(11),4288:1‒65 doi: 10.2903/j.efsa.2015.4288.
• 72. Scientific Opinion on the re-evaluation of potassium nitrite (E249) and sodium nitrite (E250) as food additives. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2017;15(6),4786:1‒157 doi: 10.2903 / j.efsa.2017.4786.
• 73. Scientific Opinion on the re-evaluation of sodium nitrate (E251) and potassium nitrate (E252) as food additives. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2017;15(6),4787:1‒157 doi: 10.2903/j.efsa.2017.4787.
• 74. Scientific Opinion on the re-evaluation of glutamic acid (E620), sodium glutamiate (E621), potassium glutamate (E622), calcium glutamate (E623), ammonium glutamate (E624) and magnesium glutamate (E625) as food additives. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food. EFSA J 2017;15(7),4910:1–90 doi: 10.2903 / j.efsa.2017.4910.
• 75. Shan L.C., De Brún A., Henchion M., L C., Murrin C., Wall P.W., Monahan F.J.: Consumer evaluations of processed meat products reformulated to be healthier–A conjoint analysis study. Meat Sci 2017;131:82–89 doi: 10.1016/j.meatsci.2017.04.239.
• 76. Shan L.C., Henchion M., De Brún A., Murrin C., Wall P.W., Monahan F.J.: Factors that predict consumer acceptance of enriched processed meats. Meat Sci 2017:133:185–193 doi: 10.1016/j.meatsci.2017.07.00.
• 77. Shan C.L., Regan A., Monahan F.J., Li C., Murrin C., Lalor F., Wall G.W. McConnon A.: Consumer views on “healthier” processed meat. Br Food J 2016;118(7): 1712–1730 doi: 10.1108/BFJ-11-2015-0447.
• 78. Šimko P.: Factors affecting elimination of polycyclic aromatic hydrocarbons from smoked meat foods and liquid smoke flavorings. Mol Nutr Food Res 2005;49:637–647.
• 79. Skřivan M., Dlouhá G., Mašata O., Ševčíková S.: Effect of dietary selenium on lipid oxidation, selenium and vitamin E content in the meat of broiler chickens. Czech J Anim Sci 2008;53:306–311 Available https://pdfs.semanticscholar.org/fcab/698218e16edf110e079e60feaa12c576e781.pdf (Accessed 10.08.1019).
• 80. Słowiński M., Jankiewicz L.: Mięso i przetwory mięsne żywnością funkcjonalną – Część I. [Meat and meat products as functional foods–Part 1]. Gospodarka Mięsna 2011;4:10–13 (in Polish).
• 81. Słowiński M., Jankiewicz L.:. Mięso i przetwory mięsne żywnością funkcjonalną – Część II. [Meat and meat products as functional foods–Part 2]. Gospodarka Mięsna 2011;5:18–22 (in Polish).
• 82. Sucu C., Turp G.Y.: The investigation of the use of beetroot powder in Turkish fermented beef sausage (sucuk) as nitrite alternative. Meat Sci 2018;140:158–166 doi: 10.1016/j.meatsci.2018.03.012.
• 83. Świąder K., Piotrowska A., Rachtan-Janicka A., Rembiałkowska E., Kostyra E., Dybkowska E., Wilk S.: Możliwości otrzymywania funkcjonalnych produktów z mięsa wieprzowego poprzez modyfikowanie technologii ich wytwarzania. [The possibility of obtaining functional products from pork meat by modifying the production technology]. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2017;1:128‒135 (in Polish).
• 84. Tamm A., Bolumar T., Bajovic B., Toepfl S.: Salt (NaCl) reduction in cooked ham by a combined approach of high pressure treatment and the salt replacer KCl. Innov Food Sci Emerg Technol 2016; 36(8): 294–302 doi: 10.1016/j.ifset.2016.07.010.
• 85. Trajer M.: Rozwój rynku mięsnego w Polsce w 2018 r. [Development of the meat market in Poland in 2018]. Gospodarka Mięsna 2019;4, 48–50 (in Polish).
• 86. Trząskowska M., Kołożyn-Krajewska D., Wójciak K., Dolatowski Z.: Microbiological quality of raw-fermented sausages with Lactobacillus casei LOCK 0900 probiotic strain. Food Control 2014;35:184‒191doi: 10.1016/j.foodcont.2013.07.002.
• 87. Vahmani P., Jon Meadus W., Uttaro B., López-Campos Ó., Mapiye C., Rolland D.C., Caine W.R., Aalhus J.L., Dugan M.E.R.: Effects of feeding beef fat enriched with polyunsaturated fatty acid biohydrogenation products to pigs. Can J Anim Sci 2016;96:95–99 doi: 10.1139/cjas-2015-0080
• 88. Vlahova-Vangelova D.B., Dragoev S., Balev D., Ivanova S., Nikolova T., Nakev J., Gerrard, D.: Improving the oxidative stability of pork by antioxidant type phytonutrients. AgriXiv Preprints 2019 doi: 10.31220/osf.io/gz39p
• 89. Waszkiewicz-Robak B., Szterk A., Rogalski M., Kruk M., Rokowska E., Zarodkiewicz M., Mikiciuk J.: Wpływ procesu wędzenia wyrobów wieprzowych otrzymanych z mięsa o różnej jakości początkowej na zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych [Effect of process of smoking meat products from pork showing with different initial quality on content of polycyclic aromatic hydrocarbons]. Zywn-Nauk Technol Ja 2014;2(93):73–92 (in Polish) doi: 10.15193/zntj/2014/93/073-092.
• 90. Wierzbicka A., Gutkowska K., Horbańczuk J., Guzek D., Poławska E., Półtorak A., Marcinkowska-Lesiak M., Wyrwisz J., Tomasik C., Kuboń M.: Sposób wytwarzania wyrobów mięsnych wieprzowych o kontrolowanej alergenności. Patent PL 220 814 B1. Wiad. Urzędu Patentowego 2016 Available https://grab.uprp.pl/sites/WynalazkiWzoryUzytkowe/Opisy/Patenty%20i%20Wzory%20uytkowe/220814_B1.pdf (Accessed 10.08.2019).
• 91. Wierzejska R.: Informacje żywieniowe na opakowaniach produktów spożywczych – podejście konsumenta [Nutritional claims on food labels–consumers’ attitudes]. Przemysł Spożywczy 2012;66(5):43–45 (in Polish).
• 92. Wilson J.M., Platts-Mills T.A.E.: Meat allergy and allergens. J Mol Immunol 2018;100:107–112 doi: 10.1016/j.molimm.2018.03.018.
• 93. Wójciak K.M., Dolatowski Z.J., Kołożyn-Krajewska D., Trząskowska M.: The effect of the Lactobacillus casei LOCK 0900 probiotic strain on the quality of dry-fermented sausage during chilling storage. J Food Quality 2012;35:353–365 doi: 10.1111/j.1745-4557.2012.00458.x.
• 94. Wrześniewska-Wal I.: Prawne aspekty wprowadzania doobrotu żywności genetycznie zmodyfikowanej [Legal aspects of the marketing of genetically modified foods]. Post Nauk Med 2009;4:310‒316 (in Polish) Available http://www.czytelniamedyczna.pl/3115,prawne-aspekty-wprowadzania-do-obrotu-zywnoci-genetycznie-zmodyfikowanej. html (Accessed 10.08.2019).
• 95. Zhang W., Ciao S., Samaraweera H., Lee E.J., Ahn D.U.: Improving value of meat products. Meat Sci 2010;86:15–31 doi: 10.1016/j.meatsci.2010.04.018.

Identyfikatory

DOI

10.32394/rpzh.2020.0098